Estetyka

monograficzne
ogólnouniwersyteckie

Założenia: znajomość głównych nurtów i pojęć filozofii współczesnej, ogólna orientacja w problematyce współczesnej kultury i sztuki

w sali

Wykład jest prezentacją głównych zagadnień, kierunków rozwoju i metod estetyki europejskiej. Wybrane zagadnienia estetyczne, teorie i poglądy filozoficzne w zakresie estetyki prezentowane będą w porządku chronologicznym od czasów starożytnej Grecji po postmodernizm. Listę lektur pomocniczych do wykładu kursowego słuchacze otrzymają na początku zajęć.

Wykład jest prezentacją głównych zagadnień, kierunków rozwoju i metod estetyki europejskiej. Wybrane zagadnienia estetyczne, teorie i poglądy filozoficzne w zakresie estetyki prezentowane będą w porządku chronologicznym od czasów starożytnej Grecji po postmodernizm. Szczególny nacisk zostanie położony na genezę tych problemów i zagadnień, które maja szczególne znaczenie dla rozwoju europejskiej tradycji kulturowej oraz współczesnej estetyki.Wśród autorów analizowanych tekstów znajdą się między innymi: Platon, Arystoteles, Plotyn, św. Augustyn, Alberti, Hume, Baumgarten, Kant, Hegel, Nietzsche, Merleau-Ponty, Ingarden, Heidegger, Eco, Dewey, Welsch, H. Schmitz.

Zaj. 1-4 Zagadnienia wprowadzające

Zaj. 5-9 Estetyka starożytna

Zaj. 10-12 Estetyka średniowieczna

Zaj. 13-16 Estetyka renesansowa

Zaj. 17-18 Estetyka wieku XVIII

Zaj. 19-23 Klasyczna estetyka niemiecka

Zaj. 24-30 Estetyka współczesna

Estetyka – zagadnienia egzaminacyjne:

1. Obiektywizm i subiektywizm piękna w filozofii starożytnej.

2. Platońskie i Arystotelesowskie ujęcia problematyki mimesis.

3. Katharsis jako kategoria estetyczna i katartyczna funkcja sztuki – scharakteryzuj odwołując się do Arystotelesa i dowolnie wybranych przykładów.

4. Plotyńska estetyka piękna i miejsce sztuki w średniowiecznych systemach filozoficznych.

5. Relacja natura-sztuka w renesansie.

6. Estetyka smaku w historycznym kontekście jej narodzin (XVIII - wieczna estetyka angielska i estetyka Kanta).

7. Kantowska analityka piękna i wzniosłości.

8. Problematyka utopii estetycznej na przykładzie koncepcji estetycznej Fryderyka Schillera.

9. Historyczny charakter sztuki. Heglowska wykładnia „śmierci sztuki” i jej współczesne kontynuacje.

0. Bezinteresowna kontemplacja czy dionizyjskie upojenie? Przeżycie estetyczne i Nietzscheańska koncepcja tworzenia.

11. Sztuka jako doświadczenie w ujęciu filozofii pragmatycznej (od Dewey’a do Shustermana).

12. Estetyzacja jako problem współczesnej estetyki (od romantyzmu po Wolfganga Welscha).

13. Interpretacja malarstwa Maurice Merleau-Ponty’ego.

14. Doświadczenie estetyczne w hermeneutyce Hansa Georga-Gadamera.

15. Heideggerowskie myślenie o sztuce.

16. Współczesne wersje myślenia o wzniosłości (J. F. Lyotard).

17. Nowoczesne doświadczenie estetyczne w ujęciu Waltera Benjamina.

18. Dyskusje wokół bezinteresowności we współczesnej estetyce analitycznej.

19. Fenomenologiczna koncepcja dzieła sztuki w ujęciu Romana Ingardena.

Podręczniki i lektury pomocnicze do opracowania powyższych zagadnień. Wymieniona lista lektur nie ma charakteru obowiązkowego, służy jako pomoc do samodzielnego opracowania zagadnień egzaminacyjnych:

I. Teksty źródłowe:

1. ARYSTOTELS, „Poetyka”, rozdz. 1-9, 13-15, 24-25

2. BENJAMIN, W. „Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej”, „Anioł historii. Eseje. Szkice, fragmenty”, Poznań 1996, s. 201-241

4. GADAMER, H.G., „Aktualność piękna”, Warszawa 1993

5. HEGEL, G. W. F, „Wykłady o estetyce”, Warszawa 1964, t. 1, s. 3-193

6. HEIDEGGER, M. , „Cóż po poecie?”, w: „Budować , mieszkać, myśleć. Eseje wybrane”, Warszawa, 1977, s.168 – 223.

7. HEIDEGGER, M., „Źródło dzieła sztuki”, w: „Drogi lasu”, Warszawa 1997, s. 7-65.

8. HUME, D., „Sprawdzian smaku”, „Eseje z dziedziny moralności i literatury”, Warszawa 1955, s. 190-215

9. INGARDEN, R., „Studia z estetyki”, Warszaw 1957, t.1, s. 393-439

10. INGARDEN, R., „Przeżycie, dzieło, wartość”, Kraków 1966, s. 11-17, 67-94, 115-160

14. KANT., I., „Analityka piękna”, „Analityka wzniosłości”, w: „Krytyka władzy sądzenia”, Warszawa 1986.

15.. LYOTARD, J.-F., “Wzniosłość i awangarda”, w: „Teksty Drugie”, 2/3, 1996.

16. LYOTARD, J.-F., “Po wzniosłości: stanowisko estetyki”, w: „Teksty Drugie”, 4, 1998 ,

17. MERLEAU-PONTY, M., „Wątpienie Cezanne'a” (lub „Oko i umysł”), w: „Oko i umysł, . szkice o malarstwie”, Gdańsk 2005, str. 27 -67.

18. NIETZSCHE, F., Narodziny tragedii z ducha muzyki, (wyd. różne), r. 1 – 16.

19. PLATON, „Uczta”, §,21-29.

20. PLATON, „Państwo”, ks. III i ks. X

21. PLOTYN, “Enneady”, (różne wyd.) I.6, IV.3, 10-11, V.8, VI.7, 21-22.

22. SCHILLER, F., Listy o wychowaniu estetycznym człowieka, Listy 1-6, 9-15, 20-21, 24-27

23. SCHOPENHAUER, A „Świat jako wola i przedstawienie” , PWN, Warszawa, 1994, t. I , str. 293-315, t II, str. 581-587.

24. WELSCH W, „ESTETYKA POZA ESTETYKĄ”, , Kraków, 2005; str. 113 - 147.

II. Opracowania o charakterze podręcznikowym:

W. Tatarkiewicz, Historia estetyki

Tenże, Droga przez estetykę

Tenże, Dzieje sześciu pojęć

M.Gołaszewska, Zarys estetyki

S. Ossowski, U podstaw estetyki

J.P. Hudzik, U podstaw estetyki

M. Żelazny, Źródłowy sens pojęcia estetyka

K. Wilkoszewska (red.), Estetyki filozoficzne XX wieku

J.Białostocki, Pięć wieków myśli o sztuce

M.Wallis, Przeżycie i wartość,

A. Kuczyńska, Piękno, mit rzeczywistość

S. Morawski, Rozwój myśli estetycznej od Herdera do Heinego…

Tenże, Główne nurty estetyki XX wieku

Tenże, O przedmiocie i metodzie estetyki

III. Lektury pomocnicze

S. Morawski, Niewdzięczne rysowanie mapy…O postmodern(izmie) i kryzysie kultury, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika, Toruń 1999.

R. Shusterman, ,Estetyka pragmatyczna. Żywe piękno i refleksja nad sztuką, tłum. A. Chmielewski, E. Ignaczak, L. Koczanowicz, Ł. Nysler, A. Orzechowski, Wrocław 1998.

M. Jay, Pieśni doświadczenia. Nowoczesne amerykańskie i europejskie wariacje na uniwersalny temat, tłum. A. Rejniak-Majewska, Kraków 2005.

G. Dziamski, Awangarda po awangardzie. Od neoawangardy do postmodernizmu, Poznań 1995.

A. Zeidler-Janiszewska, Między melancholią a żałobą. Estetyka wobec przemian w kulturze współczesnej, Warszawa 1996.

G. Dziamski, Postmodernizm wobec kryzysu estetyki współczesnej, Poznań 1996

I. Lorenc, Minima aesthetica. Szkice o estetyce późnej nowoczesności, Scholar, Warszawa 2010

Wiedza:

Student:

1.Słucha ze zrozumieniem ustnej prezentacji idei i argumentów filozoficznych;

2. Zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i posiadanych umiejętności w zakresie historii estetyki i jej pojęć

Umiejętności:

Student

1. Samodzielnie interpretuje tekst z zakresu historii estetyki, komentuje i konfrontuje tezy pochodzące z różnych tekstów

2. Określa stopień doniosłości (relewancji) stawianych tez dla badanego problemu

Kompetencje społeczne:

Student

1. Zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i posiadanych umiejętności oraz rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się

2. Uczestniczy w życiu społecznym i kulturalnym, interesuje się nowymi koncepcjami estetycznymi w powiązaniu z innymi częściami życia kulturalnego i artystycznego

Praca studentów będzie oceniana na podstawie obecności i stopnia uzyskanego z zaliczenia testu końcowego. Warunki uzyskania poszczególnych ocen:

- (dst): obecność, test oceniony na 3 (50%)

(dst+): obecność, test oceniony na 3.5 (60%)

- (db): obecność, test oceniony na 4(70%)

- (db+): obecność, test oceniony na 4,5 (75%)

- (bdb): obecność, test oceniony na 5 (80%)