Etnografie zieleni miejskiej

nieobowiązkowe

Zajęcia mają na celu wprowadzenie studentów i studentki w dziedzinę ekologii miejskiej i etnografii terenów zielonych poprzez serię dyskusji i spacerów po mieście. Skupimy się na trzech rodzajach terenów zielonych: miejskim parku publicznym, ogrodzie działkowym i ogrodzie społecznym. [Możliwa jest podmiana jednego z tych trzech na tzw. „czwartą przyrodę”].

Zajęcia poświęcone są złożonemu światu socjo-natur (socio-natures), z których składa się życie w mieście. Zetknięcie się z przyrodą miejską powoduje, że stosowane także w antropologii środowiska naturalnego (environmental anthropology) konceptualizacje natury ulegają zachwianiu. Sztywne rozróżnienie między naturą a kulturą nie jest możliwe w zastosowaniu do miejskich terenów zielonych, których "natura" jest ożywiana i podtrzymywana przez złożone sieci aktorów więcej-niż-ludzkich i ludzkich; na dodatek wszyscy oni często mają sprzeczne interesy. (Czy ekologiczny, nowoczesny plac zabaw, który zwyciężył w konkursie na "budżet obywatelski", powinien stanąć w miejscu, gdzie do tej pory niewielka łąka i skrawek stuletniego lasu przyciągały okolicznych mieszkańców i gdzie znalazły swój dom trzmiele i kowaliki? Czy ogródki działkowe użytkowane od pokoleń przez indywidualnych ogrodników i położone w pobliżu centrum miasta powinny zostać zlikwidowane, aby powstał dobrze zaprojektowany park dostępny dla wszystkich mieszkańców? Czym jest „zielone miasto”? A który odcień zieleni jest najlepszy?)

Co więcej, w przeciwieństwie do środowisk rolniczych, pustyń, oceanów i lasów, miasta są z reguły miejscami, które są środowiskiem domowym dla samych antropologów. Etnograficzne badanie przyrody w miastach wnosi wkład w uczynieniu antropologii nauką mniej egzotyzującą i mniej zależną od literalnie rozumianego dystansu przestrzennego.

Zakresy tematyczne:

*Bellow, Anne C. (2004) One Hundred Years of Allotment Gardens in Poland, Food & Foodways, 12: 247–276. <ogrody działkowe>

lub:

*Maćkiewicz Barbara, Magdalena Szczepańska, Ewa Kacprzak, Runrid Fox-Kämper (2021) Between food growing and leisure: contemporary allotment gardeners in Western Germany and Poland, Die Erde. Journal of Geographical Society of Berlin, 152(1): 33-50. <ogrody działkowe >

Conan, Michel (1999) From Vernacular Gardens to a Social Anthropology of Gardening, in: M. Conan (ed) Perspectives on Garden Histories. Washington: Dumbarton Oaks Research Library and Collection, pp. 181-204. <idea ogrodu>

*Hayes, Samuel J., Bertie Dockerill (2020) A Park for the People: examining the creation and refurbishment of a public park, Landscape Research, doi: 10.1080/01426397.2020.1832452

lub:

*Hennecke Stefanie (2011), German Ideologies of City and Nature. The Creation and Reception of Schiller Park in Berlin, in: D. Brantz, S. Dümpelmann (eds) Greening the City. Urban Landscapes in the Twentieth Century. Charlottesville and London: University of Virginia Press, pp. 75-94. <parki, miejsca publiczne>

*Hondagneu-Sotelo, Pierette (2014) „It’s a Little Piece of My Country”, in: Paradise Transplanted. Migration and the Making of California Gardens. Oakland: University of California Press, pp. 116-160. <ogródki społeczne>

lub:

*Rosol, Marit (2012) Community Volunteering as Neoliberal Strategy? Green Space Production in Berlin. Antipode 44(1): 239–257. <ogródki społeczne>

Jeromack, Colin (2014) Feeding the Pidgeons: Sidewalk Sociability in Greenwich Village, in: M. Duneier, Ph. Kasinitz, A.K.Murphy (eds) The Urban Ethnography Reader, Oxford University Press, pp. 235-251. <parki, miejsca publiczne>

*Kopnina, Helen (2018) Plastic flowers and mowed lawns: the exploration of everyday unsustainability, Journal of Urbanism: International Research on Placemaking and Urban Sustainability, DOI: 10.1080/17549175.2018.1527780

Kronenberg Jakub, Edyta Łaszkiewicz, Joanna Sziło (2021) Voting with one’s chainsaw: What happens when people are given the opportunity to freely remove urban trees? Landscape and Urban Planning 209, doi: 10.1016/j.landurbplan.2021.104041

Kronenberg Jakub et al. (2020) Environmental justice in the context of urban green space availability, accessibility, and attractiveness in postsocialist cities, Cities, doi: 10.1016/j.cities.2020.102862

Low, Setha, Dana Taplin and Suzanne Scheld (2014) Urban Parks: History and Local Contexts, in: Rethinking urban parks: public space and cultural diversity, Austin: University of Texas Press, pp. 19-35.

*Perkins, Harold (2015) Urban Forests are Social Natures: Markets, Race, Class, and Gender in Relation to (Un)Just Urban Environments, in: L.A. Sandberg, A. Bardekjian, S. Butt (eds) Urban Forests, Trees and Greenspace. A Political Ecology Perspective. London-New York: Routledge, pp. 19-34. <sprawiedliwość środowiskowa>

Putkowska-Smoter Renata, Jan Frankowski (2020) Right to the Map? Counter-Mapping Practices of Smog Alerts and Urban Greenery Movements in Poland, Society Register 4(4): 129-150.

*Stoetzer, Bettina (2018) Ruderal Ecologies: Rethinking Nature, Migration, and the Urban Landscape in Berlin, Cultural Anthropology, 33(2): 295-323. <”czwarta przyroda”>

https://journal.culanth.org/index.php/ca/article/view/ca33.2.09

Praca zbiorowa: Brantz Dorothee, Sonja Dümpelmann (eds) (2011) Greening the City. Urban Landscapes in the Twentieth Century. Charlottesville and London: University of Virginia Press.

Praca zbiorowa: L.A. Sandberg, A. Bardekjian, S. Butt (eds) (2015) Urban Forests, Trees and Greenspace. A Political Ecology Perspective. London-New York: Routledge.

-Konijnendijk van den Bosch, Cecil C. (2015) From Government to Governance: Contribution to the Political Ecology of Urban Forest, in: L.A. Sandberg, A. Bardekjian, S. Butt (eds) Urban Forests, Trees and Greenspace. A Political Ecology Perspective. London-New York: Routledge, pp. 35-46. <interesy>

-Jones, Owain (2015) (Urban) Places of Trees: Affective Embodiment, Politics, Identity, and Materiality, L.A. Sandberg, A. Bardekjian, S. Butt (eds) Urban Forests, Trees and Greenspace. A Political Ecology Perspective. London-New York: Routledge, pp. 111-131. <relacje z miejscem>

-Braverman, Irus (2015) Order and Disorder in the Urban Forest: A Foucauldian-Latourian Perspective, L.A. Sandberg, A. Bardekjian, S. Butt (eds) Urban Forests, Trees and Greenspace. A Political Ecology Perspective. London-New York: Routledge, pp. 132-146. <zarządzanie roślinami>

Teorie:

Descola Philippe, Palsson Gisli (eds) (1996) Nature and Society. Anthropological Perspectives. London – New York: Routledge.

Dryzek, John S. (2022) The Politics of the Earth. Environmental Discourses, 4th edition. Oxford: Oxford University Press. (Rozdział 1 dt.podejścia dyskursywnego).

Hastrup, Kirsten (2014) Nature. Anthropology on the Edge, in: Hastrup, Kirsten (ed) Anthropology and Nature. London – New York: Routledge, pp. 1-26.

Metody:

*Low, Setha, Dana Taplin and Suzanne Scheld (2014) Anthropological Methods for Assessing Cultural Values, in: Rethinking urban parks: public space and cultural diversity, Austin: University of Texas Press, pp. 175-194.

McGarry Karen Ann, Mannik Lynda (2017) Practicing Ethnography: A Student Guide to Method and Methodology. University of Toronto Press. (Rozdz. 2 o obserwacji uczestniczącej i rozd. 5 o notatkach terenowych).

*Pink Sarah (2008) An urban tour. The sensory sociality of ethnographic place-making, Ethnography 9(2): 175–196.

Springgay, Stephanie, Sarah E. Truman (eds) (2018) Walking Methodologies in a More-than-Human World: WalkingLab. London – New York: Routledge. (Rozdz. 1 o podstawach podejścia metody i rozdz. 8 pt. „Queering trail”).

Studenci i studentki nauczą się identyfikować wiele podmiotów zaangażowanych w życie miejskiej przyrody oraz opisywać ich zainteresowania i zachodzące między nimi relacje władzy; będą potrafili scharakteryzować wybrane podejścia teoretyczne dotyczące zieleni miejskiej, w szczególności wkład antropologii społeczno-kulturowej w badania nad przyrodą miejską; studenci poznają wybrane narzędzia metodologiczne etnografii miejskiej (np. REAP, etnografia wizualna, etnograficzny spacer).

Warunki zaliczenia zajęć są następujące:

-aktywny udział w zajęciach, m.in. spacerach etnograficznych, jest podstawowym warunkiem zaliczenia; dopuszczonych jest 2 nieusprawiedliwione nieobecności na zajęciach w sali; natomiast studenci, którzy opuszczą więcej niż jeden spacer etnograficzny, nie będą mogli zaliczyć zajęć.

Uwaga: czas spędzony na spacerach zmniejszy liczbę godzin zajęć w sali, jednak proszę być przygotowanymi na spędzenie więcej niż 30 godzin na zajęciach grupowych;

- przeczytanie i przedyskutowanie 8 lektur obowiązkowych oznaczonych gwiazdką (*) na liście poniżej; w kilku przypadkach jest możliwość wyboru literatury z danego zakresu obowiązkowego: tam, gdzie między lekturami pojawia się słówko „lub”, trzeba przeczytać tylko jeden z dwóch rozdziałów czy artykułów (wszystkie lektury obowiązkowe można znaleźć na platformie Kampus);

-przygotowanie i przedstawienia ustnej prezentacji na tematy zaczerpnięte ze spacerów - w ramach kilku „okrągłych stołów” na zakończenie kursu oraz przesłanie do prowadzącej prezentacji .ppt

Uwaga! Istnieje alternatywna możliwość zaliczenia zajęć - poprzez publikację w Społecznych Archiwum Warszawskiej Przyrody:

https://fundacjapuszka.pl/projekty/leksykon-dla-ludzi-i-przyrody/archiwum/

(Na pierwszych zajęciach prowadząca szerzej omówi ten punkt).

Termin nadsyłania prezentacji .ppt (na email prowadzącej): 12 czerwca 2025 r. godz. 23.59.

<Termin publikacji w Archiwum – zgodnie z terminami ustalonymi przez organizatorów.>