Ameryka Łacińska w systemie światowym. Polityka, gospodarka, kultura (Latin America in the World System. Politics, Economy, Culture)

Prezentacja głównych teorii opisujących system światowy oraz przedstawienie autorskiej teorii dynamiki cywilizacji analizującej zjawiska, tendencje i problemy politycznej, gospodarczej i kulturowej struktury świata i jej ewolucji, ze szczególnym uwzględnieniem miejsca Ameryki Łacińskiej.

Pełny opis:

1. Wprowadzenie. Teorie makroskalowe: centrum-peryferie, systemu światowego, zderzenia cywilizacji, stadiów rozwoju (Prebisch, CEPAL, Wallerstein, Huntington, Marx, Toffler i in.) jako próby opisu struktury i ewolucji świata jako systemu.

2. Teoria dynamika cywilizacji – założenia i główne cechy.

3. Okres prekolumbijski i miejsce cywilizacji obecnej Ameryki Łacińskiej, ze szczególnym uwzględnieniem różnic między cywilizacjami obecnej Ameryki Łacińskiej i „starego świata”.

4. Pierwsza fala globalizacji, powstawanie systemu światowego (1500 – 1800) i miejsce Ameryki Łacińskiej (podbój, zniszczenie starych cywilizacji i kształtowanie się Ameryki Łacińskiej jako politycznej, gospodarczej i kulturowej peryferii systemu światowego).

5. Pierwszy wstrząs w systemie światowym (koniec XVIII i początek XIX w.) – niepodległość Ameryki: powstawanie państw Ameryki Łacińskiej, między jednością a podziałem Ameryki Hiszpańskiej.

6. Druga fala globalizacji, utrwalenie się systemu światowego (1815 – 1914) i miejsce Ameryki Łacińskiej: niestabilna półperyferia między Europą a USA, konflikty terytorialne, niestabilność wewnętrzna, budowa narodów, próby przezwyciężenia peryferyjności.

7. Drugi wstrząs w systemie światowym albo „geopolityczne trzęsienie ziemi” (1914-1949) – Ameryka Łacińska poza głównym nurtem wydarzeń światowych, rosnąca zależność od USA, zmienna koniunktura gospodarcza.

8. Zima wojna i początek trzeciej fali globalizacji (1949 – 1989/91) i miejsce Ameryki Łacińskiej: pole ideologicznego konfliktu Wschód – Zachód, (między ZSRR a USA) i Północ- Południe („bogaci” kontra „biedni”), szczególna rola Kuby, polityka polegania na własnych siłach, strefa politycznej i gospodarczej niestabilności, intelektualny ferment).

9. „Złota dekada Pax Americana” i przyśpieszenie trzeciej fali globalizacji (lata 1990te) i miejsce Ameryki. Łacińskiej: demokratyzacja, liberalizacja i reformy gospodarki, konsensus waszyngtoński, stabilizacje i kryzysy finansowe Brazylii, Argentyny, Meksyku, zapaść gospodarcza Kuby po upadku bloku radzieckiego.

10. Ku systemowi wielobiegunowemu (po 2000 roku) i miejsce Ameryki. Łacińskiej: „voo de galinha” („lot kury”) – wzlot i upadek Brazylii, Wenezueli i większości Ameryki Łacińskiej, wyzwania i reformy na Kubie, Ameryka Łacińska między USA a Chinami.

11. Konkluzje i perspektywy.

Zalecana literatura

Roman Szul, Osłabienie Zachodu jako element zmiany w systemie światowym (w) Studia nad geopolityką XX wieku, pod red. Piotra Eberharda, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa 2013, ss. 45-76

Raul Prebisch, Capitalismo periférico. Crisis y transformación. México. Fondo de cultura económica, 1981

http://www19.iadb.org/intal/intalcdi/integracion_latinoamericana/documentos/068-Bibliografia.pdf

Orlando Caputo El capitalismo periéfico según Prebisch http://www.blest.eu/eco/caputo82.html

Immanuel. Wallerstein, World-System Analysis. An Introduction .Duke University Press, 2004.

Samuel S. Huntington, The Clash of Civilizations and the Remaking of the World Order, Polskie wydanie: Zderzenie cywilizacji, Muza SA, Warszawa 2006 (zalecane: rozdział o cywilizacji latynoamerykańskiej/ recommended: chapter on the Latinamerican civilization)

Fernand Braudel, Gramatyka cywilizacji, Oficyna naukowa, Warszawa 2006 (zalecane: rozdział o cywilizacji latynoamerykańskiej/ recommended: chapter on the Latinamerican civilization)

Inestabilidad y desigualdad: La vulnerabilidad del crecimiento en América latina y el Caribe redactor: Fuentes, Juan Alberto, Libros de la CEPAL 2014 zalecane/recommended; “Prólogo” i/and “Introducción”

http://repositorio.cepal.org/bitstream/handle/11362/37042/S201483_es.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Efekty kształcenia

Wiedza:

- świadomość dynamicznej natury świata; wiedza, że historia świata jest historią powstawania, ekspansji, kontaktu i konfliktu wielu cywilizacji, zmienności i stałości centrów cywilizacji i procesu integrowania się cywilizacji w jeden system światowy

- rozumienie, że obecna sytuacja polityczna, gospodarcza i kulturowa świata i poszczególnych krajów jest wynikiem procesów historycznych, które cechują się pewnymi prawidłowościami, w których powstawanie i ewolucja cywilizacji odgrywały kluczową rolę

- znajomość podstawowych procesów i czynników kształtujących cywilizacje i mocarstwa, ich wewnętrznych struktur i relacji między nimi, ze szczególnym uwzględnieniem miejsca Ameryki łacińskiej w tych procesach

- pogłębioną wiedza na temat historii Ameryki Łacińskiej jako cywilizacji i jej narodów

- podstawową wiedzę na temat głównych współczesnych wyzwań geopolitycznych świata

Umiejętności:

- umiejętność samodzielnego interpretowania problemów z dziedziny relacji międzynarodowych, ze szczególnym uwzględnieniem Ameryki Łacińskiej

- umiejętność rozróżniania głównych cech politycznych, kulturowych i ekonomicznych Ameryki Łacińskiej w porównaniu do innych części systemu światowego

- umiejętność wyszukiwania informacji na sytuacji politycznej i gospodarczej świata, w tym zwłaszcza Ameryki Łacińskiej

Kompetencje społeczne:

- otwartość na różne cywilizacje i kultury

- zdolność znalezienia równowagi między szacunkiem dla własnej cywilizacji z szacunkiem dla innych cywilizacji

- ciekawość cywilizacyjnego zróżnicowania świata

Kryteria oceniania: Obecność na wykładach i egzamin na zakończenie sprawdzający co Słuchacze z przekazanej wiedzy najbardziej zapamiętali i co uważają za najistotniejsze w wykładach. Wynik egzaminu jest podstawą oceny końcowej. Nieobecność na 3 zajęciach zmniejsza oceną o ½ stopnia, nieobecność na więcej niż 3 zajęciach zmniejsza ocenę o 1 stopnień