Pojęcie nowoczesności I

ogólnouniwersyteckie
seminaria monograficzne

ukończony kurs historii filozofii nowożytnej

w sali

Dwuletnie seminarium dotyczyć będzie głównych pojęć składających się na ogólny koncept nowoczesności: emancypacji, racjonalizacji, rewolucji, sekularyzmu, indywidualizmu, postępu, oświecenia, wolności-równości, reprezentacji, społeczeństwa, umowy, antropokracji i innych. Program (na pierwszy rok) ułożony chronologicznie poprowadzi od lektury wczesnych pisarzy renesansu, poprzez fazę klasycznej nowożytnej myśli aż po oświecenie i czasy rewolucji.

Na pojęcie nowoczesności składa się szereg pojęć szczegółowych, które łącznie definiują „ducha nowoczesności”, m.in. emancypacja, racjonalizacja, sekularyzacja, indywidualizm, rewolucja, równość, postęp, oświecenie, społeczeństwo. Seminarium „Pojęcie nowoczesności” ma na celu analizę szczegółowych momentów, jakie składają się na tytułową ideę, poprzez lekturę zarówno klasycznych, założycielskich tekstów kultury nowoczesnej, jak i komentarzy historycznych i filozoficznych do nich – w porządku chronologicznym. Program seminarium zakłada dwuletni cykl zajęć. Pierwszy rok (Pojęcie nowoczesności I) obejmuje lektury od późnego średniowiecza/renesansu po czasy rewolucji, ujęte w następujących blokach tematycznych (bloki nie muszą pokrywać się z jednostkami dydaktycznymi; dwadzieścia bloków ma wypełnić 60h zajęć):

1 Źródła nowoczesności – starożytność, chrześcijaństwo

2 Sytuacja wyjściowa: późne średniowiecze – u progu nowoczesności. Tomasz z Akwinu i Dante Alighieri

3 Humanizm – Pico della Mirandola i „dezesencjonalizacja” człowieka

4 Humanizm – Erazm z Rotterdamu i „Pochwała głupoty”

5 Machiavelli – narodziny polityki mocy („Książę”)

6 Kolumb i jego koledzy – o „odkryciu” świata (Todorov: „Podbój Ameryki”)

7 Geniusze renesansu. Od kondotierów do artystów. Leonardo, Michelangelo.

8 Protestantyzm (Luter)

9 Utopie wczesnej nowoczesności (Morus)

10 Robinson i robinsonizm

11 Nauka wczesno-nowoczesna i nieskończoność. Od Kopernika do Newtona (Koyre)

12 Narodziny jednostki (Montaigne, „Próby”)

13 Nowa filozofia – Bacon. Wiedza to władza

14 Narodziny anty-nowoczesności, czyli kontr-reformacja

15 Narodziny Ego. Podmiot racjonalny. Egocentryzm i egoizm – Kartezjusz, Hobbes, Spinoza.

16 Załamanie podmiotu religijnego – Pascal

17 Ateizm i sekularyzm

18 Podmiot i władza. Pan, niewolnik, poddany, obywatel.

19 Społeczeństwo obywatelskie

20 Nowoczesność i rewolucja (angielska, amerykańska, francuska, przemysłowa)

Dante, „Życie nowe”

Pico della Mirandola „Oratio de Hominis Dignitate”

Erazm z Rotterdamu, „Pochwała głupoty”

N. Machiavelli, „Książę”

P. Sloterdijk, „Musisz życie swe odmienić”, „Kryształowy pałac”

T. Todorov, „Podbój Ameryki”

M. Luter, „Kazania”

T. Morus, „Utopia”

A. Koyre, „Od skończonego świata do nieskończonego wszechświata”

Th. Adorno, M. Horkheimer, „Dialektyka oświecenia”

M. de Montaigne, „Próby”

N. Elias, „Proces cywilizacji”

M. Foucault, „Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu”

J. Derrida, „Cogito i historia szaleństwa”

B. Pascal, „Myśli”

B. Spinoza, „Etyka”

G.W.F. Hegel, „Zasady filozofii prawa”, „Fenomenologia ducha”

E. Hobsbawm, „Wiek rewolucji”

I. Wallerstein, „Europejski uniwersalizm”

i inne...

Nabyta wiedza: student zna i rozumie podstawowe idee, koncepcje, terminy filozoficznej idei nowoczesności; zna historię idei nowoczesności oraz samej nowoczesnej samowiedzy człowieka; zna, rozumie i potrafi analizować wybrane idee klasycznych autorów filozofii nowożytnej i nowoczesnej – w stopniu zaawansowanym w stosunku do słuchacza kursu Historii Filozofii Nowożytnej

Nabyte umiejętności: student zna sposoby odróżniania tego, co nowoczesne, od tego, co nienowoczesne; potrafi wskazać różne podstawowe wymiary, definicje i różne aspekty tego, co nowoczesne; potrafi wskazać teksty ideologicznie uzasadniające nowoczesność oraz te, które odnoszą się do niej negatywnie; potrafi w mowie i na piśmie sformułować postulaty nowoczesnego życia oraz wskazać ich ograniczenia i aporie

Nabyte kompetencje społeczne: student zna i rozumie zakres, ograniczenia i ogólne przeznaczenie idei i programu nowoczesności w wymiarze życia społecznego; odróżnia nowoczesne formy budowania więzi społecznych od form tradycyjnych; rozumie zakres, ograniczenia i cele wiedzy, oświecenia i edukacji w nowoczesnym życiu społecznym i umie w praktyce wspierać procesy modernizacyjne

frekwencja, aktywność, przygotowanie, referaty