Kościoły-okręty, kościoły-namioty, kościoły-kury. Architektura sakralna w PRL
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3105-KOK-K |
Kod Erasmus / ISCED: |
03.6
|
Nazwa przedmiotu: | Kościoły-okręty, kościoły-namioty, kościoły-kury. Architektura sakralna w PRL |
Jednostka: | Instytut Historii Sztuki |
Grupy: |
Konwersatoria |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | nieobowiązkowe |
Skrócony opis: |
Współczesna architektura sakralna pozostaje poza głównym nurtem badań historii sztuki, tymczasem kościoły powstające w XX wieku (oraz ich projektanci, budowniczowie, fundatorzy) zasługują na uwagę badaczy z wielu przyczyn. Proponowane zajęcia mają na celu przybliżenie uczestnikom historii projektowania i wznoszenia europejskich świątyń katolickich w perspektywie przemian społecznych, artystycznych i liturgicznych. |
Pełny opis: |
Zajęcia poświęcone będą dwudziestowiecznej architekturze sakralnej powstającej w Europie w kręgu Kościoła Rzymskokatolickiego. Główny akcent położony zostanie na budownictwo kościołów w Polsce w okresie PRL (1945-1989). Architektura sakralna przedstawiana będzie w perspektywie przemian społecznych, artystycznych i liturgicznych. XX wiek to okres bezprecedensowych zmian w myśleniu o przestrzeni sakralnej i sposobach kształtowania jej. Przeanalizowane zostaną motywacje stojące za tymi przemianami oraz ich skutki. W pierwszej kolejności zaprezentowany zostanie zarys historii architektury sakralnej w końcu XIX wieku i w XX wieku ze szczególnym uwzględnieniem nurtu reformatorskiego znajdującego punkt kulminacyjny w postanowieniach II Soboru Watykańskiego. Następnie omówiona zostanie sytuacji Kościoła Katolickiego w PRL w kontekście budownictwa sakralnego, po czym przedstawione zostaną główne realizacje z dziedziny architektury sakralnej 2. poł. XX wieku na ziemiach polskich. Druga część zajęć dotyczyć będzie warszawskich kościołów powstałych w dobie PRL. Wybrane realizacje zostaną zaprezentowane podczas zajęć terenowych, jeśli pozwolą na to obowiązujące przepisy. Stałym przedmiotem refleksji będzie logika powstawania kościołów: wybór lokalizacji, proces decyzyjny, wybór projektanta i form architektonicznych, określenie programu użytkowego, przebieg budowy, recepcja budynku przez wiernych. Istotnym zagadnieniem będzie również analiza adaptowania przez architektów projektujących kościoły języka modernistycznego. Proponowany program konwersatorium: Program podzielony jest na dwie części. I. Wprowadzenie w problematykę: 1. Zarys problematyki: sztuka sakralna u progu XX wiek. Główne tendencje i projektanci architektury sakralnej w 1. poł. XX wieku. 2. Architektura sakralna w Europie między II wojną światową i II Soborem Watykańskim. Rewolucja czy kontynuacja? Przemiany katolicyzmu XX wieku, wpływ II Soboru Watykańskiego na sztukę, zmiany w liturgii i duszpasterstwie. 3. Zarys historii architektury sakralnej lat 1965-2000. Kościół a państwo w PRL. Jak zbudować kościół w PRL? Kto projektuje kościoły w PRL? Jak badać współczesną architekturę sakralną? Wybrane perspektywy. II. Studia przypadków: zajęcia terenowe (jeśli będzie to możliwe) lub zdalne. |
Literatura: |
Publikacje obowiązkowe niedostępne w bibliotece IHS zostaną przesłane studentom w formie PDF. Literatura uzupełniająca (we fragmentach): Andrzej Basista, „Betonowe dziedzictwo. Architektura w Polsce czasów komunizmu”, Warszawa – Kraków 2001. ks. Adam Boniecki, „Budowa kościołów w diecezji przemyskiej”, Paris 1980. „Budowa i konserwacja kościołów. Poradnik – vademecum”, red. Adam Grabowski i in., Warszawa 1981. Izabela Cichońska, Karolina Popera, Kuba Snopek, „Architektura VII dnia”, Wrocław 2016. Ryszard Gryz, „Pozwolić czy nie? Władze PRL wobec budownictwa katolickich obiektów sakralnych w latach 1971-1980”, Kielce 2007. Konrad Kucza-Kuczyński, Andrzej Mroczek, „Nowe kościoły w Polsce”, Warszawa 1991. Konrad Kucza-Kuczyński, „Widzialne niewidzialnego. Nowe kościoły warszawskie”, Warszawa 2015. Mateusz Opaliński, „Zgody nie wyrażono. Problem budownictwa sakralnego w diecezji łódzkiej 1945-1989”, Łódź 2018. „Pod dyktando ideologii. Studia z dziejów architektury i urbanistyki w Polsce Ludowej”, red. Paweł Knap, Szczecin 2013. „Postmodernizm polski. Architektura i urbanistyka”, t. 1, red. Lidia Klein oraz t. 2, Alicja Gzowska, Lidia Klein, Warszawa 2013. Maria Ewa Rosier-Siedlecka, „Posoborowa architektura sakralna. Aktualne problemy projektowania architektury kościelnej”, Lublin 1979. „Sacrum i sztuka”, red. Nawojka Cieślińska, Kraków 1989. „European Church Architecture 1950-2000”, red. Wolfgang Jean Stock, Munich-Berlin-London-New York 2002. „European Church Architecture 1900-1950”, red. Wolfgang Jean Stock, Munich-Berlin-London-New York 2006. Cezary Wąs, „Antynomie współczesnej architektury sakralnej”, Wrocław 2008. |
Efekty uczenia się: |
Wiedza: K_W04: student posiada podstawową wiedzę na temat przemian architektury sakralnej w XX wieku; K_W05: student zyskuje wiedzę z zakresu historii sztuki; K_W16: student posiada podstawową wiedzę na temat zależności architektury sakralnej od innych dziedzin twórczości artystycznej; K_W17: student posiada pogłębioną wiedzę o szczególnych warunkach powstawania architektury sakralnej w PRL. Umiejętności: K_U01: student ćwiczy pisanie pracy naukowej; K_U04: student rozumie złożony charakter procesów historycznych i historyczno-artystycznych; K_U05: student ćwiczy krytyczną analizę tekstów źródłowych; K_U07: student uczy się analizować dzieła architektury w perspektywie społecznej i politycznej. Postawy: K_K02: student dostrzega przydatność badań nad historią architektury najnowszej i odpowiedzialność zawodową historyka sztuki wobec dziedzictwa kulturowego; K_K04: student prawidłowo wartościuje dzieła architektury współczesnej. |
Metody i kryteria oceniania: |
Obecność na zajęciach, udział w dyskusjach, krótka prezentacja podczas zajęć oraz praca pisemna – recenzja (o objętości ok. 4 stron) publikacji naukowej dotyczącej współczesnej architektury sakralnej wybranej przez studentkę/studenta w porozumieniu z prowadzącym. Dopuszczalne są dwie nieusprawiedliwione nieobecności. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.