Interpretacje koloryzmu w sztuce polskiej

nieobowiązkowe

Konwersatorium podejmuje temat zróżnicowanych odniesień do koloryzmu w malarstwie polskim.

Zajęcia poświęcone są prezentacji, analizie i interpretacji koloryzmu jako trwałego nurtu w sztuce polskiej. Koloryzm propagowany w dwudziestoleciu międzywojennym przez Józefa Pankiewicz i jego uczniów skupionych w Komitecie Paryskim, związany z nowoczesną koncepcja obrazu, wprowadził szereg nowych, na gruncie polskiej refleksji teoretycznej i krytycznej o sztuce, pojęć związanych z opisem i rozumieniem malarstwa oraz rozwijał swoisty program europeizacji polskiego malarstwa. W ślad za Cézanne’em w dążeniach kapistów szczególny nacisk położony został na operowaniu plamą barwną jako podstawowym środkiem budowania kompozycji, przestrzeni, światła oraz faktury obrazu. Jednym z pierwszych pojęć szerzej omawianych w kręgu uczniów Pankiewicza, było określenie „gry barwnej”. Rezygnacja z akcentowania „literackości”, sensu przedstawienia sprzyjała przesunięciu punktu ciężkości odbioru dzieła na jego walory estetyczne, a tym samym sensualność. Po II wojnie rozpowszechnieniu kierunku sprzyjała sytuacja w wyższym szkolnictwie artystycznym, gdzie większość katedr malarstwa objęli koloryści z rozmaitych przedwojennych ugrupowań (nie tylko dawni członkowie Komitetu Paryskiego, ale także krakowskiego Jednorogu i Zwornika oraz warszawskiego Pryzmatu). W efekcie jednak wobec ich malarstwa zaczęto formułować rozmaite zarzuty: a to – z perspektywy doświadczonych wojną – pomawiano o eskapizm, a to – z perspektywy socrealizmu – zarzucano formalizm. Koloryzm jednak zyskiwał swoje, często zaskakujące kontynuacje w twórczości kolejnych pokoleń artystów, m.in. Tadeusza Dominika, Leona Tarasewicza, Tomasza Ciecierskiego. W konsekwencji kapizm (a szerzej koloryzm) jawi się jako najtrwalsza estetyka w polskim malarstwie XX wieku, a zarazem najtrwalsza szkoła zmysłowej wrażliwości. Zajęcia będą prowadzone zarówno w oparciu o lekturę tekstów, jak i analizę malarstwa, dając możliwość interpretacji i oceny żywotności koloryzmu w polskiej kulturze artystycznej.

Blumówna Helena, Koloryzm i koloryści w nowszym malarstwie polskim. Zagadnienia i charakter, w: Sztuka współczesna. Studia i szkice, pod red. Józefa Dutkiewicza, Wyd. Literackie: Kraków 1959, s. 85-121; Gage John, Colour and meaning. Art, Science and Symbolism, London 2001; Gry barwne: Komitet Paryski [katalog wystawy], Muzeum Narodowe, Kraków 1996; Kolor w malarstwie polskim XIX i XX wieku [katalog wystawy], Muzeum Narodowe, Poznań 1978; Krzysztofowicz-Kozakowska Stefania, [Wstęp do:] Gry barwne: Komitet Paryski [katalog wystawy], Muzeum Narodowe, Kraków 1996, s. 7-59; Pankiewicz i po…[katalog wystawy], red. Anna Hałata, Marcin Lachowski, Dorota Seweryn-Puchała, Muzeum Lubelskie w Lublinie, Lublin 2016; Piotrowski Piotr, Modernizowanie koloryzmu, w: tenże, Znaczenia modernizmu. W stronę historii sztuki polskiej po 1945 roku, wyd. 2, Rebis: Poznań 2010, s. 56-70; Pollakówna Joanna, Malarstwo polskie między wojnami (1918-1939), Auriga: Warszawa 1982; Pollakówna Joanna, Myśląc o obrazach, PAVO: Warszawa 1994; Puczyłowski Wacław, Koloryzm w malarstwie polskim drugiej połowy XX wieku. Źródła – generacje – środowiska – kontynuacje, „Roczniki Humanistyczne” 2008-2009, z. 4 – Historia sztuki; Sosnowska Joanna, Kapiści na tle dyskusji o sztuce narodowej, w: Nacjonalizm i nacjonalizmy w sztuce i historii sztuki 1789–1950, red. Dariusz Konstantynów, Robert Pasieczny, Piotr Paszkiewicz, Instytut Sztuki PAN: Warszawa 1998; Włodarczyk Wojciech, Przeciwnicy kolorystów, w: Sztuka lat trzydziestych, Stowarzyszenie Historyków Sztuki: Warszawa 1991, s. 79-98; Woźniakowski Jacek, Czy trzeba mieć wstręt do kapistów?, „Twórczość” 1970, nr 2.

K_W01, K_W04, K_W05, K_W17, K_U01, K_U02, K_U07, K_U10, K_U11, K_U13, K_K01

Student zdobywa umiejętności w zakresie analizy i interpretacji malarstwa oraz tekstów źródłowych.

Ocena na podstawie pracy pisemnej.