Źródła i wykładnia prawa. Podstawy prawoznawstwa [2200-7A1] Semestr zimowy 2018/19
Wykład, grupa nr 1

T. Chauvin, T. Stawecki, P. Winczorek, Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2015

K. Kaleta, A. Kotowski, Podstawy prawoznawstwa, Warszawa 2016

W ramach wykładu omówione zostaną następujące zagadnienia prawoznawstwa:

1. Prawo: Przepisy i normy prawne. Struktura normy prawnej. Rozczłonkowanie norm w przepisach prawnych. Sytuacje wyznaczane przez normy prawne: obowiązek, dozwolenie, uprawnienie. Rodzaje norm prawnych: normy-reguły, normy-zasady, policies (normy programowe); normy sankcjonujące i normy sankcjonowane; normy bezwzględnie i względnie wiążące. Rodzaje przepisów prawnych wyróżnione ze względu na funkcje i strukturę aktu normatywnego.

2. Źródła prawa: Tradycyjna (pionowa) koncepcja systemu prawa. Hierarchia norm prawnych. Stanowienie prawa jako proces decyzyjny. Założenie racjonalnego prawodawcy. Charakterystyka aktów normatywnych prawa stanowionego (na przykładzie polskiego systemu prawa): konstytucja, ustawy, akty normatywne o randze ustawy, rozporządzenia. Umowy międzynarodowe (rodzaje). Akty prawa Unii Europejskiej. Akty prawa wewnętrznego (interna). Rola sądów w porządku prawnym. Zwyczaje i prawo zwyczajowe. Miękkie prawo (soft law). Prawa modelowe.

3. System prawa: Pojęcie i granice systemu prawa. Niesprzeczność i zupełność systemu prawa. Usuwanie kolizji norm prawnych – reguły kolizyjne. Przepis ogólny (lex generalis) i przepis szczególny (lex specialis). Luki w prawie i sposoby przeciwdziałania im. Podział prawa na gałęzie.

4. Obowiązywanie prawa: Ujęcia obowiązywania (formalne, realne i aksjologiczne). Zasady identyfikacji norm obowiązujących. Decyzja walidacyjna w procesie stosowania prawa. Derogacja norm. Obowiązywanie prawa w czasie i w przestrzeni.

5. Wykładnia prawa: Wykładnia prawa i rozumowania prawnicze a koncepcja systemu prawa. Założenia idealizacyjne przyjmowane w procesie wykładni prawa. Rodzaje wykładni prawa wyróżniane ze względu na podmiot dokonujący. Charakter prawny interpretacji podatkowych. Dyrektywy wykładni i ich status. Rodzaje wykładni prawa wyodrębnione ze względu na sposób jej dokonywania. Spory o jasność prawa i o rolę wykładni językowej. Specyfika wykładni prawa podatkowego.

6. Stosowanie prawa: Stosowanie prawa jako proces decyzyjny. Sylogizm prawniczy i niesylogistyczne sposoby rozumowania prawniczego. Konstytucyjne zasady stosowania prawa. Dyskrecjonalność (swobodne uznanie) w procesie stosowania prawa. Nadużycie prawa podmiotowego a obejście prawa. Akty nieposłuszeństwa wobec prawa.

Zajęcia mają formę wykładu z elementami metody warsztatowej (w formie dyskusji oraz warsztatów analizy aktu normatywnego).