Narodziny kolekcjonerstwa grafiki
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3105-NKG-K |
Kod Erasmus / ISCED: |
03.6
|
Nazwa przedmiotu: | Narodziny kolekcjonerstwa grafiki |
Jednostka: | Instytut Historii Sztuki |
Grupy: |
Konwersatoria |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | nieobowiązkowe |
Skrócony opis: |
Celem konwersatorium jest zapoznanie studentów z zagadnieniami związanymi z początkami zbieractwa i kolekcjonerstwa w końcu XV i w XVI wieku. W ramach kursu zostaną omówione przykłady zbiorów i kolekcji graficznych, sposobów ich katalogowania oraz porządkowania. Zastanowimy się nad tym, co w rycinach pociągało europejskich zbieraczy i kolekcjonerów grafiki w pierwszych stuleciach istnienia tego medium artystycznego. Będziemy rozważać, jakie zalety i wartości dostrzegali zbieracze i kolekcjonerzy w dziełach graficznych drukowanych w setkach egzemplarzy Punktem wyjścia dla rozważań nad proponowanymi problemami będzie materiał wizualny, teksty źródłowe oraz opracowania. W zależności od zainteresowania studentów i ustaleń z instytucjami zewnętrznymi możliwe będzie przeprowadzenie wybranych zajęć w zbiorach bibliotecznych i muzealnych. |
Pełny opis: |
Przedmiotem zajęć będą wybrane zagadnienia związane ze zbieraczami i kolekcjonerami grafiki w okresie szczególnie dynamicznego rozwoju tej dziedziny sztuki. Centralnym problemem poruszanym w trakcie tego kursu będzie recepcja grafiki ulotnej ze szczególnym naciskiem na ryciny powstałe, zbierane i kolekcjonowane w końcu XV i do końca XVI wieku. Podczas zajęć zostaną omówione różne sposoby postrzegania grafiki ze względu na treści przez nią przekazywane, jej kunszt wykonania, renomę niektórych twórców. Zastanowimy się nad tym, co w rycinach pociągało europejskich zbieraczy i kolekcjonerów grafiki w pierwszych stuleciach istnienia tego medium artystycznego. Będziemy rozważać, jakie zalety i wartości dostrzegali zbieracze i kolekcjonerzy w dziełach graficznych drukowanych w setkach egzemplarzy W trakcie zajęć będziemy dyskutować na temat lektur, materiału wizualnego, a także źródeł pisanych. Wśród metod dydaktycznych przewidywane są dyskusje, praca w grupach (parach) i indywidualna oraz nauka poprzez doświadczenie (learning through experience). W zależności od zainteresowania studentów i ustaleń z instytucjami zewnętrznymi możliwe będzie przeprowadzenie wybranych zajęć w zbiorach bibliotecznych i muzealnych. Szczegółowa lista zagadnień zostanie sformułowana w zależności od zainteresowań i propozycji uczestników zajęć. Przykładowe tematy zajęć wraz z proponowanymi lekturami: 1. Wczesna produkcja graficzna – sztuka dla mas? P. Schmidt, The Multiple Image: The Beginnings of Printmaking, between Old Theories and New Approaches, [w:] P. Parshall, R. Schoch, et al., Origins of European Printmaking: Fifteenth-Century Woodcuts and Their Public, New Haven, Conn. 2005, s. 37–56. A. Ziemba, Ruchome ryciny. Einblattgraphik i serie rycin, [w:] idem, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380–1500, t. 3, Warszawa 2015, s. 491–510. 2. Ryciny w rękach i przed oczami wiernych – święte obrazki, amulety i cudowne obrazy D.S. Areford, The Image in the Viewer’s Hands: The Reception of Early Prints in Europe, „Studies in Iconography”, 24: 2003, s. 5–42. R. Cobianchi, The Use of Woodcuts in Fifteenth-century Italy, „Print Quarterly”, 23: 2006, nr 1, s. 47–54. Dla chętnych: J. van der Stock, The Market for Cheap Printed Images in the City, [w:] idem, Printing Images in Antwerp. The introduction of Printmaking in a City: fifteenth century to 1585, Rotterdam 1998, s. 113–141. 3. Czy artysta i rzemieślnik mogą być kolekcjonerami? Zbiory graficzne w pracowniach artystów i rzemieślników. J. Sikorska, Odbiorcy grafiki w Królestwie Polskim. Próba charakterystyki zjawiska (XV wiek – początek XVI wieku), [w:] Procesy przemian w sztuce średniowiecznej, red. R. Eysymontt, R. Kaczmarek, Warszawa 2014, s. 269–277. 4–5. Właściciele ksiąg i rękopisów: Hartmann Schedel i Jacopo Rubieri. Dyskusja i warsztaty. D. Landau, P. Parshall, The Renaissance Print 1470–1550, New Heaven 1996, s. 64–65 (Rozdział Early Traces of Print Collecting). D.S. Areford, The Ship and the Skeleton: The Prints of Jacopo Rubieri, [w:] idem, The Viewer and the Printed Image in Late Medieval Europe, Farnham – Burlington 2010, s. 104–163. 6. „Das beste kunststück” w zbiorach Hansa Plocka – grafika jako sztuka? D. Landau, P. Parshall, The Renaissance Print 1470–1550, New Heaven 1996, s. 64–65 (Rozdział Early Traces of Print Collecting). D.S. Areford, Epilogue, [w:] idem, The Viewer and the Printed Image in Late Medieval Europe, Farnham – Burlington 2010, s. 269–275. 7. Sztuka i wiedza – kolekcje encyklopedyczne. P. Parshall, Art and the Theatre of Knowledge: The origins of Print Collecting in Northern Europe, „Harvard University Art Museums Bulletin”, 2: 1994, nr 3, s. 7–36. 8. Co wydarzyło się między 1550 a 1568? O adresatach żywota Marcantonia Raimondiego w Żywotach Giorgia Vasariego. S. Gregory, Vasari and the Renaissance Print, [w:] eadem, Vasari and the history of printmaking, Aldershot – Burlington 2012, s. 7–9, 39–46. Dla chętnych: Żywot Marcantonia Raimondiego z Bolonii i innych rytowników z dowolnej edycji, Vasari G., Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów, t. 5, tłum. K. Estreicher, Warszawa – Kraków 1986, s. 261–293 lub wydanie włoskie. 9-10. Jak uporządkować tysiące rycin? Fernando Colón i inni kolekcjonerzy wobec porządkowania i inwentaryzowania kolekcji. Dyskusja i warsztaty. M.P. McDonald, The Print Collection of Ferdinand Columbus, „Print Quarterly”, 17: 2004, nr 1, s. 43–46. E.M. Hajós, The concept of an engravings collection in the year 1565: Quicchelberg, Inscriptiones vel Tituli Theatri Amplissimi, „The Art Bulletin” 40 (1958), nr 2, s. 151-156. Dla chętnych: M.P. McDonald, The Print Collection of Philip II at the Escorial, „Print Quarterly”, 15: 1998, nr 1, s. 15–35. P. Parshall, The Print Collection of Ferdinand, Archduke of Tyrol, „Jahrbuch der Kunsthistorischen Sammlungen in Wien”, 78: 1982, s. 139–184. 11. Kolekcjonerzy wobec wielkich mistrzów – przypadek Albrechta Dürera. A. Bubenik, Collecting Dürer. Early Collections of Dürer, [w:] eadem, Reframing Albrecht Dürer: the appropriation of art, 1528–1700, Farnham – Burlington, 2013, s. 41–74. 12. Wydawcy wobec kolekcjonerów – Speculum Romanae Magnificentiae Antonia Lafreriego i Claudia Ducchettiego. P. Parshall, Antonio Lafreri’s „Speculum Romanae Magnificentiae”, „Print Quarterly”, 23: 2006, nr 1, s. 3–28. 13. Pierwsi zbieracze i kolekcjonerzy rycin w Królestwie Polskim T. Chrzanowski, Uwagi o intelektualiście–kolekcjonerze w Polsce na przełomie renesansu i baroku, [w:] Mecenas, kolekcjoner, odbiorca. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, listopad 1981, red. E. Karwowska, A. Marczak-Krupa, Warszawa 1984, s. 121–145. 14. Badanie dawnych kolekcji – w poszukiwaniu śladów recepcji A. Griffiths, The Archeology of the Print, [w:] Collecting Prints and Drawings in Europe, c. 1500–1750, red. Ch. Baker, C. Elam, G. Warwick, Burlington 2003, s. 9–27. Wszystkie wymienione wyżej teksty (lektury obowiązkowe i dla chętnym) zostaną udostępnione studentom w formie plików .pdf lub udostępnione w czytelni IHS UW. |
Literatura: |
Lista najważniejszych lektur została wymieniona wyżej. Poniżej znajduje się wybór literatury dla zainteresowanych (nieobowiązkowy). D.S. Areford, The Viewer and the Printed Image in Late Medieval Europe, Farnham – Burlington 2010. –––––––––, La nave e lo scheletro, Bologna 2017. T. Baensch et al. (red.), Vom Kardinalsornat zur Luther-Bibel: Kunst und Leben des Seidenstickers Hans Plock im Spannungsfeld der Reformation, Berlin 2005. Ch. Baker, C. Elam, G. Warwick (red.), Collecting prints and drawings in Europe, c. 1500–1750, Aldershot – Burlington 2003. S. Brakensiek, Vom „Theatrum mundi” zum „Cabinet des Estampes”: das Sammeln von Druckgraphik in Deutschland 1565–1821, Hildesheim – Zürich – New York – Olms 2003. M. Bury, The taste for prints in Italy to c. 1600, „Print Quarterly”, 2: 1985, nr 1, s. 13–26. B. Cornelis, J.P. Filedt Kok, The taste for Lucas van Leyden prints, „Simiolus: Netherlands Quarterly for the History of Art”, 26: 1998, nr 1/2, s. 18–86. S. Dackerman et al. (red.), Painted Prints. The Revelation of Color in Northern Renaissance & Baroque Engravings, Etchings & Woodcuts, kat. wyst. The Baltimore Museum of Art – Saint Louis Museum of Art, 2002–2003. A. Grebe, Albrecht Dürers „Kunstbücher”: Ordnungssysteme frühneuzeitlicher Graphiksammlungen und die Anfänge des Catalogue raisonné, „Marburger Jahrbuch für Kunstwissenschaft”, 39: 2012, s. 27–75. A. Griffiths, Prints and Printmaking: An Introduction to the History and Techniques, Oakland 1996. –––––––––, Print collecting, w: idem, The Print Before Photography. An introduction to European Printmaking 1550–1820, Londyn 2016, s. 427–445. B. Hernad, Die Graphiksammlung des Humanisten Hartmann Schedel, München 1990. M. Herman, Cum imaginibus, cum iconibus: Cataloguing Printed Images in Early Modern Libraries, w: E. Dillenburg, H. Louthan, D.B. Thomas (red.), Print Culture at the Crossroads: The Book and Central Europe, Leiden – Boston 2021, s. 158–176. S.K. Karr Schmidt, K. Nichols, Altered and Adorned: Using Renaissance Prints in Daily Life, London 2011. D. Landau, P. Parshall, The Renaissance Print 1470–1550, New Heaven 1996. M.P. McDonald, The Print Collection of Ferdinand Columbus (1488–1539): A Renaissance Collector in Seville, London 2004. The First Treatise on Museums: Samuel Quiccheberg’s Inscriptiones 1565, tłum. M.A. Meadow, B. Robertson, Los Angeles 2014. Ch. Melzer., Von der Kunstkammer zum Kupferstich-Kabinett. Zur Frühgeschichte des Graphiksammelns in Dresden (1560–1738), Hildesheim – Zürich – New York 2010. P. Parshall et al., The Origins of European Printmaking: Fifteenth-Century Woodcuts and Their Public, New Heaven 2005. K. Pilaski Kaliardos, The Munich Kunstkammer: Art, Nature, and the Representation of Knowledge in Courtly Contexts, Tübingen 2013. K. Pomian, Le musée, une histoire mondiale, t. 1 Du trésor au musée, Paris 2020. P. Schmidt, The Use of Prints in German Convents of the Fifteenth Century: The Example of Nuremberg, „Studies in Iconography”, 24: 2003, s. 43–69. |
Efekty uczenia się: |
Wiedza. Po uczestniczeniu w konwersatorium student zna i rozumie: K_W02 zna podstawową terminologię historyczno-artystyczną dotyczącą sztuk graficznych i kolekcjonerstwa, w szczególności w zakresie technik, materiałów, funkcji, datowania, warunków przechowywania K_W03 ma uporządkowaną wiedzę ogólną z zakresu historii sztuki, obejmującą dzieje kolekcjonerstwa i recepcji grafiki w XV i w XVI wieku K_W04 ma uporządkowaną wiedzę szczegółową z zakresu historii sztuki w ujęciu tematycznym i problemowym w zakresie wybranych zagadnień związanych z kolekcjonowaniem grafiki w XV i XVI wieku K_W05 ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych naukowych osiągnięciach aktualnej historii sztuki w zakresie badań nad recepcją grafiki dawnej K_W16 ma podstawową wiedzę o powiązaniach historii sztuki z innymi dziedzinami nauki, jak historia, antropologia, wiedza o kulturze, religii i literaturze K_W17 zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji obiektów sztuki, stosowane w historycznej i aktualnej historii sztuki i potrafi je dostosować do badania konkretnego dzieła graficznego lub zbioru rycin Umiejętności. Po uczestniczeniu w konwersatorium student potrafi: K_U01 potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje, wykorzystując różne źródła i sposoby K_U03 potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami historii sztuki podczas pracy w gabinetach rycin, zbiorach specjalnych bibliotek oraz muzeach K_U04 potrafi rozpoznać różne rodzaje rycin, albumów graficznych i ksiąg (pod względem techniki, tematu, typologii, chronologii, stylistyki, genezy, atrybucji) oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem typowych metod, w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego i miejsca w procesie historyczno-kulturowym K_U06 umie samodzielnie zdobywać wiedzę i zdobywać umiejętności badawcze kierując się wskazówkami opiekuna naukowego K_U07 posiada umiejętność merytorycznego argumentowania z wykorzystaniem poglądów różnych badaczy historii sztuki i historii kultury oraz umiejętność wyciągania wniosków K_U011 posiada umiejętność przygotowania krótkich wypowiedzi ustnych w języku polskim, dotyczących zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych w zakresie historii sztuki oraz innych źródeł K_U012 ma umiejętności językowe w zakresie historii sztuki, zgodnie z wymaganiami określonymi dla poziomu B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego w zakresie terminologii graficznej K_U13 potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role przy opracowaniu zagadnień teoretycznych lub pracy nad graficznym materiałem wizualnym oraz tekstem źródłowym |
Metody i kryteria oceniania: |
60% aktywność i przygotowanie do zajęć – ocenie będzie podlegało aktywne i merytoryczne uczestnictwo w dyskusji oraz praca w grupie na podstawie lektur i prezentowanego materiału wizualnego oraz źródłowego. Dopuszczalne są dwie nieobecności. 40% zaliczenie pisemne w formie testu składającego się pięciu krótkich pytań otwartych. Pytania będą dotyczyły zagadnień omawianych na zajęciach. Osoby, które nie przekroczą limitu nieobecności i będą wyróżniały się aktywnością, będą mogły zostać zwolnione z zaliczenia pisemnego. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.