Wstęp do badań historycznych [3104-L2WBH] Semestr zimowy 2018/19
Ćwiczenia, grupa nr 7

1. Zajęcia wstępne/organizacyjne

2. Historia jako nauka

Marc Bloch, Pochwała historii, czyli o zawodzie historyka, Warszawa 1960, 1962, rozdział „Historia, ludzie, czas”.

Marian Pawlak, Jerzy Serczyk, Podstawy badań historycznych, Bydgoszcz 1999, s.7-16 (rozdziały „Historia jako nauka”, „Metoda historyczna”).

3. Źródła

Marc Bloch, Pochwała historii…, rozdział „Obserwacja historyczna”.

Marian Pawlak, Jerzy Serczyk, Podstawy…, s.22-35 (rozdziały „Źródła historyczne”, „Podział źródeł pisanych”).

Witold Kula, Problemy i metody historii gospodarczej, Warszawa 1983, s.113-120 (rozdział „Czynniki źródłokonserwacyjne”).

4. Krytyka źródła

Marian Pawlak, Jerzy Serczyk, Podstawy…, s.113-133 (rozdziały: „Uwagi wstępne”, „Krytyka zewnętrzna”, „Krytyka autentyczności źródła”, „Krytyka wewnętrzna”)

5. Etyka zawodu historyka

Dobre obyczaje w nauce. Zbiór zasad i wytycznych, Warszawa 2001, s.9-27.

Stefan Kieniewicz, O etyce zawodu historyka, w: S.Kieniewicz, Historyk a świadomość narodowa, Warszawa 1982, s.128-142.

Georg G. Iggers, Użycia i nadużycia historii: o odpowiedzialności historyka w przeszłości i obecnie, w: Pamięć, etyka i historia. Anglo-amerykańska teoria historiografii lat dziewięćdziesiątych (antologia przekładów), red. Ewa Domańska, Poznań 2002, s.105-115.

Uwaga: tekst Kieniewicza pisany był w czasach PRL i częściowo odzwierciedla ówczesne etyczne dylematy historyków.

6. Bibliografie

Proszę się zapoznać z następującymi wydawnictwami:

K.Estreicher, Bibliografia polska

Przewodnik Bibliograficzny

Bibliografia zawartości czasopism

Bibliografia historii polskiej za rok …

Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”

7. Przypisy i bibliografia

Janusz S. Gruchała, Sztuka sporządzania przypisów – z polskiej perspektywy, w: P.Oliver, Jak pisać prace uniwersyteckie. Poradnik dla studentów, Kraków 1999, s.140-152.

8. Słowniki geograficzno-historyczne

Wszyscy studenci zapoznają się z dwoma słownikami:

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880-1902 (istnieje powojenny reprint)

Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu (dowolna część: woj. krakowskie, woj. poznańskie, woj. płockie, ziemia chełmińska, ziemia wyszogrodzka; proszę nie tylko zapoznać się z hasłami, ale również przeczytać wstęp do wybranej części).

Proszę się zastanowić, jakiego typu informacji możemy oczekiwać w obu słownikach; na jakich źródłach są one oparte; czego dotyczą hasła.

9. Słowniki biograficzne

Wszyscy studenci zapoznają się z Polskim Słownikiem Biograficznym – proszę przeczytać kilka obszerniejszych haseł z dawniejszych i nowszych tomów PSB, zastanowić się, jakiego typu fakty podawane są standardowo w życiorysach, proszę się przyjrzeć bibliografiom zamieszczonym pod hasłami (zwłaszcza kwestii wykorzystania źródeł rękopiśmiennych).

Proszę przeczytać redakcyjne wstępy zamieszczone w 1, 20, 30 i 40 tomie PSB.

Ponadto, proszę o zapoznanie się z jednym z niżej wymienionych słowników:

A.K.Kunert, Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej, t.1-3, Warszawa 1987-1991.

Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939-1945: poległe i zmarłe w okresie okupacji niemieckiej, Warszawa 1988.

Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa 1981, 1983.

Śląski słownik biograficzny, t.1-3, Katowice 1977-1981.

Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t.1-3, Warszawa 1985-1992.

Słownik biograficzny miasta Lublina, t.1-2, Lublin 1993-1996.

R.Bielecki, Słownik biograficzny oficerów Powstania Listopadowego, t.1-3, Warszawa 1995-1998.

Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t.1-4, Gdańsk 1992-1997.

Słownik biograficzny pracowników książki polskiej, t.1-2, Warszawa 1972-2000.

10. Wydawnictwa genealogiczne

W.Dworzaczek, Genealogia, Warszawa 1959, s.9-96.

Proszę zapoznać się z jednym z niżej wymienionych herbarzy:

A.Boniecki, Herbarz polski

S.Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej

T.Żychliński, Złota księga szlachty polskiej

K.Niesiecki, Herbarz polski

11. Czasopisma historyczne

S.Kieniewicz, Czasopiśmiennictwo historyczne, w: tenże, Historyk a świadomość narodowa, Warszawa 1982, s.208-218.

Proszę zapoznać się z jednym rocznikiem (z ostatnich 20 lat) „Przeglądu Historycznego” lub „Kwartalnika Historycznego”.

Ponadto proszę zapoznać się z wybranym rocznikiem jednego z wymienionych pism: „Archeion”, „Studia Źródłoznawcze”, „Historyka”, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, „Karta”, „Czasopismo Prawno-Historyczne”.

12. Wydawnictwa źródłowe

I.Ihnatowicz, Nauki pomocnicze historii XIX i XX wieku, Warszawa 1990, s.168-173.

Proszę zapoznać się z jednym tomem z serii: Powstanie styczniowe. Materiały i dokumenty, t.1-14, Wrocław 1968-1985.

Proszę zwrócić uwagę na problem selekcji źródeł do wydania oraz na tzw. aparat edytorski.

13. Archiwa i zbiory rękopisów w bibliotekach.

I.Ihnatowicz, Nauki pomocnicze historii XIX i XX wieku, Warszawa 1990, s.91-107, 115-117.

Do wyboru jeden z przewodników po zasobie archiwalnym:

1. Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Przewodnik po zespołach, t.1, Warszawa 1975, t.2, Warszawa 1998.

2. Archiwum Państwowe w Kielcach i jego oddziały w Jędrzejowie, Pińczowie i Starachowicach. Przewodnik po zasobie archiwalnym, Warszawa 1993.

3. Archiwum Państwowe w Lublinie i jego oddziały w Chełmie, Kraśniku i Radzyniu Podlaskim. Przewodnik po zasobie archiwalnym, t.1, Lublin 1997.

4. Archiwum Państwowe w Łodzi. Przewodnik po zasobie archiwalnym, Warszawa 1998.

Zajęcia prowadzone są w formie dyskusji, zagajanej, moderowanej i podsumowywanej przez prowadzącego zajęcia.

Warunkiem zaliczenia zajęć jest, obok obecności, także aktywny udział w zajęciach, wynikający z regularnego przygotowywania się do ćwiczeń (wedle listy lektur w sylabusie). Prowadzący dokonuje każdorazowej oceny stopnia przygotowania studenta do poszczególnych zajęć - na podstawie wypowiedzi w dyskusji nad tekstami.

Student może być nieobecny na jednych zajęciach. Przy dwóch lub trzech nieobecnościach student zalicza zajęcia podczas mojego dyżuru. Jeżeli liczba nieobecności przekroczy trzy, ewentualne ich zaliczanie może mieć miejsce tylko po pozytywnej opinii wicedyrektora Instytutu Historycznego ds. studenckich.

W ramach zaliczenia studenci przygotowują bibliografię (po ustaleniu tematu z prowadzącym).

Ocena końcowa wynika z cząstkowych ocen dokonywanych w czasie poszczególnych zajęć oraz z oceny bibliografii.

dr hab. Maciej Mycielski