Materialność obrazów. Rola tworzywa w sztuce późnego średniowiecza
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3105-MO-K |
Kod Erasmus / ISCED: |
03.6
|
Nazwa przedmiotu: | Materialność obrazów. Rola tworzywa w sztuce późnego średniowiecza |
Jednostka: | Instytut Historii Sztuki |
Grupy: |
Konwersatoria |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | nieobowiązkowe |
Skrócony opis: |
Konwersatorium dotyczyć będzie materiałów i determinowanych nimi funkcji obiektów późnośredniowiecznych. Uczestnicy zapoznają się z surowcami różnorodnych dzieł – malarskich, rzeźbiarskich i innych – celem analizy jakości i właściwości formalnych tworzyw. Rozpoznanie to ułatwi zrozumienie szerokiego kontekstu historyczno-kulturowego oraz nakreślenie sieci powiązań między rzeczami, twórcami i odbiorcami. |
Pełny opis: |
Zajęcia mają na celu refleksję nad materialnością i funkcją obrazów wytwarzanych w Europie Zachodniej i Środkowej w latach 1430-1530. Celem jest wspólne rozpoznanie fizycznych cech materiałów – drewna, kamienia, tekstyliów, metali i innych – oraz sposobów ich obrabiania. Zrozumienie metod pozyskiwania surowców, procesu ich przetwarzania, następnie wytwarzania obiektów i handlu nimi umożliwią z kolei lepsze zrozumienie kontekstu historyczno-kulturowego działania tych przedmiotów. Tworzywo stanowiło i stanowi jeden z głównych – jeśli nie najważniejszy – czynnik warunkujący odbiór dzieła i to właśnie jego jakość prowokowała aplikowanie mu symbolicznych konotacji i semantycznych znaczeń. Użyte materiały warunkowały i konstytuowały nie tylko społeczny status posiadaczy dzieł i ich postawy jako odbiorców, były również aktorami w rozgrywkach politycznych, ekonomicznych i tożsamościowych. O potencjale „materialnego” podejścia stanowi również rozpoznanie multisensoryczności obiektów, wariantów manipulowania nimi i sposobów używania, a także możliwa redefinicja statusu późnośredniowiecznego wytwórcy. W czasie zajęć zastanowimy się nad surowcami luksusowymi i ich tańszymi zamiennikami, nad postawami twórców i odbiorców wobec materiałów surowych i przekształconych, nad skalą wyrobów i poziomem trudności ich technicznej produkcji. Skupimy się również nad tym, w jaki sposób zmieniło się pojęcie wartości obiektu oraz jak kształtowała się relacja między kosztownością materiału a kunsztem rzemieślników. Tryb zajęć: Zajęcia będą prowadzone zdalnie, w czasie rzeczywistym, w terminach przewidzianych w planie. Studenci otrzymają link do spotkań drogą mailową. W zależności od rozwoju sytuacji epidemicznej możliwe jest zorganizowanie spotkania w Muzeum Narodowym w Warszawie bądź wyjazdu terenowego, co zapewniłoby bezpośredni kontakt z wybranymi grupami obiektów. Ramowy program zajęć: 1. Zajęcia wprowadzające. Zarys problematyki badań nad materialnością i funkcją dzieł późnego średniowiecza 2. Dzieci Merkurego. Status i rola rzemieślników oraz formy organizacji ich warsztatów 3. Konstruowanie malarskiego obrazu: etapy produkcji i efekty specjalne 4. Figury „jak żywe”. Problem skali i polichromii bądź jej braku 5. Wspólny wysiłek: nastawy ołtarzowe i wielość ich funkcji 6. Ogrody Zamknięte. Multisensoryczne tryptyki z Mechelen 7. Późnośredniowieczne tekstylia i sprawczość ich skali 8. Drobne obiekty jako przedmioty prywatnej dewocji i świeckiego kolekcjonerstwa. Mikro-snycerka, malarstwo małej skali oraz złotnictwo [podwójny wymiar godzin] 9. Witrażownictwo – produkcja całkiem odrębna? 10. Problem mimetyzmu: dlaczego pewne rzeczy udają, że są czymś innym? 11. Nieukończone i wadliwe. Rzeczy niekompletne i ich status. |
Literatura: |
Literatura będzie w razie potrzeby modyfikowana w kierunku indywidualnych zainteresowań uczestników; trudno dostępne publikacje na potrzeby wygłoszenia referatu zostaną zapewnione drogą elektroniczną. Baxandall M., The limewood sculptors of Renaissance Germany, New Haven, London, 1985 Białostocki J., Sztuka XV wieku od Parlerów do Dürera, przekł. G. Przewłocki, Warszawa 2010 Bier J., Riemenschneider as a goldsmith’s model maker, „The Art Bulletin” 37, 1955, s. 103-112 Bowyer E., Desire for life, [w:] Life Like: Sculpture, Color, and the Body, kat. wyst. New York, Metropolitan Museum of Art 2018 Drawing in Silver and Gold. Leonardo to Jasper Jones, kat. wyst. National Gallery of Art, Washington 2015 Cud światła. Witraże średniowieczne w Polsce, kat. wyst. Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 2020 Husband T. The World in Play: Luxury Cards 1430-1540, kat. wyst. The Metropolitan Museum of Art, New York 2016 Jopek N., Veit Stoss and the origins of collecting small-scale sculpture before 1500, [w:] Re-thinking Renaissance Objects: Design, Function and Meaning, red. P. Motture, M. O’Malley, Oxford 2011 Jung J. E., The Tactile and the Visionary: Notes on the Place of Sculpture in the Medieval Religious Imagination, [w:] In Looking Beyond: Visions, Dreams, and Insights in Medieval Art & History, red. C. Hourihane, Princeton 2019 Lindquist S. C. M., The meanings of nudity in Medieval Art: an introduction, [w:] The Meanings of Nudity in Medieval Art, Aldershot 2012 Long P., Artisan/Practitioners and the Rise of the New Sciences. 1400-1600, Corvallis 2011 Nash S., Northern Renaissance Art, Oxford 2008 Neilson C., Carving life: the meaning of wood in early modern European sculpture, [w:] The Matter of art, red. Ch. Anderson, A. Dunlop, P. H. Smith, Manchester 2014 Nordenfalk C., The five senses in late medieval and Renaissance art, „Journal of the Warburg and Courtauld Institutes” 48, 1985, s. 1-22 Rath M., Actus et Imago. Die Gliedergruppe. Kult-Kunst-Konzept, Berlin 2016 Shelby L. R., Gothic Design Techniques. The fifteenth-century design booklets of Mathes Roriczer and Hanns Schmuttermayer, London 1977 Small Wonders, red. F. Scholten, kat. wyst. Rijksmuseum, Amsterdam 2017 Stielau A., Intent and Independence: Late Fifteenth-Century Object Engravings, [w:] Visual Acuity and the Arts of Communication in Early Modern Germany, red. Jeffrey Chipps Smith, Farnham 2014 Söll-Tauchert S., Die grosse Kunstkammer: Bürgerliche Sammler und Sammlungen in Basel, Basel 2011 Unfinished. Thoughts left visible, kat. wyst. The Metropolitan Museum of Art, New York 2016 Watteeuw L., Enclosed Gardens of Mechelen: Late Medieval Paradise Gardens Revealed, Amsterdam 2018 Ziemba A., Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380–1500, tom I: Sztuka dworu burgundzkiego i miast niderlandzkich, Warszawa 2008 Ziemba A., Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380–1500, tom III: Wspólnota rzeczy: sztuka niderlandzka i północnoeuropejska 1380-1520, Warszawa 2015 |
Efekty uczenia się: |
Wiedza: K_W01 – absolwent ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu historii sztuki w systemie nauk oraz o jej specyfice przedmiotowej i metodologicznej, zwłaszcza w zakresie dzieł późnego średniowiecza K_W02 – absolwent zna podstawową terminologię historyczno-artystyczną dotyczącą dzieł sztuki późnego średniowiecza, w szczególności w zakresie technik, materiałów, funkcji i muzealnych warunków przechowywania K_W10 – absolwent zna na terminologię z zakresu teorii i praktyki malarskiej, rysunkowej, rzeźbiarskiej, złotniczej i innych K_W17 – absolwent zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji obiektów późnośredniowiecznych, stosowane w historycznej i aktualnej historii sztuki i potrafi je dostosować do badania konkretnego dzieła Umiejętności: K_U01 – absolwent potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje, wykorzystując różne źródła i sposoby K_U02 – absolwent posiada podstawowe umiejętności badawcze w zakresie sztuki późnego średniowiecza, obejmujące formułowanie i analizę problemów badawczych, dobór metod i narzędzi badawczych, opracowanie i prezentacje wyników w formie krótkiego referatu ustnego K_U04 – absolwent rozpoznaje różne rodzaje obiektów sztuki (pod względem materiału i funkcji) oraz potrafi przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego i miejsca w procesie historyczno-kulturowym Kompetencje: K_K05 – absolwent poznaje zbiory muzealne MNW: ekspozycję stałą, uczestniczy w spotkaniach z kustoszami i konserwatorami |
Metody i kryteria oceniania: |
Podstawą zaliczenia jest obecność na zajęciach (dopuszczalne są dwie nieusprawiedliwione nieobecności) oraz aktywny udział w dyskusji. Każdy z uczestników konwersatorium wygłosi ponadto krótki (maksymalnie 30-minutowy) referat na temat uzgodniony z prowadzącą, który następnie przedłoży w formie pisemnej (3-5 stron). |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.