Średniowieczna rzeźba w muzeum

Zajęcia o poświęcone ćwiczeniu umiejętności opisu, analizy i interpretowania wybranych zjawisk i dzieł rzeźby późnośredniowiecznej XIV – pocz. XVI wieku, na postawie zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie. Zajęcia prowadzone przed obiektami w muzeum

Zajęcia o charakterze konwersatoryjnym, poświęcone ćwiczeniu umiejętności interpretowania wybranych zjawisk i dzieł rzeźby XIV – początku XVI wieku ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie. Celem jest poznanie samych obiektów i historycznych mechanizmów społeczno-artystycznych oraz metod ich interpretacji i różnych teorii metodologicznych. Studenci pracują w kilkuosobowych zespołach. Opracowują prezentację ustną przy obiekcie (grupie obiektów) w muzeum i wywołują dyskusję lub działanie interaktywne. Prezentacja ta jest podstawą zaliczenia jest wymieniona.

Proponowane tematy (przykładowo):

1. Techniki wykonawcze rzeźby drewnianej w średniowieczu

2. Madonna z Ołoboku i początki rzeźby kultowej

3. Pieta z Lubiąża i nurt dolorystyczny w rzeźbie średniowiecznej

4. Krucyfiks dolorystyczny z kościoła Bożego Ciała we Wrocławiu

5. Madonna Parlerowska w Muzeum Narodowym w Warszawie

6. Piękne Madonny: badania stylistyczno-genetyczne, procedury warsztatowe, funkcje dzieł sztuki, badania genderowe (ostentatio genitalium)

7. Alabastrowa grupa Trzech Marii: problem transferu wyrobów sztuki

8. Ukrzyżowanie z kaplicy rodziny Dumlose w kościele św. Elżbiety we Wrocławiu

9. Piękna Pieta z kościoła św. Macieja we Wrocławiu

10. Polichromiczność i monochromia – problem mody czy teologii obrazu? Jakob Beinhart, Św. Łukasz malujący Marię tkającą tunikę Jezusa

11. Repetycje a relikwie – Głowa św. Jana na misie (rzeźba wrocławska z ok. 1500; Dirk Bouts – warsztat; tondo malowane)

Literatura: Galeria Sztuki Średniowiecznej MNW. Przewodnik, red. A. Ziemba, teksty: J. Aniołek, Z. Herman, M. Kochanowska, A. Ziemba, Warszawa 2017.

Technika: Michael Baxandall, Limewood Sculptors of Renaissance Germany, Yale University Press 1982.

Madonna z Ołoboku: Tadeusz Dobrzeniecki, Romański posążek tronującej Marii z Dzieciątkiem w Muzeum Narodowym w Warszawie, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie” 1966, t. 10, s. 109–161. Ilene H. Forsyth, The Throne of Wisdom. Wood Sculptures of the Madonna in Romanesque France, Princeton 1972. M. Gąsiorowski, Madonna tronująca z Dzieciątkiem z Ołoboku [w:] Studia i materiały seminarium średniowiecznego, z. 2, red. Alicja Karłowska-Kamzowa, Poznań 1997, s. 3–10.

Krucyfiks dolorystyczny: Friedrich Mühlberg, Crucifixus Dolorosus. Über Bedeutung und Herkunft des gotischen Gabelkruzifixes, „Wallraf-Richartz Jahrbuch“ 1960, 22, s. 69 – 86. Monika von Alemann-Schwartz, Crucifixus dolorosus. Beiträge zur Polychromie und Ikonographie der rheinischen Gabelkreuzifixe, Bonn 1976. Marcin Wisłocki, XIV-wieczne krucyfiksy na Śląsku, „Dzieła i interpretacje” 1993, 1, s. 5– 26. Tadeusz Dobrzeniecki, Chrystus Bolesny na Drzewie Życia [w:] Literatura i kultura polskiego średniowiecza. Człowiek wobec świata znaków i symboli, red. Paulina Buchwald-Pelcowa, Jerzy Pelc Warszawa 1995. Godehard Hoffmann, Das Gabelkreuz in St. Maria im Kapitol zu Köln und das Phänomen der Crucifixi dolorosi in Europa, Worms 2006. Patrycja Łobodzińska, Crucifixus dolorosus z kościoła Bożego Ciała we Wrocławiu, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Sectio L, Artes” XV, 1, 2017, s. 7–37.

Pietà z Lubiąża: Lech Kalinowski, Geneza Piety średniowiecznej, „Prace Komisji Historii Sztuki” 1952, 10, s. 153–257. Tadeusz Dobrzeniecki, Średniowieczne źródła Piety [w:] Treści dzieła sztuki. Materiały Sesji SHS, Gdańsk, 1969, Warszawa 1969, s. 11–31. Tadeusz Dobrzeniecki, Pieta z Lubiąża w Galerii Sztuki Średniowiecznej Muzeum Narodowego w Warszawie [w:] Ars sine sciencia nihil est. Księga ofiarowana Profesorowi Zygmuntowi Świechowskiemu, red. Joanna Olenderek, Warszawa 1997, s. 73–77. Romuald Kaczmarek, Monumentalna Pieta z kościoła klasztornego w Lubiążu [w:] Opactwo cystersów w Lubiążu i artyści, red. Andrzej Kozieł, Wrocław 2008, s. 43–59. Matthias Weniger, Two Pietàs from Silesia in the National Museum of Warsaw: The Pietàs from Lubiąż and from Saint Matthias Church in Wrocław / Dwie śląskie Piety z Muzeum Narodowego w Warszawie: Pietà z Lubiąża i Pietà z kościoła św. Macieja we Wrocławiu, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie / Journal of the National Museum in Warsaw”, 7(43), 2018.

Madonna Parlerowska: Die Parler und der Schöne Stil 1350 – 1400. Europäische Kunst unter der Luxemburgern, hrsg. Anton Legner kat. wyst., Schnütgen Museum, Kunsthalle, Köln, 1978, Kolonia 1978. Jakub Adamski, Figura Madonny z Dzieciątkiem z kościoła św. Marii Magdaleny we Wrocławiu. O Piotrze Parlerze jako rzeźbiarzu oraz o obecności sztuki parlerowskiej na Śląsku w czasach luksemburskich, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie. Nowa Seria”, 4 (40), 2015, s. 69–96 / Statue of the Virgin with Child from Saint Mary Magdalene’s Church in Wrocław. More about Peter Parler as Sculptor and Parlerian Art in Silesia in the Luxembourg Period, ibidem, s. 97–113.

Piękna Madonna z Wrocławia: Karl Heinz Clasen, Der Meister der Schönen Madonnen. Herkunft, Entfaltung und Umkreis, Berlin – New York 1974. Gerhard Schmid, Zu einem Buch über den “Meister der Schönen Madonnen” [w:] Gotische Bildwerke und ihre Meister, Wien–Köln–Weimar 1992, s. 229–268. Zygmunt Kruszelnicki, Piękne Madonny – problem otwarty, „Teka Komisji Historii Sztuki” 1992, t. 17, s. 31–102. Janusz St. Kębłowski, Dwie „antytezy” w sprawie tzw. Pięknych Madonn [w:] Sztuka około 1400. Materiały Sesji SHS, Poznań, listopad 1995, t. 1, Warszawa 1996, s. 165–185. Andrzej M. Olszewski, Styl Pięknych Madonn [w:] Sztuka około 1400. Materiały Sesji SHS, t. 1, Warszawa 1996. Wojciech Marcinkowski, Co to jest Piękna Madonna? Uwagi o wzajemnym powiązaniu formy, funkcji i ikonografii sztuki późnogotyckiej [w:] Prawda i twórczość, red. Mateusz Kapustka, Wrocław 1998, s. 39–53. Małgorzata Kochanowska-Reiche, Beautiful Madonna of Wrocław. The question of provenance and original state, „Bulletin du Musée National de Varsovie” 2000, 41/1–4, s. 47–72. Monika Jakubek-Raczkowska, Uwagi o znaczeniu tzw. Pięknych Madonn w sztuce i religijności państwa zakonnego w Prusach, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo” 2011, 40, s. 39–94.

Piękna Pietà z kościoła św. Macieja we Wrocławiu: Matthias Weniger, Two Pietàs from Silesia in the National Museum of Warsaw: The Pietàs from Lubiąż and from Saint Matthias Church in Wrocław / Dwie śląskie Piety z Muzeum Narodowego w Warszawie: Pietà z Lubiąża i Pietà z kościoła św. Macieja we Wrocławiu, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie / Journal of the National Museum in Warsaw”, 7(43), 2018.

Ukrzyżowanie Dumlose: Mistr tynske kalvarie. Prazska rezbarska dilna predhusicke doby, kat. wyst., Narodni Galerie in Prag, red. I. Hlobil, Praga 1990..Milena Bartlová, Mistr Týnské kalvárie. Český sochař doby husitské, Praha 2004.

Alabastrowe Trzy Marie: Kim Woods, The Master of Rimini and the tradition of alabaster carving in the early fifteenth-century Netherlands, „Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek” 62, 2012, s. 57–83. Kim Woods, The Supply of Alabaster in Northern and Mediterranean Europe in the Later Middle Ages, w: Trade in Artist’s Materials, ed. Jo Kirkby, Susie Nash, Joanna Cannon, London 2010, s. 86–93

Św. Łukasz Jakoba Beinharta: Gisela Kraut, Lukas malt die Madonna. Zeugnisse zum künstlerischen Selbstverständnis in der Malerei, Worms 1986. Zofia Herman, „Święty Łukasz malujący Marię” Jakoba Beinharta w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie. Autorefleksja artystyczna a funkcja kultowa, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie/ Journal of the National Museum in Warsaw”, 2(38), 2013, s. 217–263

Głowa Jana Chrzciciela na misie: Isabel Combs Stuebe, The Johannisschlüssel: from narrative to reliquiary to Andachtsbild, „Marsyas” 1969, 14, s. 1–16. Hella Arndt, Renate Kroos, Zur Ikonographie der Johannesschüssel, “Aachener Kunstblatter” 1969, 38, s. 243–328. Barbara Baert, Caput Johannis in Disco: Essay on a Man’s Head, Leiden–Boston 2012

WIEDZA

Student/absolwent:

K_W01: ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu historii sztuki średniowiecznej w systemie nauk oraz o jej specyfice przedmiotowej i metodologicznej

K_W02: zna podstawową terminologię historii sztuki średniowiecznej

K_W03: ma uporządkowaną wiedzę ogólną obejmującą dzieje, teorię, terminologię i metodologię historii sztuki średniowiecznej

K_W04: ma uporządkowaną wiedzę szczegółową z zakresu historii sztuki średniowiecznej

K_W05: ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych naukowych osiągnięciach aktualnej historii sztuki średniowiecznej

K_W11: ma podstawową wiedzę o technikach i technologii rzeźby średniowiecznej

K_W16: ma podstawową wiedzę o powiązaniach historii sztuki średniowiecznej z innymi dziedzinami mediewistyki, jak historia, filozofia, antropologia, wiedza o kulturze, religii i literaturze

K_W17: zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji obiektów sztuki, stosowane w historycznej i aktualnej historii sztuki średniowiecznej i potrafi je dostosować do badania konkretnego dzieła

UMIEJĘTNOŚCI

K_U01: student/absolwent potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje, wykorzystując różne źródła i sposoby

K_U02: posiada podstawowe umiejętności badawcze, obejmujące formułowanie i analizę problemów badawczych, dobór metod i narzędzi badawczych, opracowanie i prezentacje wyników, pozwalające na rozwiązywanie problemów w zakresie historii sztuki

K_U03: potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami historii sztuki w typowych sytuacjach profesjonalnych

K_U04: potrafi rozpoznać różne rodzaje obiektów sztuki oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem typowych metod, w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego i miejsca w procesie historyczno-kulturowym

K_U06: umie samodzielnie zdobywać wiedzę i zdobywać umiejętności badawcze kierując się wskazówkami opiekuna naukowego

K_U07: posiada umiejętność merytorycznego argumentowania z wykorzystaniem poglądów różnych badaczy historii sztuki i historii kultury oraz umiejętność wyciągania wniosków

K_U08: potrafi porozumiewać się z wykorzystaniem różnych technik i kanałów informacyjnych ze specjalistami w zakresie historii sztuki

K_U10: posiada umiejętność przygotowywania typowych prac w języku polskim, dotyczących zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych oraz innych źródeł

K_U11: posiada umiejętność przygotowania wystąpień ustnych w języku polskim, dotyczących zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych oraz innych źródeł

K_U12: ma umiejętności językowe w zakresie historii sztuki, zgodnie z wymaganiami określonymi dla poziomu B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego

K_U13: potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role

K_U14: rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

K_K01: potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji zadań, określonych przez siebie i innych

K_K02: ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie światowego i krajowego dziedzictwa kulturowego w dziedzinie sztuki średniowiecznej

Podstawą zaliczenia jest wygłoszona prezentacja i aktywny udział w dyskusji