Hebrajczycy, Judejczycy, Żydzi [3104-LJS-HJZ-C] Semestr letni 2018/19
Ćwiczenia, grupa nr 1

Zob. zakres tematów.

I. Zajęcia wstępne (omówienie planu zajęć w I semestrze, warunków zaliczenia, prezentacja pomocy naukowych do zajęć)

II. Przyczyny wybuchu powstania Machabeuszy tradycja i przekaz źródłowy (2 kolejne zajęcia)

Źródła: I ks. Machabejska, 1.10-64; II ks. Machabejska 3.1-5.26

Literatura: A. Zółkowski, Starożytność, Warszawa 2009, 631-638; J.J. Collins, Introduction to the Hebrew Bible, Minneapolis 2004, 573-579 (książka w depozycie);

Problematyka:

1. Czas powstania, autorstwo i charakter Ksiąg Machabejskich.

2. Arcykapłani w Jerozolimie przed wybuchem powstania. Stronnictwo tzw. hellenistów.

3. Polityka Antiocha IV wobec Żydów – mit i rzeczywistość.

4. Porównanie przekazu obu Ksiąg Machabejskich.

III Grupa z Qumran – fragmenty „Reguły Zrzeszenia” (2 zajęcia).

Źródła: Rękopis 4QSa-j w: P. Muchowski, Rękopisy znad Morza Martwego, Kraków 1996, od 4Q 255 do 4Q264, ss. 179-192.

Literatura: L.H. Schiffman, Qumran and Jerusalem, Grand Rapids 2010 [syg. w lektorium XXII a 370/1]. ss. 98-111; 136-159 (ta część bezpośrednio dotyczy 1QS).

Problemy:

1. Datowanie dokumentu 4QS i jego stan zachowania.

2. Dopuszczenie kandydata do wspólnoty religijnej.

3. Reguły zachowania hierarchicznej grupy i jej wewnętrzny podział.

4. Qumrańczycy i świat zewnętrzny.

IV. Synagoga i jej funkcje w świecie żydowskim (3 kolejne zajęcia)

Źródła: Dzieje Apostolskie, rozdz. 13-17; wybór inskrypcji synagogalnych (teksty będą rozdane uczestnikom w tłumaczeniu na j. polski); źródła archeologiczne (uczestnicy zajęć zostaną podzieleni na grupy do opracowania i prezentacji na zajęciach konkretnych zabytków).

Literatura: L.I. Levine, The Ancient Synagogue, New Haven-London 2005 (2 wyd.), 21-44; 252-257; 260-266.

Problematyka:

1. Kiedy i gdzie synagoga pojawiła się w świecie żydowskim – przegląd hipotez.

2. Synagogi w diasporze w Dziejach Apostolskich – podróże misyjne Pawła z Tarsu.

3. Przełożeni synagog i struktura funkcji synagogalnych.

4. Pozostałości synagog antycznych na wybranych przykładach.

V. Ketuwa z archiwum Babaty: prawo żydowskie czy greckie? 1 zajęcia)

Źródła: tłumaczenie P. Yadin 18 z tzw. archiwum Babaty (tekst w: N. Lewis, The Documents from the Bar-Kokhba Period in the Cave of Letters: Greek Papyri, Jerusalem 1989, nr 18, przekład na j. angielski i komentarz; uczestnicy dostaną przekład dokumentu z j. greckiego na język polski)

Literatura: wstęp N. Lewisa do wydania dokumentów greckich;

Problematyka:

1. Archiwum Babaty – papirusy znad Morza Martwego. Osadnictwo żydowskie w Arabii.

2. Stosunki rodzinne Babaty: małżeństwa, dziecko, majątek.

3. Czy w tekstach papirusowych Babaty występują instytucje żydowskie?

4. Ketuwa Szelamzion – analiza.

VI. Zburzenie Świątyni Jerozolimskiej w relacji Józefa Flawiusza (2 zajęcia);

Źródła: Józef Flawiusz, Wojna żydowska, ks. VI 236-270; ks. VII 121-162; relief wewnętrzny na Łuku Tytusa w Rzymie

Problemy:

1. Udział cesarza w pacyfikacji Świątyni – ideologia dziejów Flawiusza.

2. Upadek Świątyni.

3. Triumf w Rzymie po stłumieniu powstania Żydów.

VII. Powstanie Bar Kochby (2 kolejne zajęcia)

Źródła: Kasjusz Dion, Historia Romana LXIX 12-15; Euzebiusz z Cezarei, Historia kościelna IV. 6 [w:] Imperium Romanum. Wybór źródeł , Warszawa 2003, ss. 57-58; wybór listów powstańców oraz monety powstańcze [w:] Imperium Romanum..., 59-60; 145-146.

Literatura: E. M. Smallwood, The Jews under Roman Rule (2 wyd.), 428-467

Problematyka:

1. Powstanie w oczach historyków greckich.

2. Postać przywódcy Bar Kochby.

3. Zasięg powstania.

4. Ideologia powstańców.

VIII. Żydzi w państwie chrześcijańskim: ustawodawstwo rzymskie dotyczące religijnych instytucji żydowskich zawarte w XVI księdze Kodeksu Teodozjusza.

Źródła: XVI ks. Kodeksu, po polsku: Kodeks Teodozjusza. Księga szesnasta, Poznań 2014.

Literatura: M. Stachura, “Wstęp”, tamże, ss. XI-XXXXVIII.

Problemy:

1. Jakimi teminami jest określana żydowska religia?

2. Przywileje “kleru” żydowskiego.

3. Ochrona budynków synagogalnych przez państwo.

- praca z różnymi typami źródeł pisanych, numizmatycznych oraz archeologicznych;

- wspólne komentowanie tekstu źródłowego;

- referaty studentów przygotowywane na podstawie podanej literatury przedmiotu

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest 1. obecność na zajęciach (każdy ma prawo do jednej nieobecności, pozostałe muszą być zaliczone w czasie indywidualnej rozmowy na dyżurze) oraz 2. przygotowanie do zajęć oraz udział w dyskusji na zajęciach.

dr hab. K. Stebnicka