Literatura w kręgu innych sztuk, dyskursów, mediów

seminaria magisterskie

Do uczestnictwa w seminarium zapraszamy osoby zainteresowane problematyką relacji, w jakie wchodzi literatura z innymi sztukami (np. muzyką, malarstwem, rzeźbą, filmem, komiksem), dyskursami (np. polityką, nauką, religią, dziennikarstwem, edukacją), mediami (cyfrowością, audiowizualnością, obrazem, dźwiękiem).

Seminarium na I roku ma zainspirować słuchaczy do określenia tematu pracy dyplomowej, ma pomóc w określeniu jej problematyki, w przygotowaniu konspektu, zebraniu literatury przedmiotu oraz przygotowaniu jednego rozdziału pracy.

w sali
zdalnie

Seminarium poświęcone jest zagadnieniom teorii i interpretacji tekstów literackich oraz tekstów kultury zróżnicowanych pod względem semiotycznym, dyskursywnym, medialnym.

Seminarium poświęcone jest problematyce organizacji semiotycznej, stylistycznej, retorycznej i medialnej tekstów kultury (nowoczesnej). Przedmiotem naszych badań są artefakty funkcjonujące w obrębie różnych systemów znakowych i różnych mediów (jak tekst literacki, adaptacja radiowa, filmowa, teatralna, piosenka, powieść graficzna/komiks czy przekaz internetowy), różnodyskursywne (przede wszystkim artystyczne, ale też naukowe, dziennikarskie czy reklamowe) i adresowane do zróżnicowanego odbiorcy (reprezentujące kulturę elitarną, ludową, masową czy subkultury). Porównawcza i konfrontacyjna lektura tekstów literackich oraz artefaktów z zakresu innych sztuk, dyskursów i mediów służy refleksji nad fenomenem nowocześnie pojmowanej intertekstualności, intersemiotyczności i intermedialności, pozwala śledzić rozmaite sposoby funkcjonowania innych sztuk i dyskursów w literaturze, a także badać formy hybrydyczne, remediacje i przekłady. Przedmiotem takiej lektury jest przede wszystkim organizacja semiotyczna i poetyka wspomnianych przekazów oraz ich wpływ na kreowanie znaczeń i sposoby oddziaływania na odbiorcę. Nie mniej ważne dla problematyki seminarium pole badawcze dotyczy zjawisk interartystycznych, takich jak wspólne literaturze i innym tekstom kultury formy kompozycyjne, gatunki czy figury stylistyczne, a także powiązanego z nimi zagadnienia adaptacji.

Lista proponowanych lektur będzie modyfikowana wspólnie z uczestnikami seminarium na podstawie ich preferencji i zainteresowań badawczych.

Literatura zalecana (wybór):

1. Balcerzan E., W stronę genologii multimedialnej, [w:] Genologia dzisiaj, red. W. Bolecki, I. Opacki, Warszawa 2000.

2. Balme C., Wprowadzenie do nauki o teatrze, Warszawa 2002 (rozdz. Teatr pośród mediów; Intermedialność).

3. Belting H., Antropologia obrazu. Szkice do nauki o obrazie, Kraków 2007.

4. Choczaj M., O adaptacji, ekranizacji, przekładzie intersemiotycznym i innych zmartwieniach teorii literatury, filmu i mediów, „Przestrzenie teorii” 2011, nr 16.

5. Dembińska-Pawelec J., Poezja jest sztuką rytmu. O świadomości rytmu w poezji polskiej dwudziestego wieku (Miłosz – Rymkiewicz – Barańczak), Katowice 2010.

6. Domańska E., Jakiej metodologii potrzebuje współczesna humanistyka?, „Teksty Drugie” 2010, nr 1-2.

7. Dwudziestowieczna ikonosfera w literaturach europejskich. Wizualizacja w literaturze, red. B. Tokarz, Katowice 2002.

8. Dziadek A., Obrazy i wiersze. Z zagadnień interferencji sztuk w polskiej poezji współczesnej, Katowice 2004 (2011).

9. Eco U., O literaturze, przeł. J. Ugniewska, A. Wasilewska, Warszawa 2003 (rozdz. Ironia intertekstualna i poziomy lektury).

10. Ekrany piśmienności. O przyjemnościach tekstu w epoce nowych mediów, red. A. Gwóźdź, Warszawa 2008.

11. Głowiński M., Poetyka wobec tekstów nieliterackich, w tegoż, Narracje literackie i nieliterackie, Kraków 1997.

12. Hasło: adaptacja, [w:] Słownik pojęć filmowych, t. 10, red. A. Helman, Kraków 1998.

13. Hejmej A. , Literatura w społeczeństwie medialnym, „Teksty Drugie” 2014/2.

14. Hejmej A., Muzyka w literaturze. Perspektywy komparatystyki interdyscyplinarnej, Kraków 2008.

15. Hopfinger M., Nowe media w komunikacji społecznej w XX wieku. Antologia, Warszawa 2005 (rozdz. S. Bardijewska, Słuchowisko jako tekst słowno-dźwiękowy).

16. Intersemiotyczność. Literatura wobec innych sztuk (i odwrotnie), red. S. Balbus, A. Hejmej, J. Niedźwiedź, Kraków 2004.

17. Głogowski W., Bez słowa, Warszawa 1999 (rozdz. Komunikacja niewerbalna).

18. Literatura w kręgu sztuki. Tematy – konteksty – medialne transformacje, red. S. Wysłouch, B. Przymuszała, Poznań 2016.

19. Markiewicz H., Wymiary dzieła literackiego, Kraków 1996 (rozdz. Obrazowość a ikoniczność literatury).

20. Nycz R., Poetyka doświadczenia. Teoria – nowoczesność – literatura, Warszawa 2012 (rozdz. Kulturowa teoria literatury – wyjaśnienia i propozycje).

21. Nycz R., W stronę humanistyki innowacyjnej, „Teksty Drugie” 2013/1-2.

22. Pejzaże audiowizualne. Telewizja, wideo, komputer, red. A. Gwóźdź, Kraków 1997.

23. Poprzęcka M., Czas wyobrażony, Warszawa 1986 (rozdz. Porównawcze badania sztuki i literatury).

24. Przekaz digitalny. Z zagadnień semiotyki, semantyki i komunikacji cyfrowej, red. E. Szczęsna, Kraków 2015.

25. Rosner K., Narracja jako struktura rozumienia, „Teksty Drugie” 1999, nr 3.

26. Ruchome granice literatury, red. S. Wysłouch, B. Przymuszała, Warszawa 2009.

27. Rusinek M., Retoryka obrazu, Gdańsk 2012.

28. Sontag S., Świat obrazów, [w:] Film i audiowizualność w kulturze. Zagadnienia i wybór tekstów, cz. II: Film w kulturze, opracowanie J. Bocheńska, I. Kurz, S. Kuśmierczyk, Warszawa 2002.

29. Szahaj A., O interpretacji, Kraków 2014 (zwłaszcza rozdz. Literaturoznawstwo wyczerpania?; Granice anarchizmu interpretacyjnego).

30. Szczęsna E., Poetyka mediów, Warszawa 2007.

31. Szczęsna E., Cyfrowa semiopoetyka, Warszawa 2018.

32. Szyłak J., Poetyka komiksu, Gdańsk 2000.

33. Tenczyńska A., Tekst muzyczny w tekście literackim (dwa przypadki), „Przegląd Humanistyczny” 2013, nr 4.

34. W gąszczu znaków, red. P. Orlik, Poznań 2004.

35. Wallis M., Sztuki i znaki. Pisma semiotyczne, Warszawa 1983.

36. Wasilewska-Chmura M., Przestrzeń intermedialna literatury i muzyki. Muzyka jako model i tworzywo w szwedzkiej poezji późnego modernizmu i neoawangardy, Kraków 2011 (rozdz. Intermedialność a tradycja badań porównawczych – ewolucja terminologii; Media i intermedialność – definicje, klasyfikacje, perspektywy).

37. Widzieć, myśleć, być. Technologie mediów, red. A. Gwóźdź, Kraków 2001.

38. Wysłouch S., Literatura i semiotyka, Warszawa 2001.

39. Wysłouch S., Literatura a sztuki wizualne, Warszawa 1994 (zwłaszcza rozdz. Adaptacja filmowa jako przekład intersemiotyczny).

40. Wysłouch S., Przestrzeń jako kategoria transdyscyplinarna, „Estetyka i krytyka” 2009-2010, nr 17-18.

Student potrafi samodzielnie wybrać interesujący go przedmiot badań, wskazać potrzebną do jego badania literaturę przedmiotu i określić specyfikę tego przedmiotu. Posiada kompetencje pozwalające na jego analizę i interpretację, a także wiedzę przedmiotową z zakresu semiotyki i poetyki tekstów literackich oraz innych tekstów kultury, w tym zjawisk polisemiotycznych, multimedialnych, różnodyskursywnych. Analizuje i interpretuje je porównawczo, wskazuje podobieństwa i różnice między nimi w sferze poetyki, sposobów kreowania znaczeń czy funkcji. Potrafi sproblematyzować badane zagadnienia teoretyczne w kontekście wybranego przedmiotu. Zna terminologię i podstawowe narzędzia metodologiczne potrzebne do badania tego przedmiotu i stosuje je w samodzielnym postępowaniu naukowym.

Warunkiem zaliczenia seminarium jest obecność na zajęciach, przygotowanie do dyskusji, postępy w pisaniu pracy magisterskiej według ustalonego terminarza. Na drugim roku studiów dodatkowym kryterium pozwalającym zaliczyć zajęcia jest złożenie pracy magisterskiej i jej zatwierdzenie przez promotora w wyznaczonym przez niego terminie.