„Taka jest sytuacja”. Opis najnowszej leksyki polskiej

seminaria licencjackie

Gramatyka opisowa języka polskiego I 3003-11A1GR
Gramatyka opisowa języka polskiego II 3003-11A2GR
Kultura języka polskiego I 3003-11A1KT
Kultura języka polskiego II 3003-11A2KT
Wstęp do językoznawstwa synchronicznego 3003-11A1JS

Student powinien mieć podstawową wiedzę z zakresu językoznawstwa polonistycznego. Powinien znać i rozumieć terminologię lingwistyczną oraz podstawy metodologii badań językoznawczych.

w sali
zdalnie

Seminarium dotyczy współczesnej polszczyzny, a szczególnie: najnowszej leksyki polskiej. Studenci zdobędą wiedzę oraz umiejętności dotyczące różnych sposobów opisu systemu leksykalnego polszczyzny (w powiązaniu z systemem gramatycznym oraz funkcjonowaniem języka w społeczeństwie). Materiał opisu stanowi najnowsza leksyka polska. Celem jest przygotowanie studentów do pisania językoznawczej pracy licencjackiej poświęconej polszczyźnie współczesnej/ najnowszej.

Szczegółowe zagadnienia poruszane na seminarium dotyczą pól tematycznych wyodrębnionych w najnowszej polszczyźnie (na przykładzie słownika neologizmów polskich Obserwatorium Językowego UW), występujących w niej tendencji słowotwórczych, relacji między jednostkami języka, typami nowych jednostek leksykalnych, trudniejszymi kwestiami w opisie normatywnym najnowszej polszczyzny, współczesną normą skodyfikowaną, postawami współczesnych Polaków wobec języka, funkcjonującymi obecnie w polszczyźnie socjolektami i metodami ich opisu oraz nacechowania ekspresywnego i aksjologicznego współczesnej polszczyzny. Studenci zdobędą zatem wiedzę i umiejętności związane z leksykologią, leksykografią, elementami semantyki, słowotwórstwa synchronicznego, językoznawstwa normatywnego, socjolingwistyki, stylistyki oraz pragmalingwistyki. Pozwoli im to zetknąć się zarówno z zagadnieniami, jak i z instrumentarium lingwistycznym, które będą mogli wykorzystać w czasie pisania własnej pracy. Studenci zetkną się także (na wybranych przykładach zaczerpniętych z artykułów naukowych) z problemem zbierania materiału, ograniczania jego zakresu (selekcji), a także opisywania go (kategoryzacji) pod pewnym (wybranym) kątem.

Dobór zagadnień może zmienić się w zależności do cyklu kształcenia.

Anusiewicz J., Potoczność jako sposób doświadczania świata i jako postawa wobec świata [w:] Język a kultura, t. 5, Potoczność w języku i kulturze, red. J. Anusiewicz i F. Nieckula, Wrocław 1992.

Banasiak D., Ośmieszanie jako świadomy sposób konstruowania relacji my – oni na przykładzie polskich neologizmów nazywających szczepionkę przeciwko COVID-19 [w:] Ja – ty, my – oni. Człowiek jako istota społeczna, red. Lucie Saicová Římalová, Praha 2022, s. 64–76.

Burkacka I., Klasyfikacja słowotwórcza nowszych zapożyczeń, “Linguistica Copernicana” 2010, nr 2(4). s. 229–240.

Burkacka I., O sufiksach -nia i -eria w funkcji wykładników nazw miejsc, LingVaria 2010, nr 1 (9), s. 31–38.

Grabias S., Język w zachowaniach społecznych, Lublin 1997.

Grabias S., O ekspresywności języka: ekspresja a słowotwórstwo, Lublin 1981.

Grzegorczykowa R., Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 2010 i nast.

Grzegorczykowa R., Laskowski R., Wróbel H. (red. red.), Morfologia, t. 2, cz. 4, Słowotwórstwo, Warszawa 1999 i nast., s. 361–583.

Grzegorczykowa R., Zarys słowotwórstwa polskiego. Słowotwórstwo opisowe, Warszawa 1979 i nast.

Hącia A., Kłosińska K., Łachnik J., Pędzich B., Słownik polskich neologizmów w Obserwatorium Językowym Uniwersytetu Warszawskiego [w:] Dialog z Tradycją, tom IX, Językowe świadectwa przemian społecznych i kulturowych, red. E. Horyń, E. Młynarczyk, Kraków 2021, s. 109–130.

Hącia A., Kłosińska K., Łachnik J., Pędzich B., Problemy metodologiczne związane z opisem nowych jednostek języka na przykładzie słownika neologizmów (OJ UW) [w:] Dialog z Tradycją, tom IX, Językowe świadectwa przemian społecznych i kulturowych, red. E. Horyń, E. Młynarczyk, Kraków 2021, s. 131–153.

Jadacka H., Kultura języka polskiego, t. 2, Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2006.

Jadacka H., System słowotwórczy polszczyzny (1945-200), Warszawa 2001.

Kłosińska K. i in., Postawy wobec języka. Raport z badań przeprowadzonych w ramach programu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Obserwatorium Kultury” 2016–2017, Warszawa 2017, http://postawywobecjezyka.uw.edu.pl/wp-content/uploads/sites/267/2017/12/raport_Postawy-wobec-j%C4%99zyka.pdf

Kołodziejek E., Człowiek i świat w języku subkultur, Szczecin 2005.

Kudra B., O niektórych właściwościach nowych derywatów czasownikowych, „Rozprawy Komisji Językowej” 2016, nr 62, s. 49–57.

Lewicki A.M., Pajdzińska A., Frazeologia [w:] J. Bartmiński (red.), Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2, Współczesny język polski, Wrocław 1993, s. 307–326.

Łachnik J., Analiza najnowszego słownictwa polskiego z pola tematycznego JEDZENIE – na materiale słownika Obserwatorium Językowego UW. Analiza formalna jednostek i analiza ilościowa pola, “Prace Filologiczne” 2022, t. 77, s. 291–314.

Łachnik J., Nowe słownictwo związane z jedzeniem – na materiale Obserwatorium Językowego UW. Próba rekonstrukcji struktury pola tematycznego, “Poradnik Językowy” 2022, z. 2, s. 25–45

Markowski A., Kultura języka polskiego, t. 1, Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2018.

Markowski A. (red.), Nowe spojrzenie na kryteria poprawności językowej, Warszawa 2012.

Markowski A., Kategoria potoczności w języku i w opisie języka [w:] Język a kultura, t. 5, Potoczność w języku i kulturze, red. J. Anusiewicz i F. Nieckula, Wrocław 1992.

Markowski A., Wykłady z leksykologii, Warszawa 2012.

Miodunka W., Teoria pól językowych. Społeczne i indywidualne ich uwarunkowania, Warszawa 1980.

Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego, zakładka: “Zasady opisu haseł”: https://obserwatoriumjezykowe.uw.edu.pl/zasady-opisu-hasel/

Pędzich B., Jak powstaje socjolekt. Studium słownictwa paralotniarzy, Warszawa 2012.

Polański K. (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław 1993 (hasło: Pole semantyczne).

Puzynina J., Jak pracować nad językiem wartości [w:] Język a kultura, t. 2.

Puzynina J., O elementach ocen w strukturze znaczeniowej wyrazów, Biuletyn PTJ XL, 1986, s 121–128.

Skubalanka T., O ekspresywności języka, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Nauki Filozoficzne i Humanistyczne 27, vol. XXVII, 8, 1972, s. 123–135.

Tokarski R., Światy za słowami. Wykłady z semantyki leksykalnej, Lublin 2013.

Dobór lektur może się zmienić w zależności od cyklu kształcenia.

Po ukończeniu seminarium student:

WIEDZA

- zna specyfikę najnowszej polskiej leksyki

- zna i rozumie terminologię, teorie i metodologie badań z zakresu językoznawstwa, przydatne w analizach leksykologicznych i kulturalnojęzykowych

- zna i rozumie spójne metody analizy materiału leksykalnego

UMIEJĘTNOŚCI

- potrafi sproblematyzować kwestie leksykologiczne bądź kulturalnojęzykowe będące przedmiotem jego pracy, dobrać do nich odpowiednie metody badawcze i je zastosować

- samodzielnie potrafi zgromadzić i poddać selekcji materiał językowy (empiryczny) będący przedmiotem analizy

- potrafi zinterpretować wyniki własnych analiz i umieścić je na tle danych pochodzących z literatury przedmiotu

- potrafi poprawnie formułować wnioski płynące z analizy materiału

- potrafi prowadzić na poziomie podstawowym pracę badawczą pod kierunkiem opiekuna naukowego

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

- jest gotów do pracy indywidualnej i współpracy grupowej, polegającej na prowadzeniu dyskusji i wymianie opinii opartych na dostępnych danych teoretycznych i materiałowych

- jest gotów do samodzielnego podejmowania i inicjowania prostych działań badawczych

- jest gotów do efektywnego organizowania własnej pracy i krytycznej oceny stopnia jej zaawansowania

- jest gotów do prowadzenia pracy naukowej zgodnie z zasadami uczciwości intelektualnej

Student zobowiązany jest do obecności i aktywności na zajęciach. W pierwszym semestrze dopuszczalne są dwie nieobecności na zajęciach, w drugim semestrze – jedna. Podstawę zaliczenia seminarium stanowi bieżąca kontrola postępów nad pracą licencjacką (zgromadzenie i selekcja materiału, jego klasyfikacja, zastosowanie narzędzi teoretycznych do opisu materiału, opracowanie części teoretycznej oraz analitycznej pracy).

UWAGA: Warunkiem koniecznym do zaliczenia seminarium licencjackiego jest złożenie ostatecznej (poprawionej, gotowej do obrony) wersji pracy i zaakceptowanie jej przez promotora.

Metody i kryteria oceniania mogą ulec modyfikacji w zależności od cyklu kształcenia.