Estetyczne badania nowej wrażliwości – od materii do rzeczy

ogólnouniwersyteckie
seminaria monograficzne

Seminarium jest skierowane do osób zainteresowanych problematyką estetyki filozoficznej i sztuki. Oczekujemy od studentów filozoficznego przygotowania umożliwiającego badanie i reinterpretowanie (pogłębianie) tradycyjnych wykładni kategorii estetycznych. Warunkiem uczestnictwa w zajęciach ma być żywe zainteresowanie współczesnymi przemianami szeroko rozumianej wrażliwości i sztuki.

w sali

W trakcie seminarium podjęte zostaną badania estetyczne nad różnymi formami nowej wrażliwości. W bieżącym roku akademickim skoncentrujemy się na zagadnieniach związanych z problematyką materii i materialności sztuki współczesnej oraz filozoficzną refleksją nad rzeczami. W szerokim polu badawczym, którego ramy wyznaczają kwestie nowych ujęć materii, rzeczy i percepcji zajmować się będziemy problematyką fetyszyzmu, kategoriami: faktyszu, cienia, śladu, fałdy, atmosfery, „ciałosfery” i doświadczenia ciałosferycznego. Poddamy filozoficznej analizie przykłady wykorzystywania we współczesnej sztuce materii o „lżejszych” stanach skupienia, architekturę meteorologiczną i ruch fałdowania w architekturze. W obszar refleksji włączymy też „materię zużytą”, popsute rzeczy, ruiny, nieużytki.

W trakcie seminarium podjęte zostaną badania estetyczne nad różnymi formami nowej wrażliwości. Kluczowymi zmianami kulturowymi jakie doprowadziły do powstania jej niektórych form były:

- rosnące zapośredniczenie medialne, zmiana dotychczasowych funkcji sztuki i praktyk artystycznych oraz nowe sposoby konceptualizacji zagadnień estetycznych;

-zwrot afektywny , który wraz z pojawieniem się radykalnej fenomenologii znalazł wyraz w skierowaniu badań na nowe formy uwagi.

-zwrot performatywny związany z procesualną wizja rzeczywistości i twórczym działaniem wytwarzającym w niej nowe jakości;

-zwrot przestrzenny, który przyczynił się do rozpatrywania dzieł sztuki architektury i praktyk artystycznych w kontekście dynamicznych interakcji społecznych, w bliskich związkach z codziennością i aktualnymi problemami.

Badane przez nas zmiany wrażliwości spowodowane są również obserwowanym dzisiaj zwrotem w kierunku kultury materialnej. W XX wiecznym głównym nurcie dyskusji filozoficznych materialność naszego codziennego życia była marginalizowana, a często nawet stygmatyzowana. Powrót studiów nad kulturą materialną we współczesnej antropologii i kulturoznawstwie ugruntował już przekonanie, że musimy ponownie przywrócić rzeczom sprawczość, a nawet pozwolić im odzyskać ich sekretne życie.

W bieżącym roku akademickim skoncentrujemy się na zagadnieniach związanych z problematyką materii i materialności sztuki współczesnej oraz problematyką rzeczy z perspektywy filozoficznej i interdyscyplinarnej. Interesować nas będzie również rozciągający się pomiędzy zagadnieniem materii, rzeczy i percepcji estetycznej obszar do którego należą:

1. Problematyka fetyszyzmu.

2. Kategoria faktyszu.

3. Rzeczy i ślady.

4. Odrębność rzeczy, ich nagość, samotność.

5. Fałda

6. Atmosfera.

7. „Ciałosfera” i doświadczenie ciałosferyczne.

8. Problematyka wykorzystania we współczesnej sztuce materii o „lżejszych” stanach skupienia - architektura meteorologiczna

9. Nowe materiały we współczesnej architekturze.

10. Refleksja nad ”materią zużytą”– popsutymi rzeczami, ruinami, nieużytkami.

Szczegółowy wykaz tematów kolejnych spotkań seminaryjnych dookreślony zostanie po konfrontacji naszych propozycji problemowych i lekturowych z zainteresowaniami badawczymi uczestników seminarium i będzie uwzględniał rozpoczęte przez nich indywidualne projekty badawcze.

R. Bodei, „O życiu rzeczy”, Łódź, 2016; „Materialność”, red. K. Gufrański, A. Hendriks, I. Moreiry, A. Szyłak, L, Vergary, Gdańsk, 2012; H. Bohme, „Fetyszyzm i kultura”, Warszawa 2012; G. Bohme „Filozofia i estetyka przyrody”, Warszawa, 2002; E. Bloch, „Ślady”. Kraków 2012; B. Olsen „W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów”, Warszawa, 2013; G. Agamben, „Nagość”, Warszawa 2019; D. Sudjic, „Język rzeczy”; T. Ingold, „Materiały przeciwko materialności”; B. Latour „Przedmioty także posiadają sprawczość”; T. Ingold „Splatać otwarty świat. Architektura, antropologia, design”, Warszawa, 2018; H. Schmitz „Ciałosfera, przestrzeń, uczucia”, Poznań, 2001; M. Moryń „Wyczulenie i subiektywność. O nowej fenomenologii Hermanna Schmitza”, Poznań 2004; A. Moravansky „Atmosfery w szwajcarskiej architekturze”, w: „Autoportret”, 35; D. Arasse, „Detal. Historia malarska w zbliżeniach”, tłum. A. Arno, Kraków 2013; D. Arasse, „Nie widać nic. Opowiadanie obrazów”, tłum. A. Arno, Kraków 2012; V. Stoichita, „Krótka historia cienia”, Kraków 2001; Jun’ichiro Tanizaki „Pochwała cienia”, Kraków 2016.

Nabyta wiedza:

absolwent zna i rozumie

- w pogłębionym stopniu – metody badawcze i strategie argumentacyjne wybranej dyscypliny filozoficznej oraz metody interpretacji tekstu filozoficznego

K_W02

P7S_WG

- wybrane kierunki i stanowiska rozwojowe współczesnej filozofii w zakresie jednego bloku głównych dyscyplin filozoficznych: 1) logika i filozofia języka, metafizyka, epistemologia, filozofia umysłu 2) etyka, filozofia polityki, filozofia społeczna 3) estetyka, filozofia kultury, historia filozofii

K_W06

P7S_WG

- w pogłębionym stopniu – zależność między kształtowaniem się idei filozoficznych a zmianami w kulturze i w społeczeństwie; rozumie fundamentalną rolę, jaką idee filozoficzne odgrywają w powstawaniu dzieł i instytucji kultury

K_W11

P7S_WG P7S_WK

Nabyte umiejętności:

absolwent potrafi:

- samodzielnie interpretować tekst filozoficzny, twórczo i innowacyjnie komentować i konfrontować tezy pochodzące z różnych tekstów

K_U01

P7S_UW

- wykrywać zależności pomiędzy kształtowaniem się idei filozoficznych a procesami społecznymi i kulturalnymi oraz określać relacje między tymi zależnościami

K_U16

P7S_UW

Nabyte kompetencje społeczne:

absolwent jest gotów do:

- aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i kulturalnym; interesuje się nowatorskimi koncepcjami filozoficznymi w powiązaniu z innymi częściami życia kulturalnego i społecznego i zachęca do wdrażania tych koncepcji

K_K05

P7S_KO

- aktywnego uczestnictwa w działaniach na rzecz zachowania dziedzictwa filozoficznego i wykorzystywania go w rozumieniu wydarzeń społecznych i kulturalnych

K_K06

P7S_KO

Ocena udziału aktywności studenta w dyskusjach seminaryjnych i stopnia zaangażowania w pracę badawczą na zajęciach; ocena jakości przygotowania i wygłoszenia referatu zdającego sprawę z indywidualnych badań lub prezentacji poszerzającej zakres problematyki omawianej na zajęciach.