Życie społeczno-polityczne w II RP ze szczególnym uwzględnieniem problematyki wiejskiej

fakultatywne
ogólnouniwersyteckie

Wykład dotyczyć życia społeczno- politycznego w II RP w latach 1918-1939 z uwzględnieniem aktywności politycznej wsi .

W tym miejscu można umieścić opis treści programowych dla przedmiotu znajdujący się już w programie studiów. W przypadku przedmiotów nieobowiązkowych, które nie figurują w programie, zaleca się maksymalną zwięzłość (ok. 1000 znaków)

Wykład dotyczyć będzie życia społeczno-politycznego w II RP .Przedstawiony zostanie proces powstawania polskich partii politycznych na przełomie XIX i XX wieku na Ziemiach Polskich pod zaborami a potem II RP. Najpierw omówiona zostanie tzw. Galicja (część zabranej Polski przez Austrię) będących pod zaborem austriackim gdzie polskie ruchy polityczne narodziły się i mogły działać .Legalnie mogli tam działać obok polskich ludowców, demokraci, socjaliści ,narodowcy ,pojawił się ruch chrześcijańsko-demokratyczny Cesarstwo Austro-Węgierski bowiem ze swoim monarchistyczno -konstytucyjnym ustrojem pozwoliło wyemancypować się także stanowi chłopskiemu i stworzyć podwaliny tego nurtu politycznego w zaborze austriackim W okresie międzywojennym ukształtował się ostatecznie i wypracował swoją wizję państwa nazywanego często demokracją agrarną. Apogeum jego rozwoju nastąpiło w latach międzywojennych tj. 1918-1939. Na Ziemiach Polskich pod zaborami idee takie miało w swoim programie Stronnictwo Ludowe powstałe w 1895 r pod zaborem austriackim, a od 1903 r Polskie Stronnictwo Ludowe .W jego szeregach główną postacią był przez dłuższy czas Bolesław Wysłołuch .Polityk ten nadawał temu ugrupowaniu oblicze lewicowo-demokratyczne czego wyrazem był pierwszy program tego ugrupowania z 1889 r o takim właśnie charakterze .Obok partii chłopskiej w powstających zakładach przemysłowych w Galicji zaczęli legalnie działać socjaliści na czele z I.Daszyńskim na czele. Ruch socjalistyczny działał nielegalnie w zaborze rosyjskim i pruskim. Pojawił się również r uch narodowo- demokratyczny i organizacje społeczno-polityczne o charakterze chadecki .Przed odzyskaniem niepodległości przez Polskę na scenie politycznej dominowały grupy konserwatystów -lojalistów .Największą role odgrywali konserwatyści w Galicji gdzie sprawowali władze aż do roku 1918 .Zwrócona tez zostanie uwaga na powstanie obozu narodowo-demokratycznego na czele z Romanem Dmowskim i jego polityczna ewolucje aż po podjęcie współpracy z Imperium Rosyjskim. Podczas wykładu przedstawiona zostanie początkowa działalności tych wszystkich ruchów politycznych od przełomu XIX/XX wieku aż do 1918 r .Pokazany zostanie ich wkład w walkę o odzyskanie suwerenności przez Polskę w 1918 r. Niewątpliwą cezurą była I wojna światowa kiedy to ludność Ziem Polskich w tym najbardziej chłopska jej część dość głęboko jej doświadczyła. W czasie tej wojny partie polityczne stały się współtwórcami budowy zrębów państwowości polskiej .Po Akcie 5 XI 1916 mocą którego powstało Królestwa Polskie pod zwierzchnictwem Cesarzy austriackiego i niemieckiego polskie życie polityczne zaczęło się dynamicznie rozwijać w tym także na wsi polskiej.

Powstanie II RP zmieniło diametralnie sytuacje ludności polskiej ,odzyskała ona własne państwo. W formie wykładu zostanie przedstawiona rola partii politycznych i ich przywódców w odzyskaniu niepodległości. Pokazane zostaną ich programy polityczne ,udział w aparacie władzy odrodzonego państwa. W tym kontekście zostaną też omówione w programy także partii chłopskich PSL ,,Wyzwolenia’’, wystąpienia posłów na forum na forum Sejmu i Senatu. Przedstawiona zostanie również działalność PPS i jej rola w tworzeniu państwowości polskiej, a potem umacnianiu jej demokratycznego oblicza. .Zwrócona zostanie uwaga na role Józefa Piłsudskiego dawnego socjalistę, współtwórcę Wojska Polskiego w latach I wojny światowej który w 1918 r stał się Naczelnikiem Państwa .Wiele uwagi poświęcona zostanie programowi PSL ,,Piast’’ partii o wyraźnie centrowo-prawicowej orientacji w której łonie po wchłonięciu obszarów Wielkopolski i Pomorza Gdańskiego taki kurs się umocnił. Poprzez prasę ,wystąpienia prominentnych przywódców PSL ,,Piast’’ w tym W,Witosa .W,Kiernika ,M.Rataja zanalizowane zostaną skutki działań tego ugrupowań współrządzącego Polską wraz z obozem narodowym . Podniesiona zostanie podczas wykładu rola ruchu chrześcijańsko-demokratycznego w Polsce: Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji na czele z Wojciechem Korfantym i Narodowej Partii Robotniczej z Karolem Popielem .W tym kontekście zostanie zwrócona uwaga na role Kościoła Rzymsko-Katolickiego w ówczesnej rzeczywistości społeczno-politycznej II RP Wiele miejsca zajmie analiza działalności Związku Ludowo-Narodowego pod przywództwem R. Dmowskiego i jego wkład w budowę państwa. Zwrócona zostanie uwaga na nasilający się antysemityzm tego ugrupowania. Poruszona zostanie na wykładzie sytuacja mniejszości narodowych w II RP i ich reprezentacji politycznych w Parlamencie .Omówione zostaną programy partii reprezentujących mniejszości słowiańskie; Ukraińców , Białorusinów , oraz Mniejszości Żydowskiej ,a także Niemców.W roku 1926 marszałek J.Piłsudski dokonał zamachu wojskowego likwidując system demokracji parlamentarnej ,wprowadzając system rządów o charakterze autorytarno-prezydenckim. Stronnictwa chłopskie : PSL ,,Wyzwolenie oraz Stronnictwo Chłopskie powstałe w 1926 r poparły zamach majowy .Natomiast PSL ,,Piast” ,którego przywódcę jako premiera obalił Marszalek J.Piłsudski przeszło do opozycji wobec obozu pomajowego. Wobec porzucenia przez obóz pomajowy swoich sojuszników na lewicy tj PSL ,,Wyzwolenia’’ tworzy się opozycja antypiłsudczykowska . W jej szeregach znalazły się obok PPS ,PSL,,,Wyzwolenia’’ Stronnictwa Chłopskiego także partie centrum tj PSL,,Piast, ChD ,NPR. W ten sposób powstał Centrolew który w latach 1928-1930 usiłował przywrócić w Polsce system demokracji parlamentarnej .Jednak w wyniku brutalnej akcji obozu rządowego polegającej na uwięzieniu przywódców Centrolewu w Twierdzy Brzeskiej wysiłki te został zniweczone .Wprowadzono w Polsce system dyktatury wojskowej z prześladowaniami za przekonania polityczne .czego wyrazem był Proces Brzeski z lat 30-tych XX wieku. Sprawom tym niezwykle istotnym poświęcone zostanie sporo uwagi. Pokazana zostanie droga obozu narodowego w kierunku przyjęcia rozwiązań autorytarnych wprowadzanych w życie np. przez B. Musoliniego we Włoszech .Przedstawione także zostaną następstwa działań obozu rządowego dal konsolidacji życia politycznego w II RP .W 1931 r nastąpiło zjednoczenie partii chłopskich w jedną partie pod nazwą: ,,Stronnictwo Ludowe’’. Partia ta tak i jaki i PS ,ChD, NPR ,SN odsunięte zostały przez Obóz Marszałka J. Piłsudskiego aż do 1939 roku od władzy. Przywódcy tych partii w tym zjednoczonego ruchu ludowego walczyli o przywrócenie demokracji parlamentarnej .Jak wiadomo byli prześladowani przez obóz marszałka J. Piłsudskiego. Podczas wykładu zostanie omówiona sytuacja polityczna nurtów politycznych ich programy . w tym SL i jego młodzieżowej przybudówki ZMW RP ,,Wici .Przedstawiona także zostanie sprawa narastającej fali antysemityzmu w Polsce, getta ławkowego ,pogromów i napaści na ludność żydowską. Będziemy też mówić o narastającym nacisku na ludności żydowska ,aby ta wyjeżdżała do Palestyny celem osadzenia się tam.

działań.W końcowej części wykładu zostanie omówione powstanie ,,Frontu Morges” koalicji partii centrowo-lewicowych (SL ,ChD, NPR, PPS) pod przywództwem W.Witosa J.J.Paderewskiego gen W.Sikorskiego H.Libermana ,którego celem było obalenie dyktatury obozu pomajowego. Wiele miejsce zajmie podczas wykładu działalności partii chłopskiej która poprzez Wielkie Strajki Chłopskie usiłowała odsunąć obóz pomajowy od władzy. W czasie wykładu omówiony zostanie program obozu pomajowego wcielany w życie w Polsce, rola marszałka J. Piłsudskiego w stworzonym prze niego systemie władzy ,koncepcje ustrojowe, gospodarcze ,polityczne tego obozu .Obszernie zostanie omówiona Konstytucja z 1935 r jako najważniejszy fundament państwa opanowanego przez jeden obóz polityczny .Pokazany zostanie dramat roku 1939 kiedy to Obóz Pomajowy odrzucił koncepcje jedności narodowej w obliczu dwóch wrogów i sam odpowiedzialny wg. Konstytucji z 1935 r przed ,,Bogiem i Historia ‘’podjął się kierowaniem obroną Niepodległości RP samodzielnie. Wykład zostanie zakończony omówieniem konsekwencji klęski roku 1939 dla Państwa Polskiego i Narodu Polskiego, oraz reprezentujących go polskich partii politycznych.

Treść wykładu oparta zostanie na wynikach własnych badań archiwalnych i literaturze przedmiotu. (źródła dokumentowe drukowane, prasa, pamiętniki i opracowania naukowe).Materiał źródłowe postaci odbitek xero zostaną uczestnikom zajęć dostarczone przez prowadzącego konwersatorium

A. Opracowania ogólne dotyczące Polski i Krajów Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1918-1939

.I.Bukraba-Rylska : Socjologia wsi polskiej .Warszawa 2008

Besier G. Stokłosa :Europa dyktatur .Nowa historia XX wieku Warszawa 2009

BuszkoJ.Galicja 1859-1914.Polski Piemont ? Warszawa 1989

Cimek H. Międzynarodówka Chłopska Rzeszów 2003

.Dzieje partii i stronnictw chłopskich w Europie T.1Narodziny i rozwój .Komitet Redakcyjny J.R.Szaflik,J.Gmitruk, A.Koseski, K.Łukawski R.Turkowski Pułtusk -Warszawa 2007.TII W podzielonej Europie Komitet Redakcyjny ( jak wyżej) Pultusk- Warszawa 2007

Fischer -Galati S: Współczesna Europa Środkowo-Wschodnia .Dziedzictwo Historii Lublin 2006

Encyklopedia Historii II RP ,Warszawa 1999.

Fras Z. Galicja Wrocław 2000

.Gorlach Krzysztof: Socjologia obszarów wiejskich .Problemy i perspektywy .Warszawa 2004

Grodziski S.Sejm Krajowy Galicyjski 1861- 1914 t.1-2 Warszawa 1993

Grodziski S. Franciszek Józef I Wroclaw1978

.Historia Europy Środkowo-Wschodniej T.1 redakcja J.Kłoczowski Lublin 2000

.Historia chłopów polskich.pod red S. Inglota Wrocław 1995

.Historia chłopów polskich .T.1-3 Pod red.S.Inglota Warszawa 1970-1980

Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej Red.J.M.Majchrowski Warszawa 1994

Mason J.M. The dissolution of the Austro-Hungarian Empire 1867-1918 London 1997

Olivova V.Dejiny Prvni republiky Praha 2000

. Orlewicz T. Partie i organizacje chłopskie w Europie kapitalistycznej Warszawa 1966

Prażmowska A.J. Eastern Europe and the origins of the second world war London 2000

. Skowronek J. Tanty M. Wasilewski T. Słowianie Południowi i Zachodni VI -XX wiek Warszawa 2005

Skrzypek A, Historia społeczna Europy XIX i XX wieku Poznań 2009

Szpak J. Historia gospodarcza powszechna Warszawa 2007

Szelągowska G. Dania Warszawa 2010

.Tanty M. Bałkany w XX wieku .Dzieje polityczne .Warszawa 2006

Tomaszewski Czechy i Słowacja Warszawa 2006

Turkowski R. Agraryści czechosłowaccy w latach 1899-1989 cz.1 i 2 Warszawa 2012-2013

.Wandycz P.S. Cena wolności. Historia Europy Środkowo-Wschodniej. Od średniowiecza do współczesności Kraków 2003

.Waldenberg M. Narody zależne i mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej .Dzieje konfliktów i idei Warszawa 2000

Wasilewski S. Piećdziesiąt lat zwątpienia ,nadziei i walki 1864-1914 Warszawa 2000

Wieś i ruch ludowy w Polsce i Europie T.1 W kręgu historii i tradycji red naukowa J.Gmitruk A.Indraszczyk Warszawa 2012.T.2 Idee, organizacje ,środowisko red.naukowa F.Kampka S.Stępka Warszawa 2012

Willaume M. Rumunia Warszawa 2004

.Kowalczyk S.Kowal J. Stankiewicz W. Stański M:Zarys historii polskiego ruchu ludowego t.I 1864-1918. Warszawa 1963

.Borkowski J.Kowal J. Lato J. Stankiewicz W. Więzikowa A. Zarys historii polskiego ruchu ludowego .t.II 1918-1939 Warszawa 1970

Zarys historii gospodarstwa wiejskiego w Polsce tom 1-3 Warszawa 1964-1970

Przywódcy ruchu ludowego .Szkice biograficzne.Praca zbiorowa pod red.A.Więzikowej Warszawa 1968

Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego Warszawa 1989

Słownik biograficzny Europy Środkowo-Wschodniej XX wieku.Pod red. W.Roszkowskiego i J.Kofmana Warszawa 2004

.Słownik historyczny Europy środkowo-Wschodniej .pod red.J.Tyszkiewicza T.1 Państwa Grupy Wyszehradzkiej Warszawa 2001

Tomeś J. Slovnik k polityckym deijnam Cekoslovenska Praha 1994

Vademecum bałkanisty lata 500 -2007 .Redakcja I.Czamańska Z.Pentek Poznań 2009

Po zaliczeniu bloku/specjalizacji wykładu student:

– analizuje. teksty źródłowe dotyczące relacji politycznych w II RP

– rozpoznaje. głównych przywódców politycznego r w Polsce

-zapoznaje się z ich poglądami w kwestiach wizji państwa w latach 1918-1939

-przybliża sobie znajomość dziejów wsi i ruchu ludowego na Ziemiach Polskich od zaborami i w II RP

-pozwoli na zapoznanie się z poglądami partii politycznych i ich aspiracjami w sprawach przebudowy Polski w zakresie gospodarczym ,politycznym szczególnie partii chłopskich

– wyjaśni. przyczyny antagonizmów politycznych między partiami i ich przywódcami

-wyjaśni przyczyny i następstwa zamachu majowego w Polsce w 1926 roku

-zrozumie przyczyny kryzysów politycznych przełomu lat 20 /30 tych XX wieku w Polsce i jej najbliższym otoczeniu politycznym.

-przybliży zasady funkcjonowania państwa polskiego mającego system autorytarny

-zapozna z wizją państwa demokratycznego o które walczyły partie chłopskie współdziałając z socjalistami i chrześcijańskimi demokratami

-uświadomi uczestnikom grozę sytuacji Polski w 1939 r

-zapozna z poglądami przywódców polskich na sprawę obrony niepodległości w tym w szczególności ludowców.

Obecność na zajęciach i aktywny w nich udział. Obowiązuje wpis za semestr w postaci oceny. Bo wykład kończony jest testem pisemnym