Obraz drukowany. Wprowdzenie

nieobowiązkowe

Celem kursy jest przybliżenie problemów badawczych

związanych z początkami druku, technicznymi i materiałowymi

aspektami jego produkcji oraz tematyką i rolą obrazu

drukowanego w XV i XVI wieku.

Konwersatorium ma za zadanie nakreślenie najważniejszych

problemów i zagadnień związanych z badaniem obrazu

drukowanego z punktu widzenia jego aspektów materiałowych,

technicznych, artystycznych i kulturowych. Rys historyczny,

obejmujący XV i XVI stulecie, przeplatać się będzie z

omówieniem zagadnień szczegółowych, takich jak m.in.:

recepcja obrazu drukowanego w XV i XVI w., wczesne kolekcje

graficzne, relacja między drukiem a rozwojem wiedzy

naukowej, druk a reformacja, mechaniczne i manualne

wprowadzanie koloru w technice druku wklęsłego i wypukłego.

Konwersatorium obejmuje 12 spotkań tematycznych

poświęconych następującym kwestiom:

1. Obraz drukowany w XV-XVI w. Wprowadzenie

Przegląd najważniejszych problemów oraz pytań badawczych.

2. Od stempli po druk za pomocą czcionki ruchomej

Odbijanie obrazu na tkaninach za pomocą stempli, książka

blokowa i pierwsze inkunabuły.

3. Materiały i techniki

Omówienie najważniejszych materiałowych i technicznych

aspektów druku wklęsłego i wypukłego.

4. Kolor w druku. Chronologia

Krótka historia eksperymentów z mechanicznym

wprowadzaniem koloru. Przykłady polskich i obcych druków

barwnych.

5. Druki kolorowane

Funkcje i sposoby manualnego wprowadzania koloru do

druków. Od iluminacji po amatorskie kolorowania.

6. “In chiaro et scuro”. Drzeworyt światłocieniowy

Technika tzw. drzeworytu światłocieniowego, jego historia,

wybrane realizacje i ich relacje z malarstwem

monochromatycznym i rysunkiem lawowanym.

7. Funkcja i recepcja obrazu drukowanego na

przełomie XV i XVI wieku

W jaki sposób można badać odbiór druku w XV i XVI wieku?

W jaki sposób funkcja obrazu wpływała na jego recepcję?

8. Druk a reformacja

Przykłady użycia obrazu drukowanego w polemice religijnej.

9. Ilustracja książkowa (1)

Relacje między tekstem a obrazem w książce drukowanej.

Różne rodzaje i funkcje ilustracji w XV i XVI wieku.

10. Ilustracja książkowa (2)

Omówienie najciekawszych przykładów polskich druków

ilustrowanych.

11. Druk i porządkowanie wiedzy

Związek między drukiem a rozwojem i systematyzowaniem

wiedzy.

12. Kolekcjonowanie druków w XV i XVI wieku

Kto i dlaczego zbierał druki w XV i XVI wieku?

Konwersatorium zamkną dwie lub trzy wizyty studyjne w

zbiorach specjalnych Biblioteki Narodowej w Warszawie i/lub

Biblioteki Uniwersyteckiej oraz spotkanie podsumowujące kurs,

podczas którego odbędzie się trzydziestominutowy test

końcowy.

Istotną częścią zajęć będzie dyskusja oparta na literaturze

przedmiotu podanej przed każdym spotkaniem.

Lektury podstawowe:

E. L. Eisenstein, Rewolucja Gutenberga, przeł. H. Hollender

(Warszawa: Prószyński S-ka, 2004).

L. Febvre, H-J. Martin, Narodziny książki, przeł. A. Kocot, M.

Wodzyńska-Walicka (Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu

Warszawskiego, 2014).

A. Griffiths, Prints and Printmaking: An Introduction to the

History and Techniques, repr. i popr. 2 wyd. (London: British

Museum, 2004).

D. Landau, P. Parshall, The Renaissance Print 1470-1550

(London, New Haven: Yale University Press, 1994).

M. McLuhan, Galaktyka Gutenberga. Tworzenie człowieka

druku, przeł. A. Wojtasik (Warszawa: Narodowe Centrum

Kultury, 2017).

J. Pirożyński, Johannes Gutenberg i początki ery druku

(Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002).

Studia szczegółowe:

D. S. Areford, “The Image in the Viewer’s Hands: The

Reception of Early Prints in Europe”, Studies in Iconography, t.

24 (2003): s. 5-42.

Idem, The Viewer and the Printed Image in Late Medieval

Europe (Farnham; Burlington: Ashgate, 2010).

E. Chojecka „Znaczenie kulturowe grafiki polskiej XVI wieku”,

[w:] Dawna książka i kultura, red. S. Grzeszczuk, A. Kawecka-

Gryczowa (Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich,

1975), s. 86-114.

S. Dackerman et al., Painted Prints: The Revelation of Color in

Northern Renaissance & Baroque (Baltimore: Baltimore

Museum of Art; University Park: Pennsylvania University Press,

2002).

Einblattdrucke des 15. und frühen 16. Jahrhunderts: Probleme,

Perspektiven, Fallstudien, hrsg. von Volker Honemann [et al.]

(Tübingen: Max Niemeyer Verlag, 2000).

J. S. Gruchała, Iucunda familia librorum. Humaniści

renesansowi w świecie książki (Kraków: "Universitas", 2002).

S. Kusukawa, Picturing the Book of Nature: Image, Text, and

Argument in Sixteenth-Century Human Anatomy and Medical

Botany (Chicago and London: University of Chicago Press,

2011).

K. Moxey, Peasants, Warriors and Wives: Popular Imagery in

the Reformation (Chicago: University of Chicago Press, 1989).

Painting the Page in the Age of Print: Central European

Manuscript Illumination of the Fifteenth Century, eds. J. F.

Hamburger, R. Suckale, G. Suckale-Redlefsen; trans. David

Sánchez (Toronto: Pontifical Institute of Mediaeval Studies,

2018).

P. Parshall, “Art and the Theater of Knowledge: The Origins of

Print Collecting in Northern Europe”, Harvard University Art

Museums Bulletin, t. 2, nr 3 (1994): 7–36.

P. Parshall et al., Origins of European Printmaking: Fifteenth-

Century Woodcuts and their Public (New Haven, Conn.: Yale

University Press, 2005).

A. Pettegree, The Book in the Renaissance (New Haven: Yale

University Press, 2010).

A. Pettegree, M. Hall, “The Reformation and the Book: A

Reconsideration”, The Historical Journal, t. 47, nr 4 (2004): s.

785-808.

T. Primeau, “Coloring Within the Lines: The Use of Stencil in

Early Woodcuts”, Art in Print, t. 3, z. 3 (2013) [dostęp

online:https://artinprint.org/article/coloring-within-the-lines-the-

use-of-stencil-in-early-woodcuts/].

Printing Colour 1400-1700: History, Techniques, Functions and

Receptions, eds. A. Stijnman, E. Savage (Leiden; Boston: Brill,

2015).

Prints and the Pursuit of Knowledge in Early Modern Europe,

ed. S. Dackerman (Cambridge: Harvard Art Museums; London;

New Haven: Yale University Press, 2011).

The Reformation and the Book, ed. J.-F. Gilmont (Aldershot,

Hants, England; Brookfield USA: Ashgate, 1998).

S. K. Schmidt, K. Nichols, Altered and Adorned: Using

Renaissance Prints in Daily Life (London: Yale University

Press, 2011).

R.W. Scribner, For the Sake of Simple Folk: Popular

Propaganda for the German Reformation (Oxford: Clarendon

Press 1994).

B. Welzel, “Zur Vielfältigkeit eines Bildmediums. Monochrome

und illuminierte Druckgraphik im frühen 16. Jahrhundert”, w:

Der Bordesholmer Altar des Hans Brüggemann. Werk und

Wirkung, hrsg. U. Albrecht et al. (Berlin: Dietrich Reimer

Verlag, 1996), s. 181-190.

The Woodcut in Fifteenth-Century Europe, ed. P. Parshall

(Washington: National Gallery of Art; New Haven; London:

distr. by Yale University Press, 2009).

Wiedza:

- student orientuje się w najważniejszych problemach

badawczych związanych z początkami druku, technicznymi oraz

materiałowymi aspektami obrazu drukowanego w XV i XVI

wieku,

- zna najważniejsze funkcje druku w kulturze dawnej,

- zna i stosuje terminologię z zakresu technik drukarskich i

graficznych.

Umiejętności:

- student potrafi rozpoznawać techniki graficzne,

- umie przeprowadzić analizę i interpretację wybranych

obrazów.

Kompetencje społeczne:

- student potrafi formułować swoje opinie i szanować odmienne

poglądy,

- potrafi pracować i współdziałać w grupie.

Podstawą zaliczenia zajęć jest:

- przygotowanie do zajęć - 40% oceny końcowej,

- aktywny udział w dyskusji - 30 % oceny końcowej,

- wynik testu końcowego - 30% oceny końcowej.