Procesy tożsamościowo-narodowe w Europie Wschodniej (Białoruś i Ukraina z Rosją w tle)
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3102-LPTN |
Kod Erasmus / ISCED: |
14.7
|
Nazwa przedmiotu: | Procesy tożsamościowo-narodowe w Europie Wschodniej (Białoruś i Ukraina z Rosją w tle) |
Jednostka: | Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej |
Grupy: |
Moduł L01 (od 2023): Antropologia etniczności Moduł L1: Antropologia etniczności Przedmioty etnograficzne do wyboru |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | nieobowiązkowe |
Skrócony opis: |
Upadek ZSRR (1989-1991) i ogłoszenie niepodległości przez jego byłe republiki wpłynął na zmiany widzenia idei narodu i państwa. Nowy rozdział w historii sprawił także, że powróciła refleksja nad kształtem tożsamości m.in. białoruskiej, ukraińskiej, rosyjskiej oraz reinterpretacja jej treści. Istotną rolę odegrały i odgrywają tu uwarunkowania historyczne, polityczne, społeczne, kulturowe. Celem zajęć jest przybliżenie procesów tożsamościowo-narodowych zachodzących w Europie Wschodniej oraz charakterystyka życia społecznego i kulturalnego Białorusinów, Ukraińców i Rosjan w rzeczywistości postradzieckiej. Istotnym elementem rozważań są odniesienia do współczesnych wydarzeń w Białorusi, Ukrainie i Rosji. |
Pełny opis: |
Podczas zajęć podejmowane będą następujące zagadnienia: 1. Europa Wschodnia - pojęcie i rzeczywistość. Wątki dawne i współczesne: mit słowiańskiej wspólnoty i „świat rosyjski” [ruskij mir]. 2. Europa Wschodnia i proces kształtowania się idei narodowej; Rosja/ZSRR a kwestia narodowa (początki); 3. Białorusini - rozważania o narodzie i państwie; 4. Ukraińscy - rozważania o narodzie i państwie; 5. Po upadku ZSRR - wątki rosyjskie; 6. Człowiek sowiecki (założenia, realizacja/realizacje) a „zwykły mieszkaniec/obywatel”; 7. Charakterystyka społeczeństwa białoruskiego, ukraińskiego, rosyjskiego, czyli życie codzienne Białorusinów, Ukraińców i Rosjan w czasach radzieckich i postradzieckich; 8. Charakterystyka społeczeństwa białoruskiego, ukraińskiego, rosyjskiego, czyli o inteligencji i jej roli w kształtowaniu idei narodowej. Współczesne elity; 9. Kształtowanie nowego pokolenia, paradoksy świadomości historycznej i nie tylko. Studium przypadku białoruskiego; 10. Wybrane elementy kultury Białorusinów, Ukraińców, Rosjan (m.in. kwestie języka i literatury, muzyki, sztuki). Wątki dawne i współczesne. |
Literatura: |
Wybrana literatura: Abassy M., Inteligencja a kultura. O problemach samoidentyfikacji dziewiętnastowiecznej inteligencji rosyjskiej, Kraków 2008. Bardach J., Od narodu politycznego do narodu etnicznego w Europie Środkowo-Wschodniej, „Kultura i Społeczeństwo” 1993, nr 4, s. 3-16. Bekus N., Naród białoruski jako idea i kategoria praktyki społecznej. Paradoksy rozwoju postkomunistycznego, [w:] Tożsamości zbiorowe Białorusinów, red. R. Radzik, Lublin 2012, s. 331-352. Bobrownicka M., W kręgu słowiańskiego mitu, [w:] Narkotyk mitu. Szkice o świadomości narodowej i kulturowej Słowian Zachodnich i Południowych, Kraków 1995, s. 7-19. Bortnowska K., Białoruski postmodernizm. Liryka „pokolenia Bum-Bam-Litu”, Warszawa 2009. Boym S., Nostalgia i postkomunistyczna pamięć, [w:] Nostalgia. Eseje o tęsknocie za komunizmem, Wołowiec 2002, s. 270-301. Byliśmy pokorni. Niestety. Rozmowa z Hienadziem Buraukinem, [w:] Ograbiony naród. Rozmowy z intelektualistami białoruskimi, M. Nocuń, A. Brzeziecki, Wrocław 2007, s. 63-78. Engelking A. „Nacja” i „nacjonalność” jako kategorie identyfikacji i tożsamości mieszkańców wsi na wschodzie Białorusi, [w:] Pogranicza Białorusi w perspektywie interdyscyplinarnej, red. E. Smułkowa, A.Engelking, Warszawa 2007, s. 209-224. Fitzpatrick S., Skrzywdzeni i poniżeni, [w:] Życie codzienne pod rządami Stalina. Rosja radziecka w latach trzydziestych XX w., Kraków 2012, s. 167-200. Hroch M., Skład społeczny patriotów, [w:] Małe narody Europy, Wrocław-Warszawa-Kraków 2003 (dodruk 2008), s. 78-94. Historia Europy Środkowo-Wschodniej, red. J. Kłoczowski, t.1-2, Lublin 2000. Humphrey C., Koniec radzieckiego życia. Ekonomie życia codziennego po socjalizmie, Kęty 2010. Lichtarovič J., Ideologiczne, historyczne i polityczne podstawy antyzachodniej retoryki w społeczeństwie białoruskim, [w:] Białoruś - w stronę zjednoczonej Europy, red. M. Maszkiewicz, Warszawa 2009, s. 200-214. Riabczuk M., Ukraina. Syndrom postkolonialny, Wrocław-Wojnowice 2015. Saifullayeu A., Poskolonialne historiografie. Casus jednego średniowiecza, Warszawa 2020. Shved V., Grzybowski J. Historia Białorusi od czasów najdawniejszych do roku 1991, Warszawa 2020. Suchanek L., Człowiek radziecki i naród radziecki. Eksperyment ideologiczny i etniczny, [w:] Współcześni Słowianie wobec własnych tradycji i mitów. Sympozjum w Castel Gandolfo 19-20 sierpnia1996, red. M.Bobrownicka, L.Suchanek, F.Ziejka, Kraków 1996, s. 133-146. Usenko K., Oczami radzieckiej zabawki. Antologia radzieckiego i rosyjskiego undegroundu, Wołowiec 2012. Wierzbicki A., Rosja i wspólnota słowiańska w XXI wieku, [w:] Narody i nacjonalizm w Federacji Rosyjskiej, red. P.Timofiejuk, A.Wierzbicki, E.Zieliński, Wrocław 2004, s.87-103. Wilson A., Ukraińcy, Warszawa 2002. Wolff L., Wynalezienie Europy Wschodniej. Mapa cywilizacji w dobie Oświecenia, Kraków 2020. Vidanava I., I’m Lovin’It! Białoruska młodzież w Europie, [w:] Białoruś - w stronę zjednoczonej Europy, red. M. Maszkiewicz, Warszawa 2009, s. 106-126. Zajączkowski W., Triumf narodów, [w:] Rosja i narody. Ósmy kontynent. Szkic dziejów Eurazji, Warszawa 2009, s. 215-250. |
Efekty uczenia się: |
Po zakończeniu zajęć student: - ma wiedzę na temat przebiegu procesów narodotwórczych w Europie Wschodniej oraz zna i potrafi scharakteryzować najważniejsze wydarzenia związane z tym procesem na przykładzie Białorusi i Ukrainy; - ma wiedzę o sytuacji polityczno-społeczno-kulturowej Białorusi, Ukrainy, Rosji; - potrafi wskazać i zanalizować podstawowe czynniki wpływające na kształtowanie społeczeństwa białoruskiego, ukraińskiego i rosyjskiego (dawniej i współcześnie); - rozpoznaje i potrafi scharakteryzować współczesne przejawy życia kulturalnego na Białorusi, Ukrainie i w Rosji; - rozumie postawy mieszkańców obszaru Europy Wschodniej w różnych przedziałach XX w. oraz XXI wieku i w odmiennej sytuacji politycznej; - jest uwrażliwiony na tzw. problematykę wschodnią, poddaje ją refleksji i krytycznej ocenie. |
Metody i kryteria oceniania: |
konwersatorium z elementami wykładu; na końcową ocenę składają się: obecność i aktywność związana z zajęciami [50% oceny końcowej] oraz egzamin pisemny - test [50% oceny końcowej] |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.