Literatura, popkultura, przekład: komparatystyka jako strategia interpretacyjna

seminaria licencjackie

Seminarium jest poświęcone komparatystyce literackiej i kulturowej. Celem zajęć jest zapoznanie słuchaczy z metodologią i podstawowymi założeniami nowoczesnych badań porównawczych oraz przygotowanie studentów do napisania pracy licencjackiej z zakresu literaturoznawstwa/ kulturoznawstwa.

Celem seminarium jest zapoznanie się z głównymi założeniami nowoczesnej komparatystyki literackiej i kulturowe, oraz rozwinięcie umiejętności krytyczno - literackich studentów. Amerykańska szkoła literatury porównawczej otwiera pole badań między strukturalnie odpowiadającymi sobie, choć odseparowanymi zagadnieniami i nurtami. Konfrontacja przykładowych tekstów kultury, polskich i hispanojęzycznych, znajdujących się często poza sferą styczności, ma prowadzić do pogłębionej lektury i dialogicznej wymiany między interesującymi nas obszarami językowymi. Korzystając z narzędzi wypracowanych przez komparatystykę uczestnicy seminarium dokonają analiz wybranych utworów literackich i przygotują się do napisania pracy licencjackiej z zakresu literaturoznawstwa/ kulturoznawstwa.

Proponowane tematy poszczególnych zajęć:

1. Wprowadzenie:

1.1 Edward Kasperski, „O teorii komparatystyki”, [w:] Literatura. Teoria. Metodologia, pod red. D. Ulickiej, s. 331 – 356; Stanley Fish: „¿Hay algún texto en esta clase?” [w:] Palti, Elías José (comp.): Giro lingüístico e historia intelectual, Buenos Aires, Quilmes, 1998.

1.2 Podstawy dyskursu akademickiego. Metodologia pisania pracy dyplomowej.

2. W rytmie porównania:

2.1 A co to to, co to to, co to tak gna?: "Hierro, hierro" Luisa Cernudy i "Lokomotywa" Juliana Tuwima (Pokolenie ’27 i Skamandryci).

2.2 Czas bardów: Paco Ibañez i Jacek Kaczmarski.

2.3 Geometria doświadczenia nieskończoności w opowiadaniu "El Aleph" Jorge Luisa Borgesa i w wierszu Zbigniewa Herberta "Pan Cogito opowiada o kuszeniu Spinozy".

2.4 Metafizyka i ludowość: Federico García Lorca i Bolesław Leśmian.

3. Interdyscyplinarność, dialogowość i badania komparatystyczne:

3.1 Bajka i wielokulturowość: "Blancanieves" (2012), reż. Pablo Berger.

3.2 Adaptacja i interpretacja: "Bodas de sangre" (1981), reż. Carlos Saura; "La novia" (2015), reż. Paula Ortiz.

3.3 Inne światy: opowiadania science fiction (Francisco García Pavón, “El mundo transparente” (1967) i Stanisław Lem (1989), “Pożytek ze smoka”)

3.4 Dwa kongresy: "Congreso de literatura" Césara Airy i "Kongres futurologiczny" Stanisława Lema.

4. Komparatystyka i teoria literatury:

4.1 Morfologia bajki: "Bella durmiente" Quima Monzó i "Śpiąca królewna" Sławomira Mrożka.

4.2 Narracje nivolą podszyte czyli odchylenie od powieści: "Niebla" Miguela Unamuno i "Ferdydurke" Witolda Gombrowicza.

4.3 Tożsamość narracyjna: "Cinco horas con Mario" Miguela Delibesa i "Traktat o łuskaniu fasoli" Wiesława Myśliwskiego.

5. Intertekstualność i przekład:

5.1 Teresa Soto: hiszpańska Wisława (Un poemario)

5.2 Polska poezja w przekładzie na hiszpański (Zbigniew Herbert, Wisława Szymborska, Adam Zagajewski)

Bibliografia:

Aira, César, El congreso de literatura, Barcelona, Tusquets, 1997.

Blancanieves (2012), reż. Pablo Berger.

Bodas de sangre (1981), reż. Carlos Saura.

Borges, Jorge Luis, Obras completas. Buenos Aires, Emecé, 1974.

Delibes, Miguel, Cinco horas con Mario, Cinco horas con Mario, Barcelona, Destino, 2009.

Federico García Lorca, Romancero gitano, Granada, Comares, 1998.

García Pavón, Francisco, La guerra de dos mil años, Barcelona, Destino, 1967.

Gombrowicz, Witold, Ferdydurke, Barcelona, Seix Barral, 2010.

Herbert, Zbigniew, 89 wierszy. Kraków, Wydawnictwo a5, 1998.

Herbert, Zbigniew, Poesía completa, trad. Xaverio Ballester, Barcelona, Lumen, 2012.

La novia (2015), reż. Paula Ortiz.

Lem, Stanisław, Kongres futurologiczny. Opowiadania Ijona Tichego. Dzieła, t.2, Warszawa, Biblioteka Gazety Wyborczej, 2008.

Leśmian, Bolesław, Poezje wybrane, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1983.

Mrożek, Sławomir, Opowiadania, t. 3, Warszawa, Noir sur Blanc, 1999.

Myśliwski, Wiesław, Traktat o łuskaniu fasoli, Kraków, Znak, 2007.

Quim Monzó, El porqué de las cosas, Barcelona, Anagrama, 2005.

Soto, Teresa, Un poemario, Madrid, Rialp, 2008.

Szymborska, Wisława, Instatnte, trad. Gerardo Beltrán, Abel Murcia Soriano, Tarragona, Igitur, 2011.

Unamuno, Miguel, Niebla, ed. Mario J. Valdés, Madrid, Cátedra, 1996.

Teksty teoretyczne:

Bassnet, Susan, „¿Qué significa la literatura comparada hoy?”, [w:] Orientaciones en literatura comparada, antologia tekstów pod red. Dolores Romero López, Madrid, Arco Libros, 1998, s. 87 – 101.

Bilczewski, Tomasz, Komparatystyka i interpretacja. Nowoczesne badania porównawcze wobec translatologii, Kraków, Universitas, 2010.

Culler, Jonathan, „Literatura comparada y teoría de la literatura”, [w:] Orientaciones en literatura comparada, antologia tekstów pod red. Dolores Romero López, Madrid, Arco Libros, 1998, s. 105 – 124.

Étiemble, René „Porównanie to jeszcze nie dowód. Przedmiot, metody, programy”, tłum. Wanda Błońska, „Pamiętnik Literacki”, LIX, z. 3 – 4, 1969, s. 311 – 332;

Fish, Stanley, „¿Hay algún texto en esta clase?” [w:] Palti, Elías José (comp.): Giro lingüístico e historia intelectual, Buenos Aires, Quilmes, 1998.

Foucault, Michel, „Prefacio”, [w:] tegoż, Las palabras y las cosas, Buenos Aires, Siglo XXI, 1968, s. 1 – 10; oraz „La prosa del mundo”, [w:] tegoż, Las palabras y las cosas, Buenos Aires, Siglo XXI, 1968, s. 26 – 52.

Friedrich, Hugo, Struktura nowoczesnej liryki. Od połowy XIX do połowy XX wieku, tłum. Elżbieta Felisiak, Warszawa, PIW, 1978.

Guillén, Claudio, „Lo local y lo universal”, [w:] tegoż, Entre lo uno y lo diverso, Barcelona, Editorial Crítica, s. 17 – 24. „Lo uno y lo diverso”, [w:] tegoż, Entre lo uno y lo diverso (1985), Barcelona, Editorial Crítica, 1985s. 25 – 37.

Hejmej, Andrzej, Komparatystyka. Studia literackie - studia kulturowe. Kraków, Universitas, 2013.

Kasperski, Edward, „O teorii komparatystyki”, [w:] Literatura. Teoria. Metodologia, pod red. D. Ulickiej, Warszawa, Wydawnictwo Wydziału Polonistyki UW, 1998, s. 331 – 356.

Nycz, Ryszard, „Intertekstualność i jej zakresy: teksty, gatunki, światy” [w:] tegoż, Tekstowy świat: poststrukturalizm a widza o literaturze, Warszawa, Wydawnictwo Badań Literackich PAN, 1993, s. 78 – 109.

Remak H. H. Herman,“La literatura comparada: definición y función” en: M. J. Vega y N. Carbonell (ed.) La literatura comparada: principios y métodos, Madrid, Gredos, 1998, pp.89 – 99. [„Literatura porównawcza jej definicja i funkcje”, [w:] Antologia zagranicznej komparatystyki literackiej, red. Janaszek – Ivaničková, Warszawa, Instytut Kultury, 1997, s. 25 – 36.]

Spivak, Gayatri Chakravorty, Muerte de una disciplina, Santiago de Chile, Palinodia, 2009.

Wellek, René, “La crisis de la literatura comparada”; (1958) en: Conceptos de crítica literaria, Universidad de Venezuela, Caracas, 1968, pp. 211 – 220; [„Kryzys literatury porównawczej”, tłum. Zdzisław Łapiński [w:] „Pamiętnik Literacki”, z. 3, 1968, s. 269 – 279.]

Wiedza:

Słuchacz ma podstawowe wiadomości z zakresu historii i metodologii badań porównawczych. Rozróżnia szkołę amerykańską i francuską komparatystyki, zna pojęcia intertekstuaności, interkulturowości, dialogowości i odnosi je do komparatystyki literackiej i kulturowej; zna również wybrane nurty teorii literatury (strukturalizm, hermeneutyka, pragmatyzm, studia kolonialne). Ma ogólną wiedzę dotyczącą tekstów literackich i innych tekstów kultury (film, piosenka), polskich i hispanojęzycznych. Potrafi je osadzić w szerszym kontekście literacko – kulturowym, oraz dokonać ich analizy porównawczej. Zna zasady pisania tekstu akademickiego i zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej. K_W01, K_W02, K_W03, K_W04, K_W05, K_W09

Umiejętności:

Student jest przygotowany do samodzielnego skonstruowania pracy dyplomowej. Posiada podstawowe umiejętności badawcze, obejmujące formułowanie i analizę problemów badawczych, dobór metod i narzędzi badawczych, opracowanie i prezentację wyników w zakresie literaturoznawstwa i kulturoznawstwa.

Posługuje się dyskursem akademickim. Potrafi selekcjonować, analizować i oceniać informacje oraz posiada umiejętność merytorycznego argumentowania. Dokonuje analizy i interpretacji utworu, z wykorzystaniem poglądów innych autorów; dostrzega też wieloaspektowy charakter dzieła literackiego oraz innych tekstów kultury. Umie samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności badawcze, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego. K_U01, K_U02, K_U03, K_U04, K_U05, K_U08, K_U010

Kompetencje społeczne:

Student uważnie i aktywnie słucha innych dyskutantów, śledzi ze zrozumieniem ich tok myślenia. Selekcjonuje i porządkuje informacje; umie systematyzować i oceniać krytycznie poznawane treści, jak również jest gotów do aktywnego uczestnictwa w kulturze studiowanego regionu. K_K01, K_K03

Metody dydaktyczne:

• Metoda odwróconej klasy

• Prezentacja

• Dyskusja

• Mini-wykład

Kryteria oceniania:

Uczestnicy seminarium będą oceniani na podstawie obecności (dopuszczalne są dwie nieusprawiedliwione nieobecności za zajęciach) i aktywności na zajęciach. W drugim semestrze będą prezentować tematy, konspekty prac licencjackich, a także ich fragmenty. Ostatecznie podstawą zaliczenia seminarium będzie złożenie całości pracy w wyznaczonym terminie. Szczegółowe informacje dotyczące zaliczenia oraz terminy zostaną podane na zajęciach.