Rzeczpospolita w dobie potopu szwedzkiego (1655-1660)
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3104-M3K1-MNAG1-OG |
Kod Erasmus / ISCED: |
08.3
|
Nazwa przedmiotu: | Rzeczpospolita w dobie potopu szwedzkiego (1655-1660) |
Jednostka: | Wydział Historii |
Grupy: |
Przedmioty Historii II stopnia, Doskonalenie kompetencji badacza epok i dziedzin historycznych Przedmioty ogólnouniwersyteckie humanistyczne Przedmioty ogólnouniwersyteckie na Uniwersytecie Warszawskim |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | fakultatywne |
Założenia (opisowo): | Tematyka wykładów faktycznie obejmuje okres od 1654 r. (początek wojny Rzeczpospolitej z Moskwą) po traktat oliwski w maju 1660 r. Studenci winni posiadać podstawową wiedzę dotyczącą dziejów Rzeczypospolitej Obojga Narodów w połowie XVII wieku. |
Tryb prowadzenia: | w sali |
Skrócony opis: |
Wykład będzie poświęcony Rzeczypospolitej w dobie potopu szwedzkiego począwszy od rozpoczęcia działań przez siły Karola X Gustawa w 1655 r. po zakończenie tego konfliktu pokojem w Oliwie ( 3 V 1660). Omawiane będą zagadnienia tak związane z działaniami militarnymi, dyplomatycznymi, zniszczeniami wojennymi związanymi z potopem oraz relacjami w tym okresie Rzeczypospolitej z krajami ościennymi ( Brandenburgią, Moskwą, Chanatem Krymskim, Cesarstwem oraz Siedmiogrodem i Kozaczyzną). |
Pełny opis: |
Studenci będą mogli zaznajomić się z wydarzeniami z lat 1655-1660 dotyczącymi położenia rzeczypospolitej w przededniu najazdu szwedzkiego, załamaniem się państwa polsko-litewskiego w 1655 r. i przyczynami przejścia tak elit jak szlachty na stronę szwedzką w 1655 r., dziejom walk początkowo z siłami szwedzko-brandenburskimi następnie szwedzkimi aż do kampanii pruskiej lat 1659-1660, stanowisku elit politycznych nt. ewentualnych układów ze Szwecją i Moskwą, skutkami tej wyniszczającej wojny dla Rzeczypospolitej w II połowie XVII wieku. Poszczególne zajęcia będą poświęcone następującym zagadnieniom: -studenci zaznajamiają się z podstawowymi źródłami i literaturą dt. Rzeczypospolitej w dobie potopu szwedzkiego; -geneza i przyczyny agresji szwedzkiej na Rzeczpospolitą w 1655 r. -Europa w połowie XVII wieku a Rzeczpospolita i jej pryncypia polityki zagranicznej w dobie powstania B.Chmielnickiego; -Ujscie i Kiejdany - stanowisko dawnej i współczesnej historiografii; -znaczenie obrony Jasnej Góry - mit czy rzeczywistość w zmianie postawy stanu szlacheckiego wobec Szwedów; -bitwa warszawska 1656 r. i jej wpływ na dalsze losy wojny polsko-szwedzkiej; -rokowania z elektorem brandenburskim Fryderykiem Wilhelmem w 1657 r. - utrata lenna pruskiego, ocena w polskiej historiografii; -najazd Jerzego Rakoczego księcia siedmiogrodzkiego na Rzeczpospolitą jako pokłosie traktatu w Radnot z XII 1656 r. -przyczyny wznowienia działań wojennych z Moskwą w 1658 r. - zerwanie porozumienia z Niemieży z 1656 r. -działania wojenne r.1658 - zmagania Rzeczpospolitej na dwóch frontach z Moskwą i Szwecją; -powstanie koalicji antyszwedzkiej w latach 1658-1659 ( Brandenburgia, Dania, Austria i Rzeczpospolita); -plany elekcji vivente rege polskiego dworu i ich przełożenie na relacje z Francją i Austrią -działania wojenne w 1659 r. w sojuszu z korpusem posiłkowym austriackim na terenie Prus Królewskich; -sytuacja na Ukrainie wobec upadku hetmana I.wyhowskiego i idei unii hadziackiej; -ocena traktatu oliwskiego z 3 V 1660 r.- sukces czy porażka. -skutki potopu szwedzkiego dla Rzeczpospolitej ( militarne, gospodarcze, społeczne ,kulturalne). |
Literatura: |
J.Wimmer, Wojna polsko-szwedzka 1655-1660, Warszawa 1973. Polska w okresie drugiej wojny północnej 1655-1660, t.I-III, Warszawa 1957. J.Wimmer, Wojsko polskie w drugiej połowie XVII wieku, Warszawa 1965. R.Rybarski, Skarb i pieniądz za Jana Kazimierza, Michała Korybuta i Jana III, Warszawa 1939. S.Augusiewicz, Działania militarne w Prusach Książęcych w latach 1656-1657, Olsztyn 1999. A.Borcz, Działania wojenne na terenie ziemi przemyskiej i sanockiej w latach "potopu" 1655-1657, Przemysl 1999. P.Englund, Niezwyciężony, t.I-II, Gdańsk 2004. M.Nagielski, Warszawa 1656, Warszawa 2009. A.Kersten, Stefan Czarniecki, Warszawa 1963. L.Kubala, Wojna brandenburska i najazd Rakoczego w roku 1656 i 1657, Lwów-Warszawa 1917. L.Kubala, Wojna szwedzka w roku 1655 i 1656, Lwów 1913. L.Kubala, Wojny duńskie i pokój oliwski 1657-1660, Lwów 1922. A.Pernal, Rzeczpospolita Obojga Narodów a Ukraina. Stosunki dyplomatyczne w latach 1648-1659, Kraków 2010. A.Walewski, Historia wyzwolenia Polski za panowania Jana Kazimierza 1655-1660, Oswięcim 2018. A.Mączak, W czasach "potopu", Wrocław 1999. J.Płosiński, Potop szwedzki na Podlasiu 1655-1657, zabrze 2006. L.Tersmeden, armia Karola X Gustawa - zarys organizacyjny; w: Studia i Materiały do Historii Wojskowosci, t.19/2, Warszawa 1973. J.Wegner, szwedzi w Warszawie 1655-1657, Warszawa 1936. P.Kroll, Od ugody hadziackiej do Cudnowa. Kozaczyzna między Rzecząpospolitą a Moskwą w latach 1658-1660, Warszawa 2008. A.Kersten, Hieronim Radziejowski. Studium władzy i opozycji, Warszawa 1988. B.Wachowiak, A.Kamieński, Dzieje Brandenburgii-Prus na progu czasów nowożytnych (1500-1701), Poznań 2001. |
Efekty uczenia się: |
Po zaliczeniu wykładu studenci powinni wykazać się wiedzą dotyczącą relacji rzeczypospolitej z państwami ościennymi w dobie potopu, a w szczególności posiadać wiedzę nt: -położenia Rzeczpospolitej przed, w trakcie i po zakończeniu zmagań ze Szwecją w połowie XVII wieku; -wydarzeń militarnych doby potopu; -relacji dyplomatycznych mających miejsce w tym okresie miedzy Rzeczpospolitą a Cesarstwem, Brandenburgią, Moskwą i Kozaczyzną zaporoską; -stanowiska elit politycznych i szlachty nt. prowadzenia wojny ze Szwecją oraz Moskwą w ww.okresie; -wskazać różnice w systemach ustrojowych państw biorących udział w tym konflikcie i skutkach po ich zakończeniu (Dania, Brandenburgia , Polska); -umieć przedstawić podstawowe źródła i literaturę dt. zmagań Rzeczypospolitej ze Szwecją. |
Metody i kryteria oceniania: |
wykład będzie połączony z prezentacją najnowszej literatury dotyczącej dziejów Rzeczpospolitej w dobie potopu szwedzkiego; po zakończeniu studenci mogą zadawać pytania dt. poszczególnych wykładów jak i literatury omawianej przez prowadzącego. Kryterium oceniania: obecność na wykładach oraz test zaliczeniowy na ostatnich zajęciach dla studentów. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.