Dialogi z tradycją w literaturze drugiej połowy XIX wieku: ciągłość, trwanie, przekraczanie

seminaria magisterskie

Ukończone studia I stopnia.

w sali

Seminarium magisterskie przygotowuje studentów do pisania pracy dyplomowej. W większym niż pozostałe formy dydaktyki akademickiej stopniu wymaga od uczestników zaangażowania, aktywności i samodzielnej pracy badawczej. Studenci poznają metodologię prowadzenia badań i warsztat pracy autora pracy naukowej, uwzględniający używanie technik informacyjno-komunikacyjnych, zapoznają się z nowymi opracowaniami z zakresu objętego tematyką seminarium, ze szczególnym uwzględnieniem tematyki bliskiej zagadnieniom omawianym w projektowanej pracy magisterskiej. Na kolejnych etapach studenci przygotowują konspekty prac, gromadzą bibliografię, prezentują rezultaty swoich prac w formie autoreferatów, omawiających zgromadzone materiały i kierunki dociekań interpretacyjnych. Pod koniec pierwszego roku uczestnicy seminarium prezentują pierwsze wersje rozdziału pracy dyplomowej.

Seminarium magisterskie przygotowuje studentów do pisania pracy dyplomowej. Wymaga od uczestników zaangażowania, aktywności i samodzielnej pracy badawczej. Studenci poznają metodologie prowadzenia badań literaturoznawczych i naukowy warsztat pracy badacza, uwzględniający używanie technik informacyjno-komunikacyjnych, zapoznają się z nowymi opracowaniami z zakresu objętego tematyką seminariów, ze szczególnym uwzględnieniem tematyki bliskiej zagadnieniom omawianym w projektowanej pracy magisterskiej. Na kolejnych etapach studenci przygotowują konspekty prac, gromadzą bibliografię, prezentują rezultaty swoich prac w formie autoreferatów, omawiających zgromadzone materiały i kierunki dociekań interpretacyjnych. Pod koniec pierwszego roku uczestnicy seminarium prezentują pierwsze wersje rozdziału pracy dyplomowej.

Seminarium służy poszerzeniu wiedzy z zakresu literatury i kultury drugiej połowy XIX i początku XX wieku (zarówno polskiej, jak i obcej) oraz doskonaleniu sprawności interpretacyjnej. Dyskusje nad zaproponowanymi tekstami literackimi, a także usytuowanymi kontekstowo tekstami z dziedziny historii literatury, filozofii, sztuki oraz idei, mają za zadanie przybliżyć uczestnikom zajęć specyfikę różnorodnych wątków światopoglądowych kształtujących się w kulturze, a odbitych w literaturze drugiej połowy XIX wieku. Zajęcia warsztatowe podczas I roku seminarium mają na celu skonstruowanie w miarę pełnego pejzażu lat 1864–1918 z jego zmieniającą się dynamiką, fermentem intelektualnym i artystycznym, kształtowaniem najważniejszych pytań dotyczących kondycji człowieka i świata w drugiej połowie XIX wieku. Pytania stawiane przez literaturę tego czasu dotyczą kierunków, form i trybów dialogów z szeroko rozumianą tradycją literacką i kulturową, recepcją dziedzictwa przeszłości przez pisarzy drugiej połowy XIX wieku, a także przemian podmiotowości obserwatorów zbiorowej wyobraźni w literackich obrazach wszystkich trzech najważniejszych rodzajów literackiej wypowiedzi (epiki, liryki i dramatu), statusu ontologicznego człowieka, poszukiwania języka wyrażania, wyboru form artystycznego wyrazu mających na celu próbę zrozumienia powrotów do tradycji, przekraczania jej i definiowania dzięki temu pełniej tożsamości (tak indywidualnej, jak i wspólnotowej), granic poznania, kondycji społecznej, kulturowej, obyczajowej i egzystencjalnej. Spotkanie z tradycją i dziedzictwem przeszłości oraz próby diagnozy kondycji wynikające z tego spotkania stają się zadaniem wymagającym nieustannej zmiany języków opisu, form literackiej ekspresji, przekraczania wzorców gatunkowych i terenem walki z ograniczeniami ludzkiego poznania i ograniczeniami formy.

Seminarium ma przygotować uczestników do wnikliwego, podejrzliwego i twórczego czytania literatury drugiej połowy XIX wieku w celu znalezienia własnego problemu badawczego i materiału będącego podstawą pracy magisterskiej.

Przygotowanie się do seminarium – 420 godzin.

Razem: 480 godzin = 16 ECTS

1. Zajęcia organizacyjne. Słownik pojęć: tradycja, dziedzictwo, dialogiczność, dziewiętnastowieczność, forma

2. Protezy pamięci. Kolekcje i katalogowanie przeszłości

B. Bolesławita [J.I. Kraszewski], Rachunki 1866-1869 [fragmenty].

3. Dumania nad przepaścią. W stronę tradycji nauki, czyli o małpach troglodytach i małpach literackich. (Proto)darwinizm

J.I. Kraszewski, Dumania [1839] [w:] tegoż, Wybór pism, t. 6: Nowele, obrazki i fantazje, poprzedzone wstępem krytycznym przez P. Chmielowskiego, Warszawa 1890, s. 157-159.

A. Świętochowski, Dumania pesymisty [1876], oprac. i wstęp E. Paczoska, Warszawa 2002.

4. Prusa gry z tradycją literacką

B. Prus, To i owo… właściwie zaś ani to, ani owo, czyli 48 powiastek dla pełnoletnich dzieci [w:] tegoż, Pisma wszystkie, t. I (1864–1874): Humoreski, nowele, opowiadania, wstęp T. Żabski, oprac. T. Żabski, E. Lubczyńska-Jeziorna, H. Kubicka, A. Kuniczuk-Trzcinowicz, Warszawa–Lublin 2014.

5. Prababki, babki i matki kontra światy mężczyzn, czyli drzewa genealogiczne i zielniki rodzinne

E. Orzeszkowa, Pamiętnik Wacławy. Ze wspomnień młodej panny, Warszawa 1988, t. I–II.

6. Maria Konopnicka i Eliza Orzeszkowa czytają romantyków

M. Konopnicka, Mickiewicz – jego życie i duch (fragmenty); O I i II części Mickiewiczowskich „Dziadów” słów kilka (fragmenty); O „Beniowskim” [w:] tejże, Pisma wybrane, pod red. J. Nowakowskiego, t. IV: Pisma krytycznoliterackie, wyb. I oprac. J. Jarowiecki, Warszawa 1988.

Eliza Orzeszkowa o Zygmuncie Krasińskim [w:] tejże, Pisma krytycznoliterackie, oprac. E. Jankowski, Wrocław-Kraków 1959.

7. Aforyz(m)owanie jako forma modalności autobiograficznej. Tradycje starożytnych

A. Świętochowski, Aforyzmy, wybrała i wstępem opatrzyła M. Brykalska, Warszawa 1979.

8. Gatunkowość i kwalifikacje genologiczne. Pojęciownik Kraszewskiego

J.I. Kraszewski, Podróż po mojej szkatułce. Dziwactwo [w:] tegoż, Wybór pism, t. 6: Nowele, obrazki i fantazje, poprzedzone wstępem krytycznym przez P. Chmielowskiego, Warszawa 1890, s. 14-15.

J.I. Kraszewski, Imieniny. Obrazek historyczny [w:] tegoż, Wybór pism, t. 6: Nowele, obrazki i fantazje, poprzedzone wstępem krytycznym przez P. Chmielowskiego, Warszawa 1890, s. 16-27.

J.I. Kraszewski, Raj i piekło. Fantasmagoria historyczna. 1529–1749 [w:] tegoż, Wybór pism, t. 6: Nowele, obrazki i fantazje, poprzedzone wstępem krytycznym przez P. Chmielowskiego, Warszawa 1890, s. 53-60.

J.I. Kraszewski, Życie po śmierci. Powieść pijaka [w:] tegoż, Wybór pism, t. 6: Nowele, obrazki i fantazje, poprzedzone wstępem krytycznym przez P. Chmielowskiego, Warszawa 1890, s. 107-111.

J.I. Kraszewski, Z dziennika starego dziada [w:] tegoż, Wybór pism, t. 6: Nowele, obrazki i fantazje, poprzedzone wstępem krytycznym przez P. Chmielowskiego, Warszawa 1890, s. 499-533.

9. Rzymy pisarzy drugiej połowy XIX wieku

J.I. Kraszewski, Rzym za Nerona, wyd. dowolne.

E. Orzeszkowa, Mirtala, wyd. dowolne.

10. Fizjonomie dawności – ślady elżbietańskie. Figura Szekspira

J.I. Kraszewski, Pracownia Suchodolskiego [w:] tegoż, Wybór pism, t. 6: Nowele, obrazki i fantazje, poprzedzone wstępem krytycznym przez P. Chmielowskiego, Warszawa 1890, s. 112-117 [zderzyć z Ogrodem Saskim Prusa].

J.I. Kraszewski, Pieśń życia. Fragment [w:] tegoż, Wybór pism, t. 6: Nowele, obrazki i fantazje, poprzedzone wstępem krytycznym przez P. Chmielowskiego, Warszawa 1890, s. 292-300.

J.I. Kraszewski, Abracadabra. Charakter [w:] tegoż, Wybór pism, t. 6: Nowele, obrazki i fantazje, poprzedzone wstępem krytycznym przez P. Chmielowskiego, Warszawa 1890, s. 320-345.

11. Dziedzictwo cmentarzy. Kraszewskiego i Konopnickiej wyprawy w czasoprzestrzeń nekropolii

M. Konopnicka, Z cmentarzy, wyd. dowolne.

J.I. Kraszewski, Historia cmentarza [w:] tegoż, Wybór pism, t. 6: Nowele, obrazki i fantazje, poprzedzone wstępem krytycznym przez P. Chmielowskiego, Warszawa 1890, s. 432-440.

J.I. Kraszewski, Upiór. Opowiadanie przy kominku [w:] tegoż, Wybór pism, t. 6: Nowele, obrazki i fantazje, poprzedzone wstępem krytycznym przez P. Chmielowskiego, Warszawa 1890, s. 366-498.

J.I. Kraszewski, Dzieci wieku! [1871] [w:] tegoż, Wybór pism, t. 6: Nowele, obrazki i fantazje, poprzedzone wstępem krytycznym przez P. Chmielowskiego, Warszawa 1890,

12. Listy (literackie)

Z. Urbanowska, Atlanta, czyli przygody młodego chłopca na wyspie tajemniczej opowiedziane w listach wyczytała przez drobnowidz i przepisała Zofia Urbanowska, z licznymi drzeworytami w tekście i siedmioma ilustracjami J. Maszyńskiego, Kijów–Kraków 1893.

H. Sienkiewicz, Listy z podróży do Ameryki (fragmenty), wyd. dowolne.

J.I. Kraszewski, Jak się dawniej listy pisały [1822] [w:] tegoż, Nowele, obrazki i fantazje, poprzedzone wstępem krytycznym przez P. Chmielowskiego, s. 545-559.

J.I. Kraszewski, Listy literackie. O celu powieści [w:] tegoż, Okruszyny. Zbiór powiastek, rozpraw i obrazków, t. 2, Warszawa 1856, s. 241-259.

13. Światy dawne (Dante, Rej, Sęp-Sarzyński, Kochanowski)

J.I. Kraszewski, Disce. Fragment [w:] tegoż, Nowele, obrazki i fantazje, poprzedzone wstępem krytycznym przez P. Chmielowskiego, s. 16-27.

J.I. Kraszewski, Stańczyk. Biografia [w:] tegoż, Nowele, obrazki i fantazje, poprzedzone wstępem krytycznym przez P. Chmielowskiego, s. 16-27.

14. Krąg francuskich myślicieli. Pozytywiści na szlaku filozofów

- [Aleksander Świętochowski], Jubileusz Woltera, „Przegląd Tygodniowy” 1878, nr 23.

- [Aleksander Świętochowski], Po stu latach, „Prawda” 1888, nr 3.

- [Edward Przewóski], Diderot (Stuletnia rocznica jego śmierci), „Przegląd Tygodniowy” 1884, nr 27.

15. Tradycja walterscottowska? Powieść historyczna Walerego Przyborowskiego

W. Przyborowski, Racławice. Powieść historyczna dla młodzieży, Warszawa 2013.

Zygmunt Lucjan Sulima [Walery Przyborowski], Stan trzeci. Powieść z czasów Sejmu Czteroletniego, Warszawa 1889.

16. Poetka czy bardka. „Śpiewnik historyczny” Marii Konopnickiej

Jan Sawa [M. Konopnicka], Śpiewnik historyczny” (1767–1863), Warszawa 1919 [1904].

17. Ku oświeceniowej Haskali. Żydzi Orzeszkowej

E. Orzeszkowa, Meir Ezofowicz, wyd. dowolne.

18. Orzeszkowa, Prus i Świętochowski o tradycji i idei powieści

E. Orzeszkowa, Kilka uwag na powieścią [w:] tejże, Pisma krytycznoliterackie, zebrał i oprac. E. Jankowski, Wrocław–Kraków 1959.

E. Orzeszkowa, Listy o literaturze. List 1. Wiek XIX i tegocześni poeci [w:] Pisma krytycznoliterackie, zebrał i oprac. E. Jankowski, Wrocław–Kraków 1959.

B. Prus, Słówko o krytyce pozytywnej [w:] Polska krytyka literacka (1800-1918). Materiały, red. J. Z. Jakubowski, Warszawa 1959, t. III,

A. S. [A. Świętochowski], Aleksander Głowacki (Bolesław Prus), „Prawda” 1890, nr 32-39 [A. Świętochowski, Wybór pism krytycznoliterackich, wyboru dokonał S. Sandler, wstęp i przypisy M. Brykalska, Warszawa 1973].

19. Moderniści o powieści. Perspektywa angielska i japońska (Woolf i Akutagawa)

R. Akutagawa, Koła zębate [1927] [w:] tegoż, Koła zębate, przeł. K. Sonnenberg-Musiał, Warszawa 2019, s. 301-340.

V. Woolf, O ponownym czytaniu powieści; Poezja, powieść i przyszłość; Powieść nowoczesna [w:] tejże, Eseje wybrane, przekł. M. Heydel, wybór i oprac. M. Heydel, R. Sendyka, posł. R. Sendyka, Kraków 2015.

20. Stefanii Chłędowskiej krytyki powieści europejskiej

Chłędowska S., Nowelle i szkice literackie, przedmowa W. Łoziński, Lwów–Warszawa 1885, t. 1–2.

Chłędowska S., Szkice literackie, Lwów–Warszawa 1885, t. 1–2.

21. Historia literatury i synteza jako dialog z tradycją literacką

P. Chmielowski, Historia literatury polskiej od czasów najdawniejszych o końca wieku XIX, wyd. nowe przygot., do stanu badań dzisiejszych doprowadził i ilustr. opatrzył S. Kossowski, t. I: Od czasów najdawniejszych do wystąpienia Mickiewicza z 41 tablicami i 487 rycinami w tekście, Lwów–Warszawa 1914.

22. Ch. Baudelaire i symboliści francuscy. O Parnasie i o sonecie jako dyskusji z tradycją

Symboliści francuscy (od Baudelaire’a do Valery’ego), wybr., wst. i notami biogr. opatrzył M. Jastrun, objaśniła J. Kamionkowa, Wrocław 1965.

23. Francuzów i Anglików gry z tradycją i gry z językiem i przypadkami. Liberatura i faktura języka

S. Mallarmé, Rzut kośćmi nigdy nie zniesie przypadku, tłum. T. Różycki, red. K. Bazarnik, Z. fajfer, Kraków 2005.

J. Joyce, Finneganów tren (fragmenty), tłum. K. Bartnicki, Kraków 2012.

24. Na szlaku pierwotności i magii. Leśmian i S. F. Lewis o języku, magii i micie

B. Leśmian, Klechdy polskie, wstęp T. Lewandowski, Kraków 1999.

S. F. Lewis, Opowieści z Narnii (fragmenty), wyd. dowolne.

25. Modernistyczne szaleństwa sylwiczności. Miciński i kręgi intertekstów

T. Miciński, Xiądz Faust, wstęp i oprac. W. Gutowski, Kraków 2005.

26. Wyrafinowanie i blaga. Bluszczowatość lektur. Lektury niemożliwe

J.K. Huysmans, Na wspak, wyd. dowolne.

K. Irzykowski, „Książka-matka” (Szkic scenariusza) [w:] tegoż, Pisma, pod red. A. Lama, t: Nowele, Kraków 1979.

27. Po śladach poprzedników. Dzienniki i listy pisarzy pokolenia polskiego pozytywizmu

M. Konopnicka, Listy do Ignacego Wasiłowskiego (fragmenty), oprac., wstęp i przyp. opatrzył J. Nowak, Warszawa 2005.

B. Prus, Korespondencja, t. I: Listy Bolesława Prusa (fragmenty) [w:] tegoż, Pisma wszystkie, pod red. B.K. Obsulewicz-Niewińskiej, wstęp i oprac. J. Nowak, Warszawa–Lublin 2017.

28. Meandryczne lektury modernistów

J. Mehoffer, Dziennik, oprac. i koment. J. Puciata-Pawłowska, Kraków 1975.

S. Przybyszewska, Listy (fragmenty), wstęp i oprac. T. Lewandowski, t. I-III, Gdańsk 1975-1985.

29-30. Biblioteczki i lektury pisarzy drugiej połowy XIX wieku. Co czytają bohaterowie literaccy? Lektury zaproponowane przez studentów

Bibliografia uzupełniająca (proponowane opracowania):

Bachórz J., Poszukiwanie realizmu. Studium o polskich obrazkach prozą w okresie międzypowstaniowym (1831–1863), Gdańsk 1972.

Bobrowska B., Konopnicka na szlakach romantyków, Warszawa 1997.

Borkowska G., Żydzi Orzeszkowej [w:] Kwestia żydowska w XIX wieku. Spory o tożsamość Polaków, red. G. Borkowska i M. Rudkowska, Warszawa 2004.

Brzozowska S., Klasycyzm i motywy antyczne w poezji Młodej Polski, Opole 2000.

Brzozowska S., Człowiek i historia w dramatach Tadeusza Micińskiego, Opole 2009.

Budrewicz T., „Romantyzm i jego skutki” (publicystyczne) [w:] Polska krytyka literacka w XIX i XX wieku, pod red. M. Gabryś-Sławińskiej, Lublin 2016.

Budrewicz T., Spory wokół „Romantyzmu i jego skutków” Franciszka Krupińskiego, Poznań 2018.

Budrewicz T., Kraszewski i świat historii. Studia, Kraków 2010.

Bujnicki T., Model pozytywistycznej popularnej powieści historycznej. Casus Przyborowski [w:] Walery Przyborowski i Józef Brandt, red. K. Stępnik, M. Gabryś, Lublin 2007.

Burdziej B., Izrael i krzyż. Tematy żydowskie w literaturze polskiej XIX wieku, Toruń 2014.

Data J., O pozytywizmie wielkopolskim [w:] tegoż, O życiu literackim w polskim wieku dziewiętnastym, Gdańsk 2010.

Dąbrowicz E., Galeria ojców. Autorytet publiczny w literaturze polskiej lat 1800–1861, Białystok 2009.

Dyskursy krytycznoliterackie 1764–1918. Wokół „Słownika polskiej krytyki literackiej”, pod red. M. Strzyżewskiego, Toruń 2012, t. 2.

Dyskursy krytycznoliterackie 1764–1918. Wokół „Słownika polskiej krytyki literackiej”, red. G. Borkowska, M. Rudkowska, Warszawa 2010, t. 1.

Dziedzictwo powstania listopadowego w literaturze polskiej. Referaty i materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Instytut Literatury Polskiej UW w 150 rocznicę powstania, red. Z. Sudolski, Warszawa 1986.

Dziedzictwo romantyczne w literaturze pozytywizmu i Młodej Polski, pod red. E. Łoch, Lublin 1988.

Dzieło literackie jako źródło historyczne, pod red. Z. Stefanowskiej i J. Sławińskiego, Warszawa 1978.

Etyka i literatura. Pisarze polscy lat 1863-1918 w poszukiwaniu wzorów życia i sztuki, red. E. Ihnatowicz i E. Paczoska, Warszawa 2006.

Fita S., Pokolenie Szkoły Głównej, Warszawa 1980.

Flis-Czerniak E., Błędni rycerze i nauczyciele rozumności. Dialogi z romantyzmem w literaturze polskiej lat 1864–1918, Lublin 2015.

Franke J., Polska prasa kobieca w latach 1820–1918. W kręgu ofiary i poświęcenia, Warszawa 1999.

Gloger M., Bolesław Prus i dylematy pozytywistycznego światopoglądu, Bydgoszcz 2007.

Grabski A. F., Upadek czy rozbiór? Reorientacje polskiej myśli historycznej na przełomie XVIII i XIX wieku, „Przegląd Humanistyczny” 1973, nr 2.

Grabski A. F., W kręgu „Śpiewów historycznych” [w:] tegoż, Myśl historyczna polskiego oświecenia, Warszawa 1976. Historie literatury polskiej 1864–1914, red. naukowa U. Kowalczuk i Ł. Książyk, Warszawa 2015.

Ihnatowicz E., „Tygodnik Ilustrowany” a pozytywizm, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1988, nr 1.

Ihnatowicz E., Rozumienie i ocena naturalizmu w „Tygodniku Ilustrowanym” za redakcji Jenikego [w:] Problemy literatury polskiej okresu pozytywizmu, ser. III, red. E. Jankowski, J. Kulczycka-Saloni, współ. E. Pieńkowska-Rohozińska, Warszawa 1984.

Ihnatowicz E., Rozumienie i ocena romantyzmu w „Tygodniku Ilustrowanym” 1859–1886, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1987, nr 4.

Jedlicki J., Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują. Studia z dziejów idei i wyobraźni XIX wieku, Warszawa 1988.

Jędrzejewski T., Literatura w warszawskiej prasie kulturalnej pogranicza oświecenia i romantyzmu, Kraków 2016.

Jurkowska H., Pamięć sentymentalna. Praktyki pamięci w kręgu Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk i w Puławach Izabeli Czartoryskiej, Warszawa 2014.

Kielak D., „Śpiewnik historyczny” Marii Konopnickiej – między formą pamięci a pamięcią jako formą [w:] Miejsca Konopnickiej. Przeżycia – pejzaż – pamięć, red. T. Budrewicz i M. Zięba, Kraków 2002.

Kieniewicz S., Dramat trzeźwych entuzjastów. O ludziach pracy organicznej, Warszawa 1964.

Kizwalter T., Kołłątaj i Staszic – porozbiorowe losy wielkich postaci polskiego oświecenia [w:] tegoż, Ludzie i idee oświecenia w Polsce porozbiorowej, Warszawa 1987.

Kłosiński K., Mimesis w chłopskich powieściach Orzeszkowej, Katowice 1990.

Kossak J., Tradycja w polskiej kulturze współczesnej, Warszawa 1988.

Kostkiewiczowa T., Oświecenie – próg naszej współczesności, Warszawa 1994.

Kowalczuk U., Powinność i przygoda. Pisarze polscy drugiej połowy XIX wieku wobec kultury renesansu, Warszawa 2011.

Krzyżanowski J., Barok na tle prądów romantycznych [w:] tegoż, Od średniowiecza do baroku, Warszawa 1938.

Maciejewski J., Legenda konfederacji barskiej w literaturze polskiej XIX wieku, „Prace Polonistyczne” 1986, Seria XLIII.

Maciejewski J., Powstanie styczniowe a przełom kulturowy połowy wieku [w:] Literatura południa wieku. Twórczość lat sześćdziesiątych XIX stulecia wobec romantyzmu i pozytywizmu, pod red. J. Maciejewskiego, Warszawa 1992.

Maciejewski J., Przedburzowcy. Z problematyki przełomu między romantyzmem a pozytywizmem, Kraków 1971.

Markiewicz M., Pozytywiści polscy wobec tradycji Oświecenia [w:] tegoż, Literatura i historia, Kraków 1994.

Martuszewska A., Dlaczego Robinson, a nie Don Kichot? O niektórych (nie tylko estetycznych) wyborach Bolesława Prusa [w:] Na pozytywistycznej niwie, red. T. Lewandowski, T. Sobieraj, Poznań 2002.

Martuszewska A., Pozytywistyczne parabole, Gdańsk 1997.

Martuszewska A., Prawda w powieści, Gdańsk 2010.

Mazan B., Bowaryzm w literackich transpozycjach polskich modernistów [w:] Literatura Młodej Polski. Między XIX a XX wiekiem, red. E. Paczoska, J. Sztachelska, Białystok 1998.

Mazur A., Parnasizm w poezji polskiej 2 poł. XIX i pocz. XX w., Opole 1993.

Mazur A., Pod znakiem Saturna. Topika melancholii w późnej twórczości Elizy Orzeszkowej, Opole 2010.

Mazur A., Transcendencja realistów. Motywy metafizyczne w polskiej i niemieckiej prozie II połowy XIX wieku, Opole 2001.

Micińska M., Między Królem Duchem a mieszczaninem. Obraz bohatera narodowego w piśmiennictwie polskim przełomu XIX i XX w. (1890–1914), Wrocław 1995.

Między przyrodoznawstwem a humanistyką. Przestrzenie kultury polskiego pozytywizmu, pod red. M. Glogera i T. Sobieraja, Warszawa 2016.

Mity założycielskie w literaturze XIX w., pod red. S. Brzozowskiej, M. Dybizbańskiego, Opole 2018.

Obsulewicz B., Rzymscy bohaterowie Elizy Orzeszkowej, Lublin 2003.

Olkusz J., Olkusz W., Książka pokolenia, czyli pozytywiści wobec „Robinsona Crusoe” Daniela Defoe. Uwagi na marginesie dwóch rocznic [w:] W literackim kręgu pozytywizmu i Młodej Polski. Studia i szkice, pod red. W. Hendzla i Z. Piaseckiego, Opole 1999.

Osiński D. M., Pozytywistów dziedzictwo Oświecenia. Kierunki i formy recepcji, Lublin 2018.

Paczoska E., Dojrzewanie, dojrzałość, niedojrzałość. Od Bolesława Prusa do Olgi Tokarczuk, Warszawa 2004.

Paczoska E., Krytyka literacka pozytywistów, Wrocław 1988.

Paczoska E., Prawdziwy koniec XIX wieku. Śladami nowoczesności, Warszawa 2010.

Płachecki M., Przemiany roli społecznej krytyka w latach 1764–1830. Rekonesans [w:] Badania nad krytyką literacką, Seria druga, pod red. M. Głowińskiego i K. Dybciaka, Wrocław 1984.

Płachecki M., Wojny domowe. Szkice a antropologii słowa publicznego w dobie zaborów (1800–1880), Warszawa 2009.

Przybylski R., Klasycyzm, czyli Prawdziwy koniec Królestwa Polskiego, Warszawa 1983.

Krasiński i Kraszewski wobec europejskiego romantyzmu i dylematów XIX wieku (w dwustulecie urodzin pisarzy), pod red. M. Junkierta, W. Ratajczaka, T. Sobieraja, Poznań 2016.

Rejman Z., Kwestia żydowska i jej miejsce w oświeceniowych sporach o wartości [w:] Wiek XVIII – między tradycją a oświeceniową współczesnością. Hermeneutyka wartości religijnych, red. nauk. B. Kuczera-Chachulska, T. Chachulski, współpr. J. Snopek, Warszawa 2017.

Sawicki S., Początki syntezy historycznoliterackiej w Polsce. O sposobach syntetycznego ujmowania literatury w 1. połowie w. XIX, Warszawa 1969.

Słownik literatury polskiej XIX wieku, pod red. J. Bachórza i A. Kowalczykowej, Wrocław 2009.

Słownik polskiej krytyki literackiej 1764–1918. Pojęcia – terminy – zjawiska – przekroje, t. 1: A–M, t. 2: N–Z, red. J. Bachórz, G. Borkowska, T. Kostkiewiczowa, M. Rudkowska i M. Strzyżewski, Toruń–Warszawa 2016.

Sobieraj T., Domknięcie Oświecenia, czyli o miejscu polskiego pozytywizmu w strukturze nowoczesności [w:] tegoż, Przekroje pozytywizmu polskiego. W kręgu idei, metody i estetyki, Poznań 2012.

Szacki J., Tradycja, Warszawa 2011.

Szkoła Główna. Kręgi wpływów, red. U. Kowalczuk, Ł. Książyk, Warszawa 2017.

Wdowik A., Nieodrobiona lekcja oświecenia. Aktualizacje tradycji oświeceniowych w publicystyce polskiej w latach 1944–2000, Warszawa 2016.

Wodziński M., Oświecenie żydowskie w Królestwie Polskim wobec chasydyzmu. Dzieje pewnej idei, Warszawa 2003.

Wojtyczek A., Tradycja i religia Żydów w literaturze polskiej XIX wieku, Warszawa 2012.

Wójtowicz A., Metamorfozy Pałacu Staszica, Warszawa 2017.

W porozumieniu ze studentami nastąpi korekta literatury przedmiotu niedostępnej ze względu na sytuację epidemiczną.

WIEDZA (Absolwent zna i rozumie:)

— fakty z zakresu literaturoznawstwa w stopniu pozwalającym mu napisać pracę dyplomową;

— metodologie literaturoznawcze;

UMIEJĘTNOŚCI (Absolwent potrafi:)

— napisać dłuższą spójną pracę naukową:

— opartą na precyzyjnie sformułowanej wyjściowej tezie i wyrazistych pytaniach badawczych;

— wykorzystującą świadomie wybraną metodę badawczą;

— poprawną i konsekwentną pod względem metodologicznym;

— właściwie osadzoną w samodzielnie zrekonstruowanym i krytycznie rozpoznanym stanie badań;

— popartą zgromadzonym materiałem dowodowym;

— składającą się z argumentów logicznie prowadzących do konkluzji;

— eksponującą celowość i atrakcyjność poruszanej problematyki;

— poprawną pod względem językowym, także w zakresie korzystania ze stylu naukowego;

— obudowaną poprawnie i kompletnie sporządzonymi przypisami i bibliografią;

— mieszczącą się w obowiązujących limitach objętości;

— ustnie zaprezentować swoje badania na każdym ich etapie,

— precyzyjnie definiując założenia i cele badawcze;

— dokonując właściwej selekcji problemów, przykładów i argumentów;

— uzasadniając celowość i atrakcyjność omawianej problematyki;

— wypowiadając się językiem bogatym, poprawnym, także w zakresie użycia stylu naukowego;

— utrzymując uwagę słuchaczy;

— wykorzystując przejrzyste techniki informacyjno-komunikacyjne do prezentacji badań (np. handouty, prezentacje multimedialne);

— dyskutując w sposób rzeczowo uargumentowany;

— mieszcząc się w założonym limicie czasowym wystąpienia.

— charakteryzować wewnętrzne zróżnicowanie literatury polskiej XIX, XX i XXI wieku oraz wskazywać kulturowe i społeczne przyczyny tego zróżnicowania

— sytuować polską literaturę XIX, XX i XXI wieku w kontekście innych sztuk;

— analizować zależność literatury polskiej XIX, XX i XXI wieku od zmiennej sytuacji politycznej Polski, przemian cywilizacyjnych i kulturowych oraz jej współzależność z filozofią, psychologią i socjologią, etc., tego czasu;

— w dyskusji dotyczącej dzieła literackiego dobierać argumentację;

uwzględniającą sytuację społeczno-polityczną, środowiskową i kulturową, w której to dzieło powstało;

— potrafi napisać pracę zaliczeniową, której celem jest analiza i interpretacja wybranego tekstu literackiego;

— czytać, interpretować i analizować teksty literackie, uwzględniając kontekst historyczny, kulturowy oraz teksty o charakterze naukowym i wysnute z nich wnioski wykorzystywać we własnej pracy badawczej;

— krytycznie spojrzeć na proces historycznoliteracki i właściwie usytuować w nim różne zjawiska społeczno-kulturowe;

— wykorzystywać profesjonalne narzędzia wyszukiwawcze ukierunkowane na dziedziny filologiczne, ze szczególnym uwzględnieniem językoznawstwa synchronicznego;

— formułować problemy badawcze, dobierać adekwatne metody, narzędzia badawcze i techniki pracy nad tekstem.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE (Absolwent jest gotów do:)

— pracy w grupie, wspierania procesu twórczego innych osób;

— wzięcia odpowiedzialności za trafność przekazywanej wiedzy i kieruje się uczciwością naukową;

— ciągłego dokształcania się i rozwoju;

— docenienia znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych;

— doceniania różnorodności i wielości opinii i kultur.

Podstawą zaliczenia seminarium jest prezentacja efektów samodzielnej pracy w postaci autoreferatu i/lub konspektu pracy, a także realizacja projektu studenckiego. Jego forma zostanie ustalona razem z uczestnikami zajęć. Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych) nie ma możliwości zaliczenia zajęć.