Estetyka i architektura krajobrazu

ogólnouniwersyteckie
seminaria monograficzne

w sali

W ostatnich latach badania nad krajobrazem (landscape studies) ogromnie się rozwinęły, zyskując status odrębnej dyscypliny. Ich istotnym składnikiem, choć zarazem mniej rozwiniętym od pozostałych, jest filozoficzna analiza krajobrazu i jego architektury. To właśnie ta perspektywa posłuży za punkt wyjścia. Przedmiotem seminarium będzie analiza wybranych form organizacji doświadczenia zmysłowego przyrody w struktury dyskursywne takie jak: widok, krajobraz, pejzaż, ogród. Estetyka w tej perspektywie stanowi zapośredniczenie relacji człowieka do przyrody, oraz jest narzędzie za pomocą którego możliwy jest opis źródłowego doświadczenia świata. W związku z tym będziemy badać sposoby pośredniczenia doświadczenia estetycznego pomiędzy przyrodą a światem społecznym.

Część zajęć odbywać się będzie w SGGW na Wydziale Sztuki i Architektury Krajobrazu.

W ostatnich dekadach badania nad krajobrazem (landscape studies) ogromnie się rozwinęły, zyskując niemal status odrębnej dyscypliny. Ich istotnym składnikiem, choć zarazem mniej rozwiniętym od pozostałych, jest filozoficzna analiza krajobrazu i jego architektury. To właśnie ta perspektywa posłuży za punkt wyjścia. Przedmiotem seminarium „Estetyka i architektura krajobrazu” będzie analiza wybranych form organizacji doświadczenia zmysłowego przyrody w struktury dyskursywne takie jak: widok, krajobraz, pejzaż, ogród, park, przestrzeń wolnego wypoczynku, rezerwat. Estetyka w tej perspektywie jawić się będzie jako zapośredniczenie relacji człowieka do przyrody oraz jako narzędzie za pomocą którego możliwy jest opis źródłowego doświadczenia świata. W związku z tym będziemy badać sposoby pośredniczenia doświadczenia estetycznego pomiędzy przyrodą a światem społecznym. Podejmiemy również próbę analizy tego doświadczenia poprzez wyodrębnienie jego form (zamkniętych, otwartych oraz wydarzeniowych) charakteryzujących się różnego rodzaju dynamiką. Interesować nas będzie przekształcenie bezpośredniego odczucia przyrody w sądy estetyczne. Omawiać będziemy takie ujęcia relacji człowieka do przyrody, w których ten stosunek nie jest zapośredniczony jedynie przez podstawowy zmysł, jakim jest wzrok, ale przez synestetyczne doświadczenie łączące ze sobą odczuwanie zapachu, smaku oraz dotyku i dźwięku.

Zajęcia odbywać się będą w ramach współpracy Zakładu Estetyki z Katedrą Sztuki i Architektury Krajobrazu SGGW (koordynatorem ze strony SGGW będzie dr hab. B. Gawryszewska). Ich celem jest konfrontacja analiz estetycznych krajobrazu z praktyka architektoniczną, operującą innymi pojęciami niż filozofia. Takie zbliżenie posłuży próbie zastosowania teoretycznej refleksji nad krajobrazem w praktyce architektonicznej. Z tego względu będą one miały charakter teoretyczno-praktyczny.

Każde spotkanie (w podwójnym wymiarze godzin) będzie podzielone na część teoretyczną, konwersatoryjną oraz praktyczną, w trakcie której studenci w mieszanych grupach będą przygotowywali projekty dotyczące omawianego zagadnienia. Za praktyczną stronę prac (rysunki, szkice, makiety, modele itp.) będą odpowiedzialni studenci SGGW, zaś za ich teoretyczne uzasadnienie – studenci UW.

Tematy omawiane na kolejnych spotkaniach:

1. W poszukiwaniu doznań estetycznych - wędrówka Petrarki na Mont Ventoux i narodziny nowożytnego pojęcia krajobrazu.

2. Krajobraz jako obraz utraconej jedności natury - kompensacyjna teoria krajobrazu Joachima Rittera.

3. Odczuwanie atmosfer - ogród jako miejsce kultywowania uczuć w odgrodzonej przestrzeni.

4. Scapeland - odczucie zagubienia w krajobrazie.

5. Scenic aesthetics versus ecological aesthetics.

6. Estetyzacja dzikiej przyrody.

7. Od bezinteresownej kontemplacji do zaangażowania – antropocentryzm vs biocentryzm

- A. Berleant, „Wrażliwość i zmysły”

- M. Borowska, „Ucieleśnione doświadczanie architektury”

- J. Ghel, „Życie między budynkami”

- W. Gilpin, „Podróż malownicza”;

- M. Heidegger, „Budować, mieszkać, myśleć”

- T. Ingold, „Krajobraz atmosferyczny”;

- J.-F. Lyotard, „Scapeland”;

- W. J. T. Mitchell, „Krajobraz imperialny”;

- Ch. Montgomery, „Miasto szczęśliwe”

- Ch. Norberg-Schulz, „ Bycie, przestrzeń, architektura”

- J. Pallasmaa, „Oczy skóry”

- F. Petrarka, „Mont Ventoux”

- J. Ritter, „Krajobraz. O postawie estetycznej w nowoczesnym społeczeństwie”;

- H. Schmitz, „Atmosfera, przestrzeń i uczucia”

- W. Tyburski, „Dyscypliny humanistyczna i ekologia”

Nabyta wiedza:

- zna i rozumie na poziomie podstawowym rolę refleksji filozoficznej w kształtowaniu kultury;

- ma uporządkowaną wiedzę szczegółową w ramach wybranej dyscypliny filozoficznej;

-ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych nowych osiągnięciach w obszarze filozofii;

- zna i rozumie historyczny charakter kształtowania się idei filozoficznych;

Nabyte umiejętności:

- uzasadnia i krytykuje uogólnienia w świetle dostępnych świadectw

- czyta i interpretuje tekst filozoficzny

- poprawnie stosuje poznaną terminologię filozoficzną

Nabyte kompetencje społeczne:

- jest otwarty na nowe idee i gotów do zmiany opinii w świetle dostępnych danych i argumentów

-potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role

- aktywny udział w zajęciach

- frekwencja,

- opis projektu realizowanego podczas zajęć (2,3 strony)