Machina corporis. Sztuka i mechanika w XVII i XVIII wieku

nieobowiązkowe

Zajęcia poświęcone są związkom sztuk wizualnych z rewolucją naukową, a zwłaszcza mechaniką, w XVII i XVIII w.

Nowożytność przyniosła Europie gwałtowny rozwój nauki, którego skutki odczuwalne są w ogromnej mierze do dziś. Przemiany na polu astronomii, mechaniki czy medycyny, zachodzące pod wpływem postępującej rewolucji naukowej, oddziaływały również na sztuki wizualne, nierozerwalnie splecione z ówczesnym życiem intelektualnym.

Nowe idee i eksperymenty potrzebowały nierzadko odpowiedniej oprawy, ułatwiającej przekazywanie treści i komunikację z odbiorcą, bez której rozpowszechnianie wiedzy nie byłoby możliwe. Wszystko to, co można z dzisiejszej perspektywy nazwać „ilustracją naukową” i „wizualizacją danych”, stanowiło w XVII i XVIII w. podstawę negocjacji między potrzebami uczonych i oczekiwaniami publiczności a możliwościami różnych artystów i mediów (obraz, rysunek, druk, rzeźba). Wszystkie odkrycia – od eksperymentów z teleskopami przez nowe modele układu krążenia po protoplastów współczesnych robotów – związane były zatem w równym stopniu z dynamiką życia naukowego, co artystycznego. Właśnie tymi związkami zajmiemy się w trakcie spotkań.

Zajęcia przewidziane są jako konwersatorium, w którym główną rolę odgrywać będzie dyskusja i praca ze źródłami, tak wizualnymi, jak i pisanymi. Teksty i materiały będą przesyłane na bieżąco co najmniej na tydzień przed kolejnymi zajęciami.

Zakres tematów obejmuje: przemiany w siedemnasto- i osiemnastowiecznej nauce; relacje między estetyką a nauką; rola sztuki w upowszechnianiu wiedzy; nowe eksperymenty naukowe i sposoby ich wizualizowania; nowe wynalazki mechaniczne i ich oprawa wizualna, teorie mechanicystyczne i ich związek ze sztuką; rola publiczności i jej gustów w upowszechnianiu wiedzy mechanicznej; konsumpcja nauki; sztuka, mechanika i płeć; artystyczne wizje naukowców, mechaników i inżynierów.

1. Literatura podstawowa

 Baigrie B.S., Descartes’s Scientific Illustrations, [w:] Picturing Knowledge: Historical and Philosophical Problems Concerning the Use of Art in Science, red. tenże, London 1996, s. 86-134.

 Bredekamp H., Patrzące ręce i ślepe plamki. Galileusz jako rysownik, przeł. M. Bryl, „Artium Quaestiones” (2014), 15, s. 243–288.

 Bredekamp H., The Lure of Antiquity and the Cult of the Machine: The Kunstkammer and the Evolution of Nature, Art and Technology, Princeton 1995.

 Findlen P., Scientific Spectacle in Baroque Rome: Athanasius Kircher and the Roman College Museum, „Roma Moderna e Contemporanea” (1995), 3/3, 625–665.

 Pannabecker J.R., Representing Mechanical Arts in Diderot’s Encyclopédie, „Technology and Culture” (1998), 39/1, s. 33–73.

 Riskin J., The Defecating Duck, or, the Ambiguous Origins of Artificial Life, Chicago 2003.

 Smith P.H., Art, Science, and Visual Culture in Early Modern Europe, „Isis” (2006), 97/1, s. 83–100.

 Stafford B., Artful Science: Enlightenment Entertainment and the Eclipse of Visual Education, London 1994.

 The Power of Images in Early Modern Science, red. W. Lefèvre, J. Renn i U. Schoepflin, Basel 2003.

2. Literatura dodatkowa

 Artists as Inventors, Inventors as Artists, red. D. Daniels i B.U. Schmidt, Linz 2008.

 Boas Hall M., Hero’s Pneumatica: a Study of Its Transmission and Influence, „Isis” (1949), 40/1, s. 38–48.

 Bedini S.A., The Role of Automata in the History of Technology, „Technology and Culture” (1964), 5/1, s. 24–42.

 De Solla Price D.J., Automata and the Origins of Mechanism and Mechanistic Philosophy, „Technology andCulture” (1964), 5/1, s. 9–23.

 Gissis S.B., Visualizing ‘Race’ in the Eighteenth Century, „Historical Studies in the Natural Sciences” (2011), 41/1, s. 44–103.

 Henry J., The Scientific Revolution and the Origins of Modern Science, New York 2008.

 Jacot Grapa C., Automates et marionettes : l’humain à l’épreuve du mécanique, [w:] L’automate : Modèle, métaphore, machine, merveille, red. A. Gaillard, J.-Y. Goffi, B. Roukhomovsky i S. Roux, Pessac 2013, s. 251–274.

 Kang M., From the Man-Machine to the Automaton-Man: The Enlightenment Origins of the Mechanistic Imagery of Humanity, [w:] Vital Matters: Eighteenth-Century Views of Conception, Life, and Death, red. H. Deutsch i M. Terrall, Toronto 2016, s. 148–173.

 Laird W.R., Hero of Alexandria and Renaissance Mechanics, [w:] Mathematical Practitioners and the Transformation of Natural Knowledge in Early Modern Europe, red. L.B. Cormack, S.A. Walton, J.A. Schuster, Cham 2017, s. 149–165.

 Meli D.B., Thinking with Objects: The Transformation of Mechanics in the Seventeenth Century, Baltimore 2006.

 Moser S., Making Expert Knowledge through the Image: Connections between Antiquarian and Early Modern Scientific Illustration, „Isis” (2014), 105/1, s. 58–99.

 Prints and the Pursuit of Knowledge in Early Modern Europe, red. S. Dackerman, Cambridge, Massachusetts 2011.

 Schieberg L., Skeletons in the Closet: The First Illustrations of the Female Skeleton in Eighteenth-Century Anatomy, „Representations” (1986), 14, s. 42–82

 Smith P.H., Artists as Scientists: Nature and Realism in Early Modern Europe, „Endeavour” (2000), 24/1, s. 13–21.

 Thomson A., Bodies of Thought: Science, Religion and the Soul in the Early Enlightenment, Oxford 2008.

 Truitt E.R., Medieval Robots: Mechanism, Magic, Nature, and Art, Philadelphia 2015.

 Vision and Its Instruments: Art, Science, and Technology in Early Modern Europe, red. A. Payne, University Park, Pennsylvania 2015

 K_W02

Student/ka zna i potrafi zastosować podstawową terminologię dotyczącą związków sztuki i mechaniki w XVII i XVIII w.; rozumie ich genezę i kwestie teoretyczne, które się z nimi wiążą; posiada także wiedzę niezbędną do rozpoznawania technik artystycznych i epok, w jakich powstały dane obiekty, a także wie, jakie były ich funkcje i kontekst użycia.

 K_W03

Student/ka zna najważniejsze kwestie metodologiczne dotyczące badania związków sztuki i nauki w XVII i XVIII w.; jest świadomy/świadoma trudności metodologicznych i teoretycznych, z którymi może zetknąć się podczas badania podobnych tematów; wie, jak zmieniało się podejście badaczy i badaczek sztuki, a także historyków i historyczek nauki do nowożytnych zjawisk z pogranicza obu dyscyplin.

 K_W04

Student/ka ma uporządkowaną wiedzę szczegółową w zakresie chronologii sztuki europejskiej.

 K_W05;

Student/ka jest świadomy/świadoma najnowszych kierunków rozwoju historii sztuki jako dyscypliny naukowej; rozpoznaje najważniejsze zmiany, jakie zaszły w niej w najbliższej przeszłości i jakie zachodzą aktualnie; ma ogólną wiedzę z zakresu kierunków rozwoju badań historyczno-artystycznych nad sztuką europejską; wie o najnowszych i osiągnięciach współczesnych badaczy i badaczek.

 K_W14

Student/ka posiada wiedzę ogólną z zakresu nauk o kulturze i nauk społecznych, które oddziałują na historię sztuki; zna najważniejsze terminy i koncepcje badawcze w nich występujące; jest świadomy/świadoma najważniejszych kierunków rozwoju nauk o kulturze i nauk społecznych i wpływu, jaki mają one na historię sztuki.

 K_W16

Student/ka ma świadomość wzajemnych powiązań teoretycznych, metodologicznych i praktycznych między historią sztuki a innymi dziedzinami humanistycznymi, takimi jak nauki o kulturze, historia, historia nauki i myśli, antropologia, literaturoznawstwo czy filozofia; wie, jakie narzędzia teoretyczne stosują przedstawiciele i przedstawicielki poszczególnych dyscyplin do rozwiązywania podobnych problemów artystycznych lub historyczno-artystycznych; ma wiedzę na temat zastosowania osiągnięć innych dyscyplin naukowych w badaniach historyczno-artystycznych, a zwłaszcza w badaniach związków między mechaniką a sztuką w nowożytności.

 K_W17

Student/ka zna najważniejsze narzędzia teoretyczne i metody badawcze, które współczesna historia sztuki wykorzystuje przy analizie, analizie porównawczej i interpretacji obiektów sztuki europejskiej; wie, jak wpisać metody i narzędzia współczesnej historii sztuki w szerszych kontekst historyczny i naukowy dyscypliny; potrafi dostosować metodę i narzędzia do badania poszczególnych dzieł.

 K_U01

Student/ka umie samodzielnie przeszukiwać różne bazy danych i pozyskiwać informacje z wielu źródeł naukowych, zarówno tradycyjnych, jak i cyfrowych, a następnie jest w stanie dokonywać ich selekcji i krytycznej oceny w kontekście przydatności do analizy i interpretacji wybranych dzieł.

 K_U03

Student/ka wykorzystuje wiedzę teoretyczną i metodologiczną, a także siatkę pojęciową zdobytą w trakcie zajęć do analizy dzieł z pogranicza historii sztuki i nauki; potrafi w sposób krytyczny odnieść się do różnych perspektyw badawczych i wybrać takie, które pozwalają na stawianie spójnych i wydajnych wniosków naukowych.

 K_U04

Student/ka umie z powodzeniem zastosować zdobytą wiedzę do identyfikacji obiektów artystycznych z różnych epok i stylów; potrafi dokonać ich analizy, wykorzystując do tego nowoczesne metodologie historii sztuki i nauk pokrewnych; jest w stanie odnieść analizowane źródło do innych materiałów źródłowych; ma zdolność wpisywania analizowanego obiektu w całokształt procesów kulturowych nowożytnej Europy.

 K_U06

Student/ka potrafi samodzielnie pogłębiać swoje kompetencje badawcze i umiejętności analizy historyczno-artystycznej, wykorzystując wskazówki, materiały i źródła zaproponowane przez prowadzącego.

 K_U07

Student/ka umie swobodnie wykorzystywać teorie artystyczne i historyczne, a także metodologie historii sztuki do budowania własnych wypowiedzi i stawiania tez interpretacyjnych dotyczących wybranych obiektów sztuki europejskiej; potrafi uargumentować i obronić proponowane przez siebie tezy, odwołując się do dorobku innych badaczy i badaczek.

 K_U14

Student/ka rozumie złożoność omawianych na zajęciach zagadnień, a także mnogość ścieżek badawczych i materiałów źródłowych, które się z nimi wiążą, wie także, że aby je zgłębić, należy poświęcić na to wiele czasu, a także że zrozumienie ich wpływu na współczesną sytuację kulturową Europy wymaga ciągłych studiów.

Zaliczenie całości zajęć na podstawie obecności i aktywności (60% oceny) i zaliczenia ustnego na koniec semestru (40%)