Dialektologia

obowiązkowe

Wprowadzenie do językoznawstwa diachronicznego 3003-11A2JD

Student ma wiedzę z zakresu językoznawstwa diachronicznego.

w sali
zdalnie

Zapoznanie studentów z terytorialnym zróżnicowaniem polszczyzny na tle innych odmian języka, cechami poszczególnych dialektów polskich (także poza granicami kraju).

1. Przedmiot, zadania, metody i podstawowe terminy dialektologii. Język ogólny a gwary ludowe. Polszczyzna regionalna a gwary ludowe. Dialektyzmy i regionalizmy. Język wsi dziś.

2. Historia i dorobek polskiej dialektologii. Stan, sytuacja i perspektywy gwar ludowych. Podstawowe metody badań. Ugrupowanie dialektów polskich oraz podstawowe kryteria tego podziału — mazurzenie oraz tzw. fonetyka międzywyrazowa.

3. Mazowsze — cechy dialektalne i podziały językowe dzielnicy. Analiza wybranego tekstu mazowieckiego.

4. Dialekt małopolski — zasięg i podstawowe cechy. Problem językowej i etnicznej odrębności Podhala. Analiza wybranego tekstu małopolskiego.

5. Dialekt wielkopolski — zasięg i podstawowe cechy. Analiza wybranego tekstu wielkopolskiego.

6. Dialekt śląski — zasięg i podstawowe cechy. Sytuacja mowy śląskiej dziś. Analiza wybranego tekstu śląskiego.

7. Gwary polskie poza granicami Rzeczypospolitej (na Wschodzie – Litwa, Łotwa, Białoruś, Ukraina; na pograniczu polsko-czeskim i polsko-słowackim).

Literatura obowiązkowa:

1. Halina Karaś (red.), Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe, [w:] http://www.dialektologia.uw.edu.pl

2. Halina Karaś (red.), Gwary polskie. Przewodnik multimedialny, [w:] http://www.gwarypolskie.uw.edu.pl

3. Karol Dejna , Dialekty polskie, wyd. II przejrz. i popr., Wrocław 1992.

4. Stanisław Dubisz, Halina Karaś, Nijola Kolis, Dialekty i gwary polskie. Leksykon, Warszawa 1995.

5. Encyklopedia języka polskiego, pod red. Stanisława Urbańczyka, wyd. 2, Wrocław 1991.

6. Kazimierz Nitsch, Wybór polskich tekstów gwarowych, wyd. 2 zmienione, Warszawa 1960.

7. Zenon Sobierajski (red.), Teksty gwarowe i folklor z różnych stron Polski, Poznań 1991.

8. Stanisław Urbańczyk , Zarys dialektologii polskiej, Warszawa 1984 i n.

Literatura uzupełniająca:

1. Bibliografia dialektologii polskiej (do roku 1975 włącznie), red. Janusz Strutyński, Kraków 1981.

2. Bibliografia dialektologii polskiej (od roku 1976 do roku 1980 włącznie wraz z uzupełnieniami za lata poprzednie), red. Janusz Strutyński, Kraków 1986.

3. Bibliografia dialektologii polskiej (od roku 1981 do roku 1985 włącznie wraz z uzupełnieniami za lata poprzednie), red. Janusz Strutyński, Kraków 1990.

4. Atlas języka i kultury ludowej Wielkopolski, pod red. Zenona Sobierajskiego i Józefa Burszty, t. 1-7, Wrocław 1979-1992.

5. Karol Dejna, Atlas gwar polskich, t. 1. Małopolska, Warszawa 1998.

6. Karol Dejna, Sławomir Gala, Alojzy Zdaniukiewicz, Feliks Czyżewski, Atlas gwar polskich, t. 2. Mazowsze, Warszawa 2000.

7. Karol Dejna, Sławomir Gala, Atlas gwar polskich, t. 3. Śląsk, Warszawa 2001.

8. Stanisław Dubisz (red.), Język polski poza granicami kraju, Opole 1997 (wybrane artykuły m.in. H. Karaś, Z. Sawaniewskiej-Mochowej i J. Mędelskiej, Z. Gałeckiego).

9. Monika Gruchmanowa, Gwary wielkopolskie, [w:] Kultura ludowa Wielkopolski, t. III, Poznań 1967, s. 351-391.

10. Kwiryna Handke, Terytorialne odmiany polszczyzny, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2. Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Wrocław 1993, s. 191-211.

11. Halina Horodyska-Gadkowska, Alina Strzyżewska-Zaremba, Atlas gwar mazowieckich, t. 1, Wrocław 1971, potem: Anna Kowalska, Alina Strzyżewska-Zaremba, t. 2-10, Wrocław 1973-1991.

12. Józef Kąś, Halina Kurek, Język wsi, [w:] Najnowsze dzieje języków słowiańskich. Język polski, red Stanisław Gajda, Opole 2001, s. 440-456.

13. Stanisław Urbańczyk, Zarys dialektologii polskiej, Warszawa 1968 (lub inne wyd.).

14. Mały atlas gwar polskich, red. Kazimierz Nitsch (t. I-II), Mieczysław Karaś (t. III-XIII), Wrocław 1957-1970.

15. Słownik gwar polskich, oprac. pod kierunkiem Mieczysława Karasia (t. Źródła" i t.1), potem: Jerzego Reichana (t. II— V), Kraków 1977-1998.

16. Alfred Zaręba, Atlas językowy Śląska, t.1-7, Kraków 1969-89.

17. Witold Doroszewski, Mowa mieszkańców wsi Staroźreby, „Prace Filologiczne”, t.16:1934, s.250-278.

18. Barbara Falińska, O języku inteligencji mazowieckiej pochodzenia chłopskiego, [w:] Współczesna polszczyzna. Wybór zagadnień. Praca zbiorowa pod red. Haliny Kurkowskiej, Warszawa 1981, s. 275-294.

19. Jadwiga Kowalik, Regionalizmy leksykalne w mowie mieszkańców Krakowa, [w:] Studia nad polszczyzną mówioną Krakowa, cz. 2, Kraków 1984

20. Anna Kowalska, Podziały językowe Mazowsza na tle podziałów pozajęzykowych, Warszawa 1991.

21. Marian Kucała, O słownictwie ludzi wyzbywających się gwary, BPTJ XIX, 1960.

22. Marian Kucała, Twoja mowa cię zdradza. Regionalizmy i dialektyzmy języka polskiego, Kraków 1994.

23. Jan Miodek, Śląska ojczyzna polszczyzna, Katowice 1991.

24. Kazimierz Nitsch, Dialekty języka polskiego, Wrocław 1957 (najbardziej dostępne wyd.).

25. Jerzy Reichan, Gwary polskie w końcu XX wieku, [w:] Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, pod red. W. Pisarka, Kraków 1999, s. 262-278.

26. Janusz Rieger, Język polski na Wschodzie, [w:] Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Warszawa 2001.

27. Alina Skudrzykowa, Jolanta Tambor, Krystyna Urban, Olga Wolińska, Gwara śląska — świadectwo kultury, narzędzie komunikacji. Sytuacja językowa w miastach Górnego Śląska, Katowice 2001, zwłaszcza rozdz. VI, s. 155-210.

28. Zdzisław Stieber, Problem językowej i etnicznej odrębności Podhala, [w:] Świat językowy Słowian, Warszawa 1978, s. 393-406.

Absolwent zna i rozumie

S_W02

rolę refleksji językoznawczej (synchronicznej i diachronicznej) w kształtowaniu kultury

S_W04

miejsce i znaczenie językoznawstwa, ze szczególnym uwzględnieniem językoznawstwa polskiego, w relacji do innych dyscyplin naukowych oraz jego specyfikę przedmiotową i metodologiczną

S_W06

historyczne i współczesne terminologie, teorie i metodologie z zakresu gramatyki opisowej języka polskiego, kultury języka polskiego, gramatyki historycznej języka polskiego, językoznawstwa diachronicznego i synchronicznego

S_W08

kompleksową naturę języka polskiego na tle języków europejskich oraz jego złożoność i historyczną zmienność znaczeń.

Absolwent potrafi

S_U02

samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności badawcze przygotowujące do podjęcia badań naukowych, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego oraz wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować, integrować informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych i wykorzystywać je we własnych pracach badawczych z zakresu gramatyki opisowej języka polskiego, kultury języka polskiego, gramatyki historycznej języka polskiego, językoznawstwa diachronicznego i synchronicznego

S_U04

wykorzystując nabytą wiedzę, interpretować i analizować teksty naukowe z zakresu gramatyki opisowej języka polskiego, kultury języka polskiego, gramatyki historycznej języka polskiego, językoznawstwa diachronicznego i synchronicznego, uwzględniając kontekst historyczny, kulturowy i cywilizacyjny

S_U06

posługiwać się podstawowymi teoriami, metodologiami, paradygmatami badawczymi i pojęciami właściwymi dla gramatyki opisowej języka polskiego, kultury języka polskiego, gramatyki historycznej języka polskiego, językoznawstwa diachronicznego i synchronicznego

S_U12

pisać prace z zakresu gramatyki opisowej języka polskiego, kultury języka polskiego, gramatyki historycznej języka polskiego, językoznawstwa diachronicznego i synchronicznego oraz samodzielnie dobrać do nich literaturę przedmiotu

S_U16

wykorzystywać narzędzia wyszukiwawcze właściwe dla językoznawstwa

S_U17

planować i organizować prace indywidualne oraz współdziałać z innymi osobami w ramach prac zespołowych.

Absolwent jest gotów do

S_K01

organizowania własnego warsztatu badawczego i krytycznej oceny swoich dokonań

S_K02

wzięcia etycznej odpowiedzialności za wykorzystanie umiejętności zawodowych i za trafność przekazywanej wiedzy oraz kierowania się uczciwością i rzetelnością naukową w prowadzeniu dyskusji i

uznawania znaczenia wiedzy w rozwiązywaniu problemów poznawczych i praktycznych, a także zasięgania opinii ekspertów w wypadku trudności z samodzielnym rozwiązaniem problemu

S_K03

uznania znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych

S_K04

uznania znaczenia refleksji humanistycznej dla kształtowania się więzi społecznych

Dialektologia (2 ECTS):

- udział w ćwiczeniach: 15 godzin (0,5 ECTS);

- przygotowanie do zajęć oraz do zaliczenia: 45 godzin (1,5 ECTS).

Zaliczenie końcowe, które student uzyskuje na podstawie:

obecności i aktywności na zajęciach, pisemnego sprawdzianu zaliczającego przedmiot lub samodzielnych nagrań gwary albo kultury ludowej wybranej wsi i ich opisu oraz śródsemestralnych kolokwiów zaliczeniowych (do wyboru przez prowadzącego zajęcia).

Zaliczenie kursu internetowego na podstawie wykonania wszystkich obowiązkowych zadań oraz testów.

Zasady dotyczące nieobecności:

1. Student ma prawo do jednej nieusprawiedliwionej nieobecności w semestrze.

2. Jeśli student ma więcej nieusprawiedliwionych nieobecności, nie otrzymuje zaliczenia z zajęć.

3. Jeśli student chce usprawiedliwić nieobecności, musi w ciągu tygodnia udokumentować ich obiektywne przyczyny (np. zwolnieniem lekarskim).

4. Student ma obowiązek odrobić nadprogramowe usprawiedliwione nieobecności w sposób wskazany przez osobę prowadzącą zajęcia.

Podstawa: Regulamin studiów na Uniwersytecie Warszawskim:

a. pkt. 17 par. 2,

b. pkt. 5 par. 17,

c. par. 33.

W wypadkach uzasadnionych - po konsultacji z kierownikiem jednostki dydaktycznej - zajęcia mogą być przeprowadzone zdalnie.

Zasady stosowania SI:

1. Jeśli student chce na potrzeby pracy zaliczeniowej lub prac cząstkowych skorzystać z narzędzi sztucznej inteligencji, musi:

a. uzyskać na to zgodę osoby prowadzącej zajęcia,

b. uzgodnić z osobą prowadzącą zajęcia cele i zakres wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji.

2. Student nie może korzystać z narzędzi sztucznej inteligencji, aby redagować prace w języku polskim, chyba że osoba prowadząca zajęcia się na to zgodzi.

3. Jeśli student wykorzysta narzędzia sztucznej inteligencji:

a. bez zgody osoby prowadzącej zajęcia lub

b. w sposób z nią nieuzgodniony,

osoba prowadząca zajęcia stosuje procedury analogiczne do tych stosowanych w procedurze antyplagiatowej. Procedury te opisała Uniwersytecka Rada ds. Kształcenia w uchwale nr 14.

Podstawa:

1. Uchwała nr 170 Rady Dydaktycznej dla kierunków studiów: filologia bałtycka, filologia klasyczna i studia śródziemnomorskie, filologia polska, filologia polskiego języka migowego, kulturoznawstwo – wiedza o kulturze, logopedia ogólna i kliniczna, slawistyka, sztuka pisania, sztuki społeczne z dnia 27 lutego 2024 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia na Wydziale Polonistyki

2. Uchwała nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia

3. Uchwała nr 14 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 13 lipca 2020 r. w sprawie wytycznych dotyczących standardów i procedur postępowania w przypadku przygotowywania prac zaliczeniowych i dyplomowych z naruszeniem prawa na Uniwersytecie Warszawskim

Nie