Modernizm i emancypacja. Nowe podmioty w literaturze przełomu XIX i XX wieku

seminaria magisterskie

Seminarium adresowane jest do osób zainteresowanych literaturą przełomu XIX i XX wieku, zorientowanych w filozoficznych projektach spod znaku "hermeneutyki podejrzeń" (Freud, Marks, Nietzsche), gotowych na czytanie tekstów literackich w ich historycznym kontekście, zwłaszcza w odniesieniu do dokonujących się u progu nowoczesności przemian ekonomicznych, społecznych i kulturowych.

w sali

Seminarium będzie poświęcone wybranym filozoficznym i politycznym projektom emancypacyjnym w obrębie modernizmu i związanym z nimi pojawieniem się w literaturze nowych podmiotów i ich języków. W centrum naszego zainteresowania, obok emancypacji kobiet, znajdą się także nowe klasy społeczne, uzyskujące podmiotowość grupy etniczne i narodowe czy mniejszości seksualne. Będziemy czytali wybrane wspólnie polskie i obce utwory z przełomu XIX i XX wieku, szukając w nich nieobecnych wcześniej w literaturze (lub pozbawionych do tej pory statusu podmiotu) bohaterów. Wykorzystamy również możliwości lektury tekstów z epoki modernizmu za pomocą takich współczesnych narzędzi, jak humanistyka nieantropocentryczna, by włączyć w nasze rozważania również perspektywę animal studies czy studiów nad rzeczami.

Seminarium będzie poświęcone wybranym filozoficznym i politycznym projektom emancypacyjnym w obrębie modernizmu i związanym z nimi pojawieniem się w literaturze nowych podmiotów i ich języków. W centrum naszego zainteresowania, obok emancypacji kobiet, znajdą się także nowe klasy społeczne, uzyskujące podmiotowość grupy etniczne i narodowe czy mniejszości seksualne. Będziemy czytali wybrane wspólnie polskie i obce utwory z przełomu XIX i XX wieku, szukając w nich nieobecnych wcześniej w literaturze (lub pozbawionych do tej pory statusu podmiotu) bohaterów. Wykorzystamy również możliwości lektury tekstów z epoki modernizmu za pomocą takich współczesnych narzędzi, jak humanistyka nieantropocentryczna, by włączyć w nasze rozważania również perspektywę animal studies czy studiów nad rzeczami.

W toku seminarium studenci powinni dokonać wyboru tematu przyszłej pracy magisterskiej, rozpocząć zbieranie materiału literackiego i bibliografii przedmiotowej. Prezentacja efektów samodzielnej pracy w postaci autoreferatu i/lub konspektu pracy jest wymagana do zaliczenia przedmiotu.

Wybrane opracowania (proponowany zakres tematów zostanie podany na pierwszym spotkaniu, zaś lista omawianych utworów literackich zostanie ustalona wspólnie z uczestnikami seminarium):

WIEDZA (Absolwent zna i rozumie: )

— fakty z zakresu literaturoznawstwa w stopniu pozwalającym mu napisać pracę dyplomową

— metodologie literaturoznawcze

— oddziaływanie refleksji literaturoznawczej i językoznawczej na kierunki literackie i artystyczne w kulturze polskiej XX i XXI wieku

— specyfikę literaturoznawstwa polskiego w kontekście sytuacji nauk humanistycznych w Europie Środkowej i Wschodniej

— specjalistyczną terminologię literaturoznawczą związaną z problematyką nowoczesności oraz w stopniu pogłębionym metody naukowe pozwalające na prowadzenie badań nad literaturą XIX, XX i XXI wieku

— powiązania filologii polskiej z innymi dziedzinami humanistyki podejmującymi refleksję nad procesami modernizacyjnymi w kulturze

— metodologiczne podstawy badania przemian funkcji literatury jako odpowiedzi na wyzwania współczesności

— wpływ formacji modernistycznej na ukształtowanie się europejskiej i polskiej nauki o literaturze

— kierunki rozwoju i stanowiska współczesnych teorii na temat przemian zachodzących w kulturze XIX, XX i XXI wieku

— stan badań nad aspektami literatury wchodzącymi w zakres własnych badań szczegółowych prowadzonych przez studenta

— prototypy pojęcia nowoczesności we wcześniejszych epokach i prądach intelektualnych

— koncepcje nowoczesności wypracowane przez jej krzewicieli i krytyków

— relacje między literaturą XIX, XX i XXI wieku a rozwijającymi się równolegle teoriami literatury, filozofią, socjologią, psychologią, psychoanalizą etc.

— współzależność historii literatury, muzyki i sztuk plastycznych w kulturze XIX, XX i XXI wieku oraz wpływ nowych mediów na kierunki przekształceń literatury

— specyfikę rozwoju literatury polskiej XIX, XX i XI wieku w relacji do analogicznych i konkurencyjnych procesów w literaturze europejskiej

— dynamikę zjawisk literackich i kulturowych przebiegających na zasadzie rewolucji artystycznych, przełomów, zwrotów etc.

— rolę refleksji z zakresu historii filozofii, psychologii i psychoanalizy, socjologii, kulturoznawstwa, historii sztuki, historii czytelnictwa i historii politycznej w procesie analizy historycznoliterackiej

— projekty modernizacyjne obrazowane, promowane, rewidowane i demaskowane w literaturze polskiej w różnych okresach historycznych

— wpływ dzieł literackich na tożsamość kulturową oraz ich rolę w rozpoznawaniu sytuacji społeczeństwa polskiego w kontekście wydarzeń politycznych i przemian cywilizacyjnych w kraju, regionie i Europie

— wpływ różnych konceptualizacji doświadczenia nowoczesności na zmiany w zakresie sposobu definiowania literatury, określania jej cech swoistych oraz rozmienia tekstu literackiego

— dynamikę rozwoju procesu historycznoliterackiego

UMIEJĘTNOŚCI (Absolwent potrafi: )

— napisać dłuższą spójną pracę naukową:

— opartą na precyzyjnie sformułowanej wyjściowej tezie i wyrazistych pytaniach badawczych;

— wykorzystującą świadomie wybraną metodę badawczą;

— poprawną i konsekwentną pod względem metodologicznym;

— właściwie osadzoną w samodzielnie zrekonstruowanym i krytycznie rozpoznanym stanie badań;

— popartą zgromadzonym materiałem dowodowym;

— składającą się z argumentów logicznie prowadzących do konkluzji;

— eksponującą celowość i atrakcyjność poruszanej problematyki;

— poprawną pod względem językowym, także w zakresie korzystania ze stylu naukowego;

— obudowaną poprawnie i kompletnie sporządzonymi przypisami i bibliografią;

— mieszczącą się w obowiązujących limitach objętości

— ustnie zaprezentować swoje badania na każdym ich etapie:

— precyzyjnie definiując założenia i cele badawcze;

— dokonując właściwej selekcji problemów, przykładów i argumentów;

— uzasadniając celowość i atrakcyjność omawianej problematyki;

— wypowiadając się językiem bogatym, poprawnym, także w zakresie użycia stylu naukowego;

— utrzymując uwagę słuchaczy;

— wykorzystując przejrzyste techniki prezentacji badań (np. handouty, prezentacje multimedialne)

— dyskutując w sposób rzeczowo uargumentowany;

— mieszcząc się w założonym limicie czasowym wystąpienia

— integrować wiedzę z różnych dyscyplin humanistycznych oraz efektywnie ją wykorzystywać w analizie historycznych i kulturowych uwarunkowań literatury XIX, XX i XXI wieku

— wykorzystać zdobytą wiedzę historycznoliteracką, teoretycznoliteracką i komparatystyczną do identyfikowania luk w stanie badań oraz prowadzenia badań własnych nad twórczością wybranych pisarzy, funkcjonowaniem środowisk i formacji artystycznych, zjawiskami szczegółowymi z zakresu poetyki historycznej i teoretycznej, etc.

— prowadzić analizę utworów literackich, właściwie identyfikując podejmowane w nich wzorce gatunkowe, narracyjne, wersyfikacyjne etc. oraz wysuwając uargumentowane hipotezy w sytuacji naruszania tych wzorców przez utwór

— stosować narzędzia interpretacji literatury z uwzględnieniem specyfiki dzieła, swoistości życia literackiego i zróżnicowania publiczności literackiej

— posługiwać się wybranym paradygmatem literaturoznawczym w celu analizy utworów literackich lub rozwiązywania problemów teoretycznych dotyczących procesu historycznoliterackiego, poetyki, relacji między literaturą a życiem społecznym, filozofią, innymi sztukami etc.

— w zaangażowany i krytyczny sposób poruszać się wśród podstawowych znaków, pojęć i kategorii kultury współczesnej (polskiej i europejskiej)

— trafnie włączać zastane stanowiska teoretycznoliterackie i ustalenia historycznoliterackie do własnej argumentacji naukowej oraz posługiwać się poczynionymi ustaleniami analitycznymi w celu dyskusji ze stanem badań

— identyfikować wczesne formy i prototypy idei nowoczesności w kulturze wcześniejszych epok

— wnikliwie i krytycznie analizować różne koncepcje nowoczesności, określać dynamikę ich przemian, identyfikując fazy i warianty rozwojow

— rozróżniać formacje kulturowe sytuujące się w polu nowoczesności, definiujące się w relacji do niej oraz traktujące nowoczesność jako epokę zamkniętą (K_U07)

— charakteryzować wewnętrzne zróżnicowanie literatury polskiej XIX, XX i XXI wieku oraz wskazywać kulturowe i społeczne przyczyny tego zróżnicowania

— sytuować polską literaturę XIX, XX i XXI wieku w kontekście innych sztuk

— analizować zależność literatury polskiej XIX, XX i XXI wieku od zmiennej sytuacji politycznej Polski, przemian cywilizacyjnych i kulturowych oraz jej współzależność z filozofią, psychologią i psychoanalizą, socjologią, etc., tego czasu

— w dyskusji dotyczącej dzieła literackiego dobierać argumentację uwzględniającą sytuację społeczno-polityczną, środowiskową i kulturową, w której to dzieło powstało

— potrafi napisać pracę zaliczeniową, której celem jest analiza i interpretacja wybranego tekstu literackiego napisanego w XX

— czytać, interpretować i analizować teksty literackie, uwzględniając kontekst historyczny, kulturowy oraz teksty o charakterze naukowym i wysnute z nich wnioski wykorzystywać we własnej pracy badawczej

— krytycznie spojrzeć na proces historycznoliteracki i właściwie usytuować w nim różne zjawiska społeczno-kulturowe

— wykorzystywać profesjonalne narzędzia wyszukiwawcze ukierunkowane na dziedziny filologiczne, ze szczególnym uwzględnieniem językoznawstwa synchronicznego

— formułować problemy badawcze, dobierać adekwatne metody, narzędzia badawcze i techniki pracy nad tekstem

— opracowywać, prezentować i interpretuje wyniki badań, wyciąga wnioski, wskazuje kierunki dalszych badań, w obrębie językoznawstwa synchronicznego

— prezentować własne pomysły, wątpliwości i sugestie, popierać ich rozbudowaną argumentacją w kontekście wybranych perspektyw teoretycznych i przyjętej metodologii

— samodzielnie dokonywać analizy filologicznej tekstów pisanych i mówionych, stosując oryginalne podejścia, korzystając z literatury przedmiotu

— uzupełniać własną wiedzę

KOMPETENCJE SPOŁECZNE (Absolwent jest gotowy do: )

— pracy w grupie, wspierania procesu twórczego innych osób

— wzięcia odpowiedzialności za trafność przekazywanej wiedzy i kieruje się uczciwością naukową

— doceniania różnorodności i wielości opinii i kultur

— aktywnego i twórczego uczestnictwa w bieżącym życiu literackim i aktualnych wydarzeniach kulturalnych

— wyrażania zrozumienia dla skomplikowanych relacji literatura — polityka, literatura — historia zapisanych w tekstach literatury nowoczesnej

— wzięcia czynnego udziału w procesie budowania dialogu pomiędzy różnymi literaturami i kulturami, kształtować w ten sposób zmysł otwartości, stymulując rozwój tego rodzaju postaw wśród innych członków swojego środowiska

— kompetentnego i godnego reprezentowania kultury polskiej wobec przedstawicieli innych narodów i kultur

— ciągłego dokształcania się i rozwoju

— docenienia znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych

— efektywnej pracy w zespole jako uczestnik pracy grupowej oraz jako jej koordynator

Podstawą zaliczenia seminarium będzie, poza prezentacją efektów samodzielnej pracy w postaci autoreferatu i/lub konspektu pracy, realizacja projektu studenckiego. Jego forma zostanie ustalona razem z uczestnikami zajęć.