Źródła podróżnicze, etnograficzne oraz tradycja mówiona i zapisana w badaniach nad historią Afryki XIX i XX wieku

Informacje ogólne

Kod przedmiotu:	3104-M3K2-MPML-OG
Kod Erasmus / ISCED:	08.3 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0222) Historia i archeologia Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu:	Źródła podróżnicze, etnograficzne oraz tradycja mówiona i zapisana w badaniach nad historią Afryki XIX i XX wieku
Jednostka:	Wydział Historii
Grupy:	Przedmioty Historii II st., Zródłoznawstwo i specjalistyczne narzędzia warsztatu badawczego histor. Przedmioty ogólnouniwersyteckie humanistyczne Przedmioty ogólnouniwersyteckie na Uniwersytecie Warszawskim
Punkty ECTS i inne:	(brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS: roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS; tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h; 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się; tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS; nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta. zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia:	polski
Rodzaj przedmiotu:	fakultatywne ogólnouniwersyteckie
Skrócony opis:	Dzieje Afryki wymagają specyficznego instrumentarium badawczego, a przede wszystkim zrozumienia lokalnych uwarunkowań. Gros tradycyjnego materiału źródłowego ma charakter zewnętrzny, reprezentuje wizję świata, poglądy i przekonania przybyszy spoza Afryki, głównie Europejczyków. Jednocześnie ludy afrykańskie mają swoją bardzo bogatą tradycję przekazu ustnego, stanowiącego jeden ze zworników afrykańskich społeczności. Na zajęciach przeanalizujemy opisy etnograficzne z kręgu brytyjskiej i francuskiej tradycji badawczej, reprezentujące różne okresy XX w. W ich krytyce i interpretacji pomogą nam opracowania należące do krytycznego wobec wcześniejszych dokonań dyscypliny nurtu antropologii końca XX wieku, pióra Adama Kupera, Clifforda Geertza i Jamesa Clifforda.
Pełny opis:	Dzieje Afryki wymagają specyficznego instrumentarium badawczego, a przede wszystkim zrozumienia lokalnych uwarunkowań. Gros tradycyjnego materiału źródłowego ma charakter zewnętrzny, reprezentuje wizję świata, poglądy i przekonania przybyszy spoza Afryki, głównie Europejczyków. Jednocześnie ludy afrykańskie mają swoją bardzo bogatą tradycję przekazu ustnego, stanowiącego jeden ze zworników afrykańskich społeczności. Te tradycje bardzo wcześnie zainteresowały europejskich badaczy, misjonarzy i podróżników, którzy zaczęli zbierać lokalne tradycje ustne, kontynuując niejako folklorystyczne badania prowadzone od schyłku XVIII wieku w Europie. Dzisiaj te zgromadzone tradycje są ważnym materiałem uzupełniającym inne rodzaje źródeł. Jednocześnie z ich wykorzystaniem łączy się szereg problemów metodologicznych. Pierwsza część zajęć ma stanowić wprowadzenie do tej tematyki. Kolejnym segmentem tematycznym ćwiczeń będą relacje z podróży, które stały się w XIX wieku osobnym gatunkiem literackim. Zarówno odkrycia geograficzne, jak rozwój prasy i rynku księgarskiego przyczyniły się do wzrostu produkcji tego typu tekstów. Relacje podróżnicze z tego okresu są ważnym i często jedynym źródłem do poznania społeczeństw pozaeuropejskich i problemu ich zetknięcia z cywilizacją nowoczesną, stąd konieczne jest szczególnie rygorystyczne stosowanie wobec nich aparatu krytycznego. Zajęcia pozwolą na zrozumienie, jak aktualne trendy literackie, wymogi rynku czytelniczego, ekstremalnie trudne realia podróży, jak i złożona osobowość podróżników-odkrywców wpływały na wiarygodność ich opisów. Osobnym problemem, który omówimy jest proces powstawania ilustracji do relacji podróżniczych tego okresu i możliwości ich wykorzystania w badaniach historycznych. Inną kategorią źródeł wykorzystywanych przez historyków Afryki są dwudziestowieczne opisy etnograficzne. Ich szczególna wartość dla historyka wynika m.in. z wysokich kompetencji badawczych autorów i ich długotrwałego pobytu wśród społeczeństw afrykańskich. Podobnie jak w przypadku źródeł podróżniczych jednak, wykorzystaniu źródeł etnograficznych do badań historycznych towarzyszyć musi rzetelna krytyka. Jej podstawą jest znajomość zarówno paradygmatu badawczego, jak metody dokumentacji i okoliczności badań terenowych. Na zajęciach przeanalizujemy opisy etnograficzne z kręgu brytyjskiej i francuskiej tradycji badawczej, reprezentujące różne okresy XX w. W ich krytyce i interpretacji pomogą nam opracowania należące do krytycznego wobec wcześniejszych dokonań dyscypliny nurtu antropologii końca XX wieku, pióra Adama Kupera, Clifforda Geertza i Jamesa Clifforda.
Literatura:	Patrz: sylabus
Efekty uczenia się:	Po zakończeniu ćwiczeń student powinien znać: cechy charakterystyczne narracji podróżniczej okresu sentymentalizmu i okresu wiktoriańskiego, różnice pomiędzy różnymi typami relacji podróżniczych (dziennik, depesza, artykuł prasowy, praca książkowa), znać stereotypowe wyobrażenia postaci, krajobrazów, osiedli ludzkich, sytuacji społecznych, artefaktów w XIX-wiecznej ilustracji podróżniczej, znać główne założenia teorii pochodzeniowej i koncepcji społeczeństwa segmentarnego, znać podstawowe pojęcia z zakresu antropologii politycznej, znać wpływ gwałtownych procesów historycznych na społeczeństwo plemienne, znać różnice między brytyjską a francuską szkołą etnografii XX-wiecznej, znać różne strategie obserwacji i dokumentacji, znać zasady obserwacji uczestniczącej i konsekwencje ich nieprzestrzegania, znać różne strategie narracyjne antropologów: dzieło otwarte, wszechwiedza, liberalizm/ironia, narracja prowadzona w dialogu z informatorem, etnograf swój-obcy. Powinien także wiedzieć jakie są podstawowe cechy przekazu oralnego, jaka jest metodologia jego badania, a także jaka jest jego wartość jako źródła historycznego. Powinien uświadomić sobie trudności związane z wykorzystaniem tych źródeł, a jednocześnie poznać podstawy wewnętrznej i zewnętrznej ich krytyki. Po zakończeniu ćwiczeń student powinien umieć : analizować teksty relacji podróżniczych pod kontem cech charakterystycznych dla danego okresu, ze względu na konstrukcję podmiotu, rodzaje dyskursów rasowych i społecznych, wykorzystywać wiedzę o biografii autora do krytycznej analizy jego tekstów, oceniać wartość różnych typów relacji podróżniczej, rozpoznawać techniki produkcji ilustracji do prac podróżniczych, wskazywać na cechy ich kompozycji, umieć wskazywać cechy opisu etnograficznego osadzonego w tradycji teorii funkcjonalnej, umieć rozpoznawać różne strategie narracji w opisie etnograficznym Powinien także umieć krytycznie wykorzystać zbiory tradycji ustnych. Oceniać ich wartość, oraz wartość poszczególnych edycji tych tradycji. Powinien rozpoznawać, które tradycje są oryginalne a które skażone tradycjami piśmiennymi. Powinien też umieć wkomponować źródła oralne w zestaw tradycyjnych źródeł pisanych i wizualnych, jako element wzbogacenia różnorodności materiału źródłowego.
Metody i kryteria oceniania:	Pod uwagę brane będzie ciągła obserwacja aktywności i przygotowania do zajęć, kolokwium.

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.