Historia Ameryki Łacińskiej II

obowiązkowe

dobra znajomość języka hiszpańskiego oraz wiedza z zakresu historii powszechnej

zdalnie

Celem kursu jest prezentacja i analiza najważniejszych procesów historycznych w Ameryce Łacińskiej XX wieku i początku XXI, które obejmują następujące przedziały czasowe:

1. Początek XX wieku

2. Od Wielkiego Kryzysu do utworzenia ONZ

3. Proces dekolonizacji

4. Konfrontacja zimnowojenna

5. Kryzys lat 80 (La década perdida)

6. Transformacja polityczna lat 90 i społeczno-gospodarcze przemiany początku XXI wieku

Zajęcia podzielone zostały na część ogólną, podczas których przedstawione zostaną w sposób przeglądowy procesy polityczne, społeczne, kulturowe i demograficzne. Dzięki czemu umożliwi się studentom zrozumienie dynamiki ciągłości i zmian w regionie. W kontekście ogólnoregionalnym analizowane będą istotne dla zrozumienia tej dynamiki zagadnienia z historii poszczególnych państw, czyli tzw. case studies.

Celem kursu jest prezentacja i analiza najważniejszych procesów historycznych w Ameryce Łacińskiej XX wieku i początku XXI, które obejmują następujące przedziały czasowe:

1. Początek XX wieku

2. Od Wielkiego Kryzysu do utworzenia ONZ

3. Proces dekolonizacji

4. Konfrontacja zimnowojenna

5. Kryzys lat 80 (La década perdida)

6. Transformacja polityczna lat 90 i społeczno-gospodarcze przemiany początku XXI wieku

Zajęcia podzielone zostały na część ogólną, podczas których przedstawione zostaną w sposób przeglądowy procesy polityczne, społeczne, kulturowe i demograficzne. Dzięki czemu umożliwi się studentom zrozumienie dynamiki ciągłości i zmian w regionie. W kontekście ogólnoregionalnym analizowane będą istotne dla zrozumienia tej dynamiki zagadnienia z historii poszczególnych państw, czyli tzw. case studies.

Zakres tematyczny zajęć:

Ogólnoregionalna perspektywa

1. Rewolucja meksykańska i październikowa y ich reperkusje (echa) latynoamerykańskie (La revolución mexicana y bolchevique y sus repercusiones para Latninoamérica)

2. Stosunki USA – Ameryka Łacińska XX wieku. (polityka dobrego sąsiedztwa, porozumienia z Bretton Woods, OPA, ALC, ..)

3. Zimna Wojna w Ameryce Łacińskiej. Projekty rewolucyjne i ruchy partyzanckie.

Rewolucja kubańska, jej przyczyny i skutki regionalne i reperkusje globalne. Kryzys rakietowy. Teoria rewolucji Che Guevary i jej projekcja w Ameryce Łacińskiej, ruch państw niezaangażowanych. Nowa lewica. Filozofia wyzwolenia. Teologia wyzwolenia.

4. Gospodarki latynoamerykańskie XX wieku. Perspektywa regionalna (skutki Wielkiego Kryzysu, powstanie CEPAL, teoria zależności & ISI, stracona dekada, consensus waszyngtoński, reformy neoliberalne)

5. Transformacje demograficzne i procesy urbanizacji w Ameryce Łacińśkiej XX wieku (dynamika wzrostu, migracje międzynarodowe i wewnętrzne, proces urbanizacji i jego skutki)

6. Rozwój, ekstraktywizm, ekologia i społeczności lokalne

Case studies

7. Meksyk. Prezydent Lázaro Cárdenas. Reforma rolna (utworzenie ejidos i rozdział ziemi). Państwo i organizacje robotników i rolników. Kontrewolucja: konflikt Państwa i Kościoła (cristiada, edukacja socjalistyczna), utworzenie PAN. Nacjonalizacja ropy naftowej. Przemiany demokratyczne i reformy neoliberalne, Carlos Salinas de Gortari i Vicente Fox. Powstanie EZLN

8. Argentyna. Peronizm (Juan Domingo Perón, Eva Perón). Etatyzm i nacjonalizm w gospodarce. Trzecia droga w polityce międzynarodowej. El Partido Justicialista. Pozycja kobiety i uznanie praw wyborczych kobiet. Rządy wojskowych w Argentynie. Terroryzm państwowy junty (Jorge Videla, ERP, Montoneros). Macierzyństwo polityczne: Matki z Placu Majowego. Wojna o Falklandy i upadek junty. Tranzycja ku demokracji (La Multipartidaria, Unión Cívica Radical, “Nunca más”).

9. Kolumbia. Najdłuższa wojna domowa (Od “Violencia” do Frontu Narodowego i współpracy liberałów i konserwatystów. Wojna domowa: ELN, EPL, M-19, FARC, AUC. Rozwój narkobiznesu) .

10. Kuba. Organizacja państwa socjalistycznego i wprowadzane reformy, relacje Kuby ze Stanami Zjednoczonymi i Związkiem Radzieckim.

11. Chile. Rząd Jedności Ludowej: Ignacio Allende i pokojowa droga do socjalizmu. Zamach stanu w 1973 (interpretacje endo- i egzogenne). Dyktatura Augusto Pinocheta i pogwałcenia praw człowieka. Transformacje ekonomiczne. Kobieta i rodzina w dyktaturze. Tranzycja ku ograniczonej demokracji (Koalicja partii za “nie”) i polaryzacja społeczna.

12. Wojny i pokój w Ameryce Środkowej. Kostaryka i proces demilitaryzacji państwa. Nikaragua: zwycięstwo sandinistów i Rząd Rekonstrukcji Narodowej (Daniel Ortega i Violetta Chamorro, DC). Contras. Wojna domowa w Gwatemali (URNG). Proces pokojowy (Esquipulas I i II).

13. Boliwia. Pakt dla demokracji (1985) i jego wyczerpanie. Reformy neoliberalne w gospodarce i kryzys reprezentacji (MNR, Victor Paz Estenssoro; ADN, Hugo Banzer). Marcha por el Territorio y la Dignidad. Odnowa ruchu związkowego i indiańskiego (Evo Morales).

14. Peru. Kryzys partii politycznych (Alan García Pérez i Partido Aprista Peruano, APRA). Załamanie demokratyzacji, dojście do władzy Alberto Fujimoriego. Fujishock i filary reżimu: propaganda, tajne służby wywiadowcze (Vladimiro Montesinos), walka z terroryzmem (MRTA, Sendero Luminoso/Świetlisty Szlak). Plan Zdrowia Publicznego.

• Dobrzycki W. (1982) Myśl polityczna i praktyka rewolucji meksykańskiej

• Chmara M. (1993) Dziedzictwo ideologiczne Ruchu 26 lipca

• Gawrycki Marcin Florian (2004) Kuba i rewolucja w Ameryce Łacińskiej

• Marcin Florian Gawryck (2019) Historia Małych Antyli

• Dobrzycki. Wiesław (2000) Proces demokratyzacji w Ameryce Łacińskiej (Argentyna, Brazylia, Chile), 1 (27) 2000, strony 44-53; http://amerykalacinska.com/ojs/index.php/al/article/view/779/617

• Gruszczak Artur (2007) Ameryka Środkowa

• Wójtowicz-Wcisło M. (2016), Dwie władze. Studium z dziejów relacji państwo-Kościół w Meksyku, Kraków: Universitas.

hiszpańskojezyczna

1. Dabene O. (2007). América Latina en el siglo XX, Madrid.

2. Skidmore T. E. & Smith P. H. (2005). Modern Latin America, New York; Oxford: Oxford University Press.

1. Castañeda Rodríguez V.M., Díaz Bautista O. (2017). El Consenso de Washington algunas implicaciones para América Latina, Apuntes del CENES, Vol. 36, Nº. 63, págs. 15-41. URL:https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=5827390

2. Desafíos de la gobernabilidad democrática. Reformas político-institucionales y movimientos sociales en la región andina (2010). M. Tanaka, F. Jácome (eds.), Lima, URL: https://dialnet.unirioja.es/servlet/libro?codigo=566943

3. El momento político de América Latina (2011). E. V. Iglesias, R. Conde y G. Suárez Pertierra (editores), Madrid.

4. Felitti K. (2016). Maternidades y militancia en la Argentina de los 70s. Notas históricas para pensar las maternidades colectivas contemporáneas, RHR Revista de História Regional; Lugar: Ponta Grossa; vol. 21 p. 432 - 458.

5. Freidenberg F. (2007). La tentación populista: una vía de acceso al poder en América Latina. Editorial Síntesis, Madrid.

6. Hernández Vicencio T. (2009). Tras las huellas de la derecha. El Partido Acción Nacional, 1939-2000, México.

7. Htun M. (2010). Sexo y estado: aborto, divorcio y familia bajo dictaduras y democracias en América Latina, Ediciones Universidad Diego Portales.

8. Knopek J. (red.) (2012), Polityczne problemy Ameryki Łacińskiej, Toruń.

9. Luken Garza G., Muñoz V. (2003), Escenarios de la transición en México, México: Grijalbo.

10. Łaciński P. (2006). Peru między populizmem a liberalizmem, Warszawa.

11. Ługowska U. (2002). Boom kokainowy w Ameryce Łacińskiej. Casus Boliwii, Warszawa.

12. Mira Delli-Zotti G. (2010). Transiciones a la democracia y democratización en América Latina: un análisis desde la historia del presente, XIV Encuentro de Latinoamericanistas Españoles: congreso internacional, Santiago de Compostela, págs. 1456-1475, URL: https://hal.archives-ouvertes.fr/halshs-00531195/

13. Política y religión en América Latina (2017). Krzywicka K., Siuda-Ambroziak, R. (red.), Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

14. Quezada Soto P. E. (2016). Cultura y desarrollo. América Latina: de la década perdida a la globalización. (Tesis de doctorado) URL: http://eprints.ucm.es/37683/

15. Saranyana J. (2002). Teología en América Latina: El siglo de las teologías latinoamericanistas (1899-2001), Iberoamericana Editorial.

16. Tamayo Acosta J. (2009). La Teología de la Liberación. En el nuevo escenario político y religioso, Tirant lo Blanch.

17. Torre C. (de la) (2013). El populismo latinoamericano: entre la democratización y el autoritarismo, Nueva Sociedad 247, URL: http://nuso.org/media/articles/downloads/3983_1.pdf

18. Transformacje demokratyczne w Ameryce Łacińskiej: problemy, wyzwania, implikacje (2014). K. Krzywicka (red. nauk.), Lublin.

19. Whitehead L. (2005), Democratización y desigualdades en América Latina y el Caribe, “Quorum. Revista de pensamiento iberoamericano”, núm. 13, p. 150-156.

Po zaliczeniu zajęć student w podstawowym stopniu rozumie powiązanie hispanistyki z innymi dyscyplinami nauk humanistycznych, w tym z nauką o kulturze krajów hiszpańskojęzycznych (K_W01), zna podstawową terminologię, przedmiot i kierunki badań obejmujące wybrane obszary dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, w szczególności historii, właściwych dla studentów iberystyki (K_W03), zna najważniejsze wydarzenia z historii Ameryki Łac. oraz istotne aspekty kultury regionu (K_W06), dysponuje podstawową wiedzą w zakresie profesjonalnej analizy procesów kulturowych i historycznych w obszarze Ameryki Łac. (K_W13), potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje oraz formułować na tej podstawie krytyczne sądy (K_U01), przedstawić własne opinie, dyskutować, prezentować przygotowane zagadnienia w jęz. hiszpańskim (K_U02), rozpoznawać różne rodzaje tekstów hiszpańskojęzycznych, umiejscowić je w ogólnym kontekście historyczno-kulturowym oraz przeprowadzić ich analizę z użyciem podstawowej terminologii i właściwych metod (K_U06), ma nawyk śledzenia współczesnych procesów i zjawisk zachodzących w Ameryce Łac. (K_K04).

Metody

lektura krytyczna, analiza i interpretacja źródeł, dyskusja i burza mózgu,

Metody i kryteria oceniania:

1. obecność (maksymalnie 2 nieobecności nieusprawiedliwione)

2. aktywność w trakcie zajęć (trzykrotny udzial)

3. realizacji prac (opracowanie i zaprezentowanie materiałów do trzech zajęć)

4. egzamin koncowy ustny w zakresie tematycznym wykładu stanowi 50% oceny koncowej