Armia rzymska - najskuteczniejsza machina wojenna starożytności?

ogólnouniwersyteckie

zdalnie

Przez ponad dziesięć wieków armia rzymska przechodziła szereg zmian i reform, często fundamentalnych, które wpływały na jej skuteczność bojową oraz przede wszystkim - organizację. Dzięki niej nie tylko podbijano nowe terytoria, ale również zabezpieczano granice Imperium, pacyfikowano buntującą się ludność oraz utrzymywano porządek. Jednak lista zadań wykonywanych przez wojsko była znacznie dłuższa i obejmowała także utrzymywanie linii zaopatrzeniowych, rozwój infrastruktury, udział w projektach budowlanych, w tym również cywilnych itd. Nawet po zakończeniu służby, poprzez nadawanie ziemi na nowo podbitych obszarach, wojskowi weterani stanowili ważny element procesu romanizacji ludności autochtonicznej. Jednocześnie, pod względem bojowym armia rzymska z całą pewnością częstokroć ustępowała innym formacjom świata starożytnego, o czym świadczą wcale nierzadkie porażki w bitwach lub nawet kampaniach wojennych. Co zatem stało za jej skutecznością, która zapewniła potęgę Rzymowi?

Armia rzymska powszechnie uważana jest za jedną z najskuteczniejszych i najpotężniejszych sił bojowych w historii. Znana jest przede wszystkim ze względu na dyscyplinę jej żołnierzy, organizację oraz innowacyjność w kontekście stosowanego uzbrojenia, a także taktyki. Jednak jej rola nie ograniczała się wyłącznie do bycia „narzędziem walki” i powinna być postrzega także przez pryzmat społeczeństwa rzymskiego, ekonomii oraz polityki. Istotne jest żeby prześledzić również pozostałe aspekty z nią związane, takie jak: życie codzienne, kontakty z cywilami, religijność i wiele innych.

Powyższe zajęcia mają na celu zapoznanie jej uczestników z niezwykle złożoną historią armii rzymskiej, reformom i zmianom jakim podlegała na przestrzeni lat oraz jej największych sukcesów i porażek. Ważny ich aspekt stanowić będzie perspektywa ludzka odnosząca się do życia żołnierzy, rekrutacji, ich kariery oraz późniejszej emerytury. Punktem odniesienia dla tych rozważań będą źródła pisane oraz epigraficzne, ale również dokumenty i inne świadectwa (np. tabliczki z Vindolandy), które często zawierają istotne informacje na temat życia obozowego oraz kampanii wojennych.

Tematyka zajęć będzie dotyczyć także poszczególnych wyspecjalizowanych oddziałów, jednostek pomocniczych oraz floty, taktyki wojskowej, poliorketyki, a także architektury wojskowej, również tej obronnej.

Podczas zajęć ich uczestnicy będą próbowali wskazać najważniejsze czynniki jakie wpłynęły na ogólną skuteczność armii rzymskiej oraz co stanowiło jej największe wady.

Austin, N., Rankov, N. 1995. Exploratio. Military and political intelligence in the Roman world from the Second Punic War to the battle of Adrianople.

Ball, W. 2000. Rome in the East. Transformation of an empire. (wybrane rozdziały)

Birley, E. 1988. The Roman Army.

Bishop, M.C. 2012. Handbook to Roman Legionary Fortresses.

Bohec, Y. (ed.) 2015. The Encyclopedia of the Roman Army.

Breeze, D.J. 2011. The Frontiers of the Imperial Rome.

Dixon, K., Southern, P. 1992. The Roman Cavalry. From the First to the Third Century AD.

Erdkamp, P. 2007. A Companion to the Roman Army.

Fields, N. 2009. The Roman Army of the Principate 27 BC-AD 117.

Goldsworthy, A. 2000. Roman Warfare.

Goldwarthy, A., Haynes (eds.) 1999. The Roman Army as a Community. (wybrane rozdziały)

Phang, S.E. 2008. Roman Military Service. Ideologies of Discipline in the Late Republic and Early Principate. (wybrane rozdziały)

Sage, M. 2008. The Republican Roman Army. A Sourcebook.

Speidel, M. 1984. Roman Army Studies. (wybrane rozdziały)

Stallibrass, S., Thomas, R. 2008. Feeding the Roman Army, the Archaeology of Production and Supply in NW Europe.

Webster, G., 1998. The Roman Imperial Army of the First and Second Centuries A.D.

Wiedza oraz umiejętności:

Po ukończeniu zajęć student potrafi zdefiniować oraz wyjaśnić podstawowe terminy związane z rzymską armią oraz starożytną sztuką prowadzenia wojny. Ma rozszerzoną wiedzę na temat organizacji armii i zna historię jej ewolucji. Posiada umiejętności dla dokonywania porównań poszczególnych jednostek wojskowych oraz potrafi analizować czynniki, które wpłynęły na ich skuteczność. Rozpoznaje zalety i wady zastosowania odpowiedniego uzbrojenia oraz taktyki prowadzenia walk. Zna i rozumie metody analizy oraz interpretacji problemów badawczych z zakresu archeologii armii rzymskiej. Potrafi formułować problemy badawcze, kreować oryginalne koncepcje, formułować i testować hipotezy. Posiada umiejętność prowadzenia polemiki naukowej.

Kompetencje społeczne:

Jest gotów do:

- wykorzystywania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz jest świadomy konieczności konfrontowania jej z opiniami ekspertów;

- oceny niepowtarzalnej wartości źródeł archeologicznych i ich roli w odtwarzaniu przeszłości człowieka;

- krytycznej oceny interpretacji źródeł archeologicznych i historycznych i ma świadomość wieloaspektowości interpretacji zagadnień związanych z armią rzymską;

- wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury kultury i ma świadomość potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka związanej głównie z armią rzymską.

Zaliczenie na ocenę na podstawie:

- aktywności na zajęciach, przygotowanie i zaangażowanie w dyskusję nad omawianymi tematami (50% udziału w ocenie końcowej)

- wyników końcowego egzaminu przeprowadzonego w formie ustnej (50% udziału w ocenie końcowej).

-