TABS: Teoria racjonalnego wyboru i jej zastosowania

ogólnouniwersyteckie

Do uczestnictwa w kursie niezbędna jest bierna znajomość języka angielskiego.

Wymagana jest także gotowość do posługiwania się aparatem formalnym w zakresie nie wykraczającym poza program szkoły średniej.

mieszany: w sali i zdalnie

Celem kursu jest przedstawienie podstawowych założeń i przykładowych zastosowań teorii racjonalnego wyboru (TRW). Teoria ta, a raczej cała klasa teorii, opiera się na założeniu intencjonalnego działania jednostek, które starają się osiągnąć swoje cele w jak najszerszym zakresie, biorąc przy tym pod uwagę rozmaite ograniczenia. W toku kursu przedstawione zostaną podstawy teorii i omawiane będą przykłady analiz i badań prowadzonych w oparciu o teorię racjonalnego wyboru, co pozwoli pokazać różnorodność modeli w ramach tego nurtu. Przy użyciu wybranych modeli z zakresu TRW przeanalizujemy problemy wspólnego działania, użytkowania dóbr publicznych, wyzwania związane z metodami wyboru społecznego itd. Wszystkie przedstawiane modele będą opierać się o ten sam rdzeń teoretyczny.

Celem kursu jest przedstawienie podstawowych założeń i przykładowych zastosowań teorii racjonalnego wyboru (TRW). Teoria ta, a raczej cała klasa teorii, opiera się na założeniu intencjonalnego działania jednostek, które starają się osiągnąć swoje cele w jak najszerszym zakresie, biorąc przy tym pod uwagę rozmaite ograniczenia. TRW posługuje się aparatem formalnym i jest typową teorią z pogranicza dyscyplin. Stosuje się ją przede wszystkim w naukach społecznych takich jak np. socjologia, ekonomia, nauki polityczne, czy psychologia. Czerpie jednak także i bywa odnoszona do zastosowań w dyscyplinach ścisłych (np. biologii). Znajomość TRW ułatwia zatem znacznie pracę interdyscyplinarną.

W toku kursu przedstawione zostaną podstawy tej teorii i omawiane będą przykłady analiz i badań prowadzonych w oparciu o teorię racjonalnego wyboru, co pozwoli pokazać różnorodność modeli w ramach tego nurtu i poddać je krytycznej analizie. Przyjrzymy się temu jak TRW przedstawia np. problemy wspólnego działania, użytkowania dóbr publicznych, wyboru ścieżek edukacyjnych, głosowania itd. Wszystkie przedstawiane modele będą opierać się o ten sam rdzeń teoretyczny. Studenci będą analizować wybrane prace pod kątem założeń, na jakich się opierają i sposobów, w jakie różne zagadnienia społeczne są tłumaczone na język teorii i na konkretne podejście badawcze.

Szczególny nacisk w trakcie zajęć zostanie położony na pracę grupową, prowadzenie dyskusji i rozwijanie umiejętności argumentowania.

Baczko-Dombi, Anna, Agata Komendant-Brodowska. Teoria racjonalnego wyboru – integracja nauk społecznych. Zastosowania diagramu Jamesa Colemana w analizie zjawisk społecznych

Białynicki-Birula, Iwo, Iwona Białynicka-Birula. 2002. Modelowanie Rzeczywistości. Prószyński i spółka.

Coleman, James S. 1986. Social theory, social research, and a theory of action. “American Journal of Sociology” 91: 1309-35.

Goldthorpe, John H. 2013. O socjologii. Integracja badań i teorii. IFIS PAN.

Haman, Jacek. 2014. Gry wokół nas. Socjolog i teoria gier. SCHOLAR.

Jackson, Matthew O. 2010. Social and economic networks. Princeton University Press.

Kaminski, Marek M. 2015. Metody głosowania w okręgach jednomandatowych i ich własności. Decyzje 23: 105-122.

Lissowski, Grzegorz. Preferencje i wybory indywidualne.

Lissowski, Grzegorz. Użyteczności indywidualne.

Ostrom, E. 2013. Dysponowanie wspólnymi zasobami. Wolters Kluwer.

Straffin, Philip D. 2006. Teoria Gier. SCHOLAR.

K_W02 ma świadomość istnienia sporów teoretycznych i metodologicznych prowadzonych we współczesnej socjologii, jest refleksyjny i krytyczny wobec różnych stanowisk

K_W04 jest refleksyjny i krytyczny wobec problemu zróżnicowania społecznego i nierówności społecznych

K_W05 posiada pogłębioną wiedzę o rodzajach więzi społecznych i mechanizmach podtrzymywania ładu zbiorowego

K_W06 posiada pogłębioną wiedzę o zróżnicowaniu kulturowym i jego przemianach, tożsamości kulturowej, interakcji i komunikacji międzykulturowej

K_W10 posiada pogłębioną wiedzę na temat najważniejszych międzynarodowych i krajowych badań socjologicznych odnoszących się do wybranych obszarów rzeczywistości społecznej lub wybranych subdyscyplin socjologii

K_W11 posiada pogłębioną wiedzę o normach i regułach organizujących struktury i instytucje społeczne

K_W14 posiada pogłębioną wiedzę na temat założeń i twierdzeń wybranych historycznych i współczesnych teorii socjologicznych

K_W15 podchodzi w sposób refleksyjny i krytyczny do wyboru określonej perspektywy teoretycznej

K_U01 potrafi zidentyfikować przyczyny i przewidzieć potencjalne skutki przeszłych i bieżących wydarzeń społecznych. Potrafi formułować krytyczne sądy na temat bieżących i przeszłych wydarzeń społecznych

K_U02 potrafi krytycznie selekcjonować informacje i materiały niezbędne do pracy naukowej, korzystając z różnych źródeł (w języku rodzimym i obcym) oraz posługując się nowoczesnymi technologiami

K_U04 potrafi posługiwać się kategoriami teoretycznymi oraz metodami badawczymi do opisu i analizy zmian społecznych i kulturowych we współczesnych społeczeństwach oraz ich konsekwencji

K_U08 umie zinterpretować rolę kultury w funkcjonowaniu jednostki i społeczeństwa

K_U09 potrafi wskazać związek przeczytanego tekstu naukowego z problemami życia społecznego i ich badaniem

K_K04 potrafi argumentować stawiane tezy posługując się dowodami naukowymi

K_K09 jest otwarty na różne perspektywy teoretyczne i metodologiczne badań społecznych

Warunki zaliczenia to: aktywność na zajęciach, czyli udział w dyskusji i zadaniach grupowych oraz zaliczenie quizów z lektur (40%) oraz zaliczenie kolokwium końcowego (60%).

Limit nieobecności: 2

Zasady poprawiania oceny negatywnej: w przypadku oceny negatywnej z aktywności - do ustalenia indywidualnie z prowadzącymi, w przypadku kolokwium - kolokwium poprawkowe.

Do godzin przeznaczonych na zajęcia w sali (20h) oraz na zajęciach prowadzonych internetowo (10h) należy doliczyć czas konieczny do przygotowania się do zajęć (czytanie lektur, sporządzanie notatek) – 4h oraz czas konieczny do przygotowania się do finalnego zaliczenia (kolokwium) – 10h