Literatura Serbii I

obowiązkowe

Analiza tekstu literackiego 3005-KL3ANAL
Historia Serbii 3005-KL2HSER

Student umie analizować tekst literacki, potrafi zastosować podstawowe metody filologicznej analizy i interpretacji tekstu literackiego. Ma podstawową wiedzę z zakresu historii Serbii oraz regionu. Zna język serbski w stopniu umożliwiającym lekturę tekstów literackich w oryginale oraz pozwalającym mu śledzić ze zrozumieniem tok wykładu prowadzonego w tym języku.

w sali

Przedmiot stanowi część I cyklu wykładów i ćwiczeń poświęconych literaturze serbskiej, rozpatrywanej z perspektywy kształtowania się kanonu kulturowego Serbii, z uwzględnieniem uwarunkowań historycznych, cywilizacyjnych i estetycznych. Cykl wykładów zawartych w cz. I obejmuje dzieje piśmiennictwa serbskiego od jego początków do przełomu XIX i XX w.

Przedmiot stanowi część pierwszą cyklu wykładów i ćwiczeń poświęconych literaturze serbskiej, rozpatrywanej z perspektywy kształtowania się kanonu kulturowego Serbii, z uwzględnieniem uwarunkowań historycznych, cywilizacyjnych i estetycznych. Procesy literackie i będące ich reprezentacjami teksty są rozpatrywane jako świadectwa formowania się świadomości i tożsamości narodowej. Celem wykładów jest ukazanie dynamiki serbskiego procesu historyczno-literackiego, rozpiętego pomiędzy dążeniem do ustanowienia odrębności (wskazanie tego co w twórczości literackiej specyficzne, rodzime, swojskie) a otwarciem na oddziaływania zewnętrzne (rola centrów kulturowych, stanowiących punkt odniesienia dla serbskiej kultury narodowej). Cykl wykładów zawartych w część I obejmuje dzieje piśmiennictwa serbskiego od jego początków do pierwszej połowy XIX w. Skoncentrowany jest wokół pytania o wspólnoty – wyznaniowe, regionalne, etniczne, narodowe, środowiskowe, państwowe – które w toku dziejów stawały się podmiotem określonych działań w sferze literatury, a tym samym uznawane są za zbiorowości współtworzące (lub znacząco oddziałujące na) kulturę literacką w Serbii. Podczas wykładu słuchacze zostaną wprowadzeni w problematykę ideologicznych uwikłań zjawisk artystycznych/estetycznych; kwestię sposobów interpretacji i definiowania serbskości w odniesieniu do jej literackich ucieleśnień; zdobędą także orientację w repertuarze serbskich tradycji literackich, a także zapoznają się ze znaczącymi przykładami ich aktualizacji.

Bloki tematyczne:

1. Wprowadzenie. Zagadnienia teoretyczne i organizacyjne. Rys historyczny.

2. Kult władców serbskich w średniowieczu i jego literackie przejawy.

3. Rola i znaczenie Świętego Sawy w kulturze średniowiecznej. Fenomen świętosawia i jego współczesne implikacje.

4. Najstarsze teksty historiograficzne jako żywe świadectwa rodzenia się świadomości narodowej.

5. Genealogia pisarstwa kobiet w kulturze serbskiej.

6. Siedemnastowieczna literatura serbska (Gavril Stefanović Venclović).

7. Literatura uwikłana w historię (serbskie miejsca pamięci, bitwa na Kosowym Polu, migracje /seobe/, niewola turecka jako temat literacki).

8. Folklor i tradycja ustna. Rola folkloru w procesie kształtowania samoświadomości narodowej Serbów.

9. Literatura w języku słowianoserbskim (Lukijan Mušicki, Sima Milutinović Sarajlija, Milovan Vidaković). Działalność i twórczość Zaharije Orfelina.

10. Edukacyjna rola i twórczość literacka Dositeja Obradovicia (między oświeceniem a preromantyzmem).

11. Etnograficzna, społeczna i popularnonaukowa działalność Vuka Stefanovicia Karadžicia. Karadžić jako mit kultury serbskiej.

12. Twórczość Petara Petrovicia Njegoša i jej rola w epoce romantyzmu.

Bloki tematyczne nie są tożsame z pojedynczymi zajęciami, niektóre tematy będą realizowane w trakcie jednego lub dwóch spotkań.

Literatura:

Dar słowa. Ze starej literatury serbskiej, wybór i opracowanie A.E. Naumow, Łódź 1983.

Film Karađorđe (1911), reż. Ilija Stanojević

Historia Królestwa Słowian czyli Latopis Popa Duklanina, Warszawa 1988.

Literatura serbska i chorwacka. Antologia tekstów, cz. 1, opracowanie M. Jakóbiec-Semkowowa, Wrocław 1994.

Njegoš P.P., Górski wieniec, Wrocław-Kraków 1958 (lub wydanie w oryginale).

Obradović D., Pesna na insurekciju Serbijanov (1804).

Pavlović M., Antologija srpskog pesništva, Beograd 1969.

Spektakl Jastuk groba mog (online, Youtube).

Żywoty Konstantyna i Metodego, opracowanie T. Lehr-Spławiński, Poznań1959.

Opracowania:

Bogdanović D., Istorija stare srpske književnosti, Beograd 1980.

Dąbrowska-Partyka M., Świadectwa i mistyfikacje, Kraków 2003 (wskazane rozdziały).

Deretić J., Istorija srpske književnosti, wydania nowsze.

Gapska D., Żywot królowej Jeleny Danila II jako wzór idealnej symfonii państwa z Kościołem, „Poznańskie Studia Slawistyczne” 2016, nr 10.

Gil. D., Serbska hymnografia narodowa, Kraków 1995.

Koch M., „…kiedy dojrzejemy jako kultura…” Twórczość pisarek serbskich na początku XX wieku, Wrocław 2007 (wskazane rozdziały).

Kornhauser J., Karadžić jako mit, w: idem, Świadomość regionalna i mit odrębności, Kraków 2001, s. 32-44.

Lis-Wielgosz I., O trwałości znaczeń. Siedemnastowieczna literatura serbska w służbie tradycji, Poznań 2013.

Lis-Wielgosz I., Władza i rodowód. O wizerunku władcy w staroserbskiej literaturze, „Poznańskie Studia Slawistyczne” 2013, nr 5.

Rapacka J., Dawna literatura serbska i dawna literatura chorwacka, Warszawa 1993.

Skerlić J., Istorija nove srpske književnosti, Beograd 1983.

Југословенске књижевности средњег века, oprac. Ђ. Трифуновић, Београд 1978.

Po ukończeniu przedmiotu student, który regularnie i aktywnie uczestniczył w zajęciach oraz na bieżąco zapoznawał się z literaturą przedmiotu, będzie dysponował wiedzą, pozwalającą mu na rozpoznawanie ważnych dla kultury serbskiej zjawisk literackich, będzie także potrafił wyjaśnić zasady ich współczesnych aktualizacji. Ponadto będzie znał procesy historycznoliterackie i ich historyczno-społeczne uwarunkowania w Serbii, a także związki między kształtowaniem się i aktualnym stanem kultury serbskiej a kulturowym i instytucjonalnym kontekstem europejskim. Student będzie również rozumiał wzajemne powiązania między literaturą, sztuką, językiem, polityką oraz potrafił wskazać ich historyczne konteksty. W trakcie zajęć student nabędzie umiejętność poddawania samodzielnej analizie i interpretacji zjawisk literackich istotnych dla kultury Serbii. Będzie gotowy do respektowania zasad komunikacji społecznej charakterystycznych dla lokalnej kultury.

Wykład - egzamin ustny; ćwiczenia - test; obecności i aktywny udział w zajęciach.

Nie dotyczy