Psychopatologie a reprezentacje umysłowe

ogólnouniwersyteckie
seminaria monograficzne

Podstawowa wiedza z filozofii umysłu lub psychologii

w sali

We współczesnej filozofii psychiatrii przynajmniej częściowo podważa się założenie, że osoby cierpiące na różnego rodzaju psychopatologie mogą żywić przekonania czy – ogólniej – mieć myśli na różne tematy. Otwarte jest jednak pytanie, czy rzeczywiście ich myśli, w tym stany halucynacyjne i urojeniowe, mają treść same z siebie, czy też jedynie treść jest im przypisywana przez osoby, które obserwują ich zachowania. A może osoby cierpiące na amnezję i bezwiednie konfabulujące na swój własny temat już utraciły zdolność rzeczywistego myślenia?

Celem seminarium jest przyjęcie perspektywy antyreprezentacyjnej, w której odmawia się stanom umysłowym charakteru treściowego. Przedmiotem rozważań będą zaburzenia poznawcze, w tym halucynacje, konfabulacje i psychozy, a także zaburzenia o charakterze częściowo poznawczym, takie jak pewne zaburzenia empatii, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne i zaburzenia zdolności do tworzenia wyobrażeń umysłowych.

We współczesnej filozofii psychiatrii przynajmniej częściowo podważa się założenie, że osoby cierpiące na różnego rodzaju psychopatologie mogą żywić przekonania czy – ogólnie rzecz biorąc – mieć myśli na różne tematy. Otwarte jest jednak pytanie, czy rzeczywiście ich myśli, w tym stany halucynacyjne i urojeniowe, mają treść same z siebie, czy też jedynie treść jest im przypisywana przez osoby, które obserwują ich zachowania. A może osoby cierpiące na amnezję i bezwiednie konfabulujące na swój własny temat już utraciły zdolność rzeczywistego myślenia?

Celem seminarium jest zbadanie, czy przyjęcie perspektywy, w której odmawia się pewnym stanom umysłowym charakteru treściowego – czyli reprezentacyjnego – jest uzasadnione. Będziemy więc analizować antyreprezentacyjną koncepcję zaburzeń poznawczych. Przyjrzymy się zwłaszcza (choć nie tylko) teleosemantycznym koncepcjom reprezentacji umysłowych, zgodnie z którymi reprezentowanie jest funkcją mechanizmów umysłowych a reprezentacje są dostępne organizmowi. Koncepcje te wyjątkowo dobrze się do tego nadają, gdyż w stanach urojeniowych pacjenci często tracą możliwość krytycznej oceny treści swoich myśli. Czy zatem ich myśli tracą treść? Czy stają się myślami jedynie w jakimś przenośnym sensie? Czy może te zaburzenia mają jeszcze bardziej złożony charakter? Przedmiotem rozważań będą zaburzenia poznawcze, w tym halucynacje, konfabulacje i psychozy, a także zaburzenia o charakterze częściowo poznawczym, takie jak pewne zaburzenia empatii, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne i zaburzenia zdolności do tworzenia wyobrażeń umysłowych.

Ważnym wątkiem do analizy będzie zbadanie roli pojęć reprezentacyjnych w dyskutowanym obecnie szeroko zagadnieniu klasyfikacji czy też systematyzacji zaburzeń psychicznych, zarówno w kontekście DSM-5, jak i RDoC. W tym kontekście istotne będzie zbadanie relacji między klasyfikacjami a ogólnymi teoriami zaburzeń psychicznych, od ujęć psychoanalitycznych i poznawczych po ostatnio proponowane podejścia ewolucyjne czy neuropsychoanalityczne. Czy pojęcia reprezentacyjne – zwłaszcza treść reprezentacji – powinny odgrywać ważną rolę w takich teoriach?

Bielecka K., Błądzę, więc myślę. Co to jest błędna reprezentacja?, Wydawnictwo UW,

Umysł. Prace z filozofii i kognitywistyki, 2019

Bielecka K., Marcinów M., Mental Misrepresentation in Non-human Psychopathology, „Biosemiotics” 10 (2), 2017, 195-210

Bolton, D. What is mental disorder? An essay in philosophy, science, and values. Oxford, New York: Oxford University Press, 2008.

Bortolotti, L., Delusions and other irrational beliefs. Oxford / New York, Oxford University Press, 2010

Fotopoulou, A., Pfaff D., Conway M.A., From the Couch to the Lab: Trends in Psychodynamic Neuroscience. Oxford University Press, 2012

Hirstein, W., Brain fiction: self-deception and the riddle of confabulation. Cambridge, Mass., MIT Press, 2005

Hutto, D., Radical Enactivism and Narrative Practice: Implications for Psychopathology, w: T. Fuchs, P. & H. Sattel (red.), Coherence and Disorders of the Embodied Self. Schattauer, 2010

Kincaid H., Sullivan J., Classifying Psychopathology, Mental Kinds and Natural Kinds, Cambridge, Mass., MIT Press, 2014

Nesse, R. M. Good reasons for bad feelings: insights from the frontier of evolutionary psychiatry. New York, New York: Dutton 2019.

Ratcliffe, M., Experiences of depression. A study in phenomenology, Oxford University Press, 2015

Stinson, C., The absent body in psychiatric diagnosis, treatment, and research. „Synthese”, 1-24, 2017

Nabyta wiedza:

Absolwent zna i rozumie w pogłębionym stopniu – miejsce i znaczenie filozofii w relacji do nauk oraz przedmiotową i metodologiczną specyfikę filozofii

Absolwent zna i rozumie w pogłębionym stopniu – metody badawcze i strategie argumentacyjne wybra- nej dyscypliny filozoficznej oraz metody interpretacji tekstu filozoficznego

Absolwent zna i rozumie specjalistyczną terminologię filozoficzną w języku polskim

Absolwent zna i rozumie główne kierunki rozwoju i najważniejsze nowe osiągnięcia w ramach wybranej dyscypliny filozoficznej

Absolwent zna i rozumie wybrane kierunki i stanowiska rozwojowe współczesnej filozofii w zakresie wymienionego bloku dyscyplin filozoficznych: logika i filozofia języka, metafizyka, epistemologia, filozofia umysłu

Absolwent zna i rozumie w pogłębionym stopniu – poglądy wybranego wiodącego autora filozoficznego lub bieżący stan badań w zakresie wybranej problematyki filozoficznej

Nabyte umiejętności:

Absolwent potrafi samodzielnie interpretować tekst filozoficzny, twórczo i innowacyjnie komentować i konfrontować tezy pochodzące z różnych tekstów

Absolwent potrafi określać stopień doniosłości stawianych tez dla badanego problemu lub argumentacji

Absolwent potrafi analizować złożone argumenty filozoficzne, identyfikować składające się na nie tezy i założenia, ustalać zależności logiczne i argumentacyjne między tezami

Absolwent potrafi identyfikować zaawansowane strategie argumentacyjne w wypowiedziach ustnych i pisemnych

Absolwent potrafi ujawniać wady i błędy logiczne wypowiedzi ustnych i pisemnych oraz określać wpływ tych wad i błędów na perswazyjność argumentów

Absolwent potrafi twórczo i innowacyjnie wykorzystywać wiedzę filozoficzną i metodologiczną w formułowaniu hipotez i konstruowaniu krytycznych argumentacji

Absolwent potrafi precyzyjnie formułować w mowie i na piśmie złożone problemy filozoficzne; stawiać tezy i krytycznie je komentować

Absolwent potrafi dobierać i tworzyć strategie argumentacyjne, konstruować zaawansowane i innowacyjne argumenty krytyczne, formułować wszechstronne odpowiedzi na krytykę Absolwent potrafi konstruować i twórczo rekonstruować argumentacje z perspektywy różnych stanowisk filozoficznych, uwzględniając właściwe każdemu z nich typy argumentacji i dostrzegając zachodzące między nimi zbieżności i różnice

Nabyte kompetencje społeczne:

Absolwent jest gotów do identyfikowania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności

Absolwent jest gotów do rozpoznawania braków w swojej wiedzy i umiejętnościach i poszukiwania możliwości usunięcia tych braków

Komentarze do tekstów, referat z wybranego tekstu, aktywność na zajęciach