Historia mówiona i archiwa społeczne

fakultatywne

Znajomość języka angielskiego umożliwiająca lekturę tekstów oraz podstawowa wiedza z zakresu metodologii historii, w tym zagadnień krytyki źródeł.

Historia mówiona to sposób poznawania przeszłości coraz popularniejszy wśród historyków współczesności. Podczas zajęć spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, czym jest historia mówiona, jaki status mają źródła wywołane, czyli historie opowiedziane nam przez bezpośrednich uczestników zdarzeń, gdzie szukać historii mówionych i w jaki sposób dalej z nimi pracować – nie tylko zajmując się historią akademicką, ale także popularyzacją wiedzy o przeszłości. Odwiedzimy również wybrane archiwa społeczne/instytucje kultury zajmujące się historią mówioną w Warszawie i poznamy metody ich pracy z nagraniami.

Wiedza historyków o przeszłości bazuje na różnego rodzaju źródłach – śladach materialnych (artefaktach), źródłach pisanych, które znaleźć można nie tylko w archiwach, spisanych wspomnieniach, dziennikach, ikonografii. Historyk współczesności w swojej pracy nie musi się ograniczać jedynie do materiałów zastanych, ale może także aktywnie przyczynić się do wywołania nowych – spotykając się z uczestnikami przeszłych zdarzeń, rozmawiając z nimi o przeszłości i zapisując ich opowieści. Celem zajęć będzie zdefiniowane sobie, czym jest, a czym nie jest historia mówiona, w jaki sposób można zbierać historie mówione, co jest ważne w procesie nagrywanie relacji o przeszłych zdarzeniach, w jaki sposób można i warto rozmawiać, czym jest wiarygodność zebranych relacji, co różni pamięć od doświadczenia, jak pracować z nagranymi historiami, jak je opisywać, archiwizować, wykorzystywać w tekstach, nie tylko naukowych, popularyzować. Poza wiedzą teoretyczną, dotycząca historii mówionej, w trakcie zajęć zostaną także przedstawione zagadnienia warsztatu pracy i techniki związanych z nagrywaniem relacji, przewidziano także pracę z wybranymi relacjami – przygotowanie transkrypcji nagrania, redakcję tekstu do druku lub innej formy prezentacji poza archiwum. Oddzielne miejsce poświęcone zostanie opisowi inicjatyw i instytucji, z naciskiem na archiwa społeczne, które realizują projekty dokumentacyjne historii mówionej, archiwizują oraz udostępniają zgromadzone relacje. W ramach zajęć przewidziane są co najmniej dwie wizyty studyjne w instytucjach na terenie Warszawy, które prowadzą archiwa historii mówionej.

– Archiwistyka społeczna, pod red. K. Ziętal, Warszawa 2012,

– P. Filipkowski, Historia mówiona i wojna, Wrocław 2010,

– J. Holzer, Oral History in Poland, w: „BIOS – Zeitschrift für Biographieforschung und Oral History“, Special Issue 1990,

– M. Jabłońska, Nowe wyzwania archiwów. Komunikacja społeczna i public relations, Toruń 2016,

– D. Kałwa, Historia mówiona w polskich badaniach dziejów najnowszych, „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”, 2017, nr 7,

– K. Kaźmierska, K. Waniek, Autobiograficzny wywiad narracyjny. Metoda–technika–analiza, Łódź 2020,

– P. Thompson, J. Bornat, Głos przeszłości. Wprowadzenie do historii mówionej, Warszawa 2021

– J. Wiszniewicz, Życie przecięte. Opowieści pokolenia Marca, Czarne 2018,

– M. Wiśniewska-Drewniak, Inaczej to zniknie. Archiwa społeczne w Polsce. Wielokrotne studium przypadku, Toruń 2019,

– Wybrane teksty z antologii opublikowanej w specjalnym numerze „Wrocławskiego Rocznika Historii Mówionej” z 2018 roku pod redakcją D. Kałwy i P. Filipkowskiego.

Umiejętność jasnego określenia, czym jest historia mówiona, co ją odróżnia od innych sposób badania przeszłości, opisanie możliwych metod zbierania relacji o przeszłości, umiejętność zainicjowania kontaktu z rozmówcami i samodzielnego przeprowadzenia rozmowy.