Ewolucja ustrojów państwowych i instytucji prawnych - ćwiczenia [2200-1P006C] Semestr letni 2019/20
Ćwiczenia, grupa nr 9

A.Ajnenkiel, Konstytucje polskie 1791 – 1997, wyd. 2

J. Bardach, B. Leśnodorski, M. Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, wyd. VI [BLP]

A. Moniuszko, Wstęp do staropolskiego prawa sądowego, Warszawa 2017 [AM]

K. Sójka – Zielińska, Historia prawa, wyd. 10 i poźn. [KSZ]

M. Sczaniecki, Powszechna historia państwa i prawa, wyd. 9 [MS]

M. Wąsowicz, Historia ustroju państw Zachodu, wyd. 3 [MW]

M. Wąsowicz, Prawo i obywatel, Warszawa 2015

Zajęcia 1. Zajęcia wstępne. Epoka przedkonstytucyjna

• Kwestie organizacyjne (podręczniki, zasady zaliczania ćwiczeń, zakres egzaminu)

• Historia ustroju i prawa Polski – cele i założenia przedmiotu

• Omówienie podstawowych pojęć

• Charakterystyka monarchii absolutnej

• Czy istniał absolutyzm oświecony?

poglądy Fryderyka II na rolę monarchy testamencie politycznym;

Zajęcia 2-3. Polska droga do monarchii konstytucyjnej

• Ustrój Rzeczypospolitej szlacheckiej – podstawowe zasady

• Kryzys ustrojowy

• Reformy w II poł. XVIII w.

• Konstytucja 3 Maja

Źródła: Artykuły henrykowskie 1576 (fragm..); Albrycht Stanisława Radziwiłł, Pamiętnik, t. III, fragment o sejmie 1652); Ustawa Rządowa z dnia 3 Maja 1791

Podręcznik: BLP: R. Monarchia stanowa: podrozdział: Władza królewska i reprezentacja stanowa; R. Rzeczpospolita szlachecka: podrozdziały: Władza królewska; Sejmy i sejmiki; r. Początki monarchii konstytucyjnej: podrozdziały III – VII; AA; Konstytucja 3 Maja

Zajęcia 4-5. Konstytucjonalizm anglosaski

• Ewolucja ustroju Anglii XVII-XX w.

• Konstytucja Stanów Zjednoczonych 1787

• Ewolucja ustroju USA w XIX i XX w.

Źródła: ustawa o prawach 1689, ustawa o parlamencie 1911, konstytucja Stanów Zjednoczonych 1787 z poprawkami

Podręcznik: MW: Ewolucja ustroju Anglii od XVII do XX wieku, Stany Zjednoczone Ameryki; MS: r.. XXI: Anglia w XVII i XVIII w., Powstanie Stanów Zjednoczonych Ameryki; Stany Zjednoczone Ameryki w XIX i XX w.

Zajęcia 6-8. Konstytucje i ewolucja ustroju Francji.

KOLOKWIUM (tematy 1-5).

• Monarchia absolutna i jej kryzys

• Prawa obywatelskie

• Zasady konstytucji francuskiej z 1791

• Podstawowe zasady konstytucji jakobińskiej

• Zasady ustroju państwa w Karcie Konstytucyjnej 1814.

• Geneza powstania III Republiki

• Zasady ustroju państwa w konstytucji z 1875 (model parlamentarno-gabinetowy)

• Geneza utworzenia V Republiki i jej podstawowe zasady ustrojowe.

Źródła: Źródła: Ludwik XIV jako monarcha absolutny wg relacji L. de Saint Simona (fragm.); istota władzy absolutnej w pamiętnikach J.B. Colberta (fragm..); Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 1789 r.; konstytucja francuska z 1791 (fragm.); Karta Konstytucyjna 1814 konstytucja III Republiki 1875; konstytucja V Republiki 1962

Podręcznik: MW: Ustrój Francji w okresie XVI – XVIII wieku; Francja początków konstytucjonalizmu. Francja początków konstytucjonalizmu; Francja konstytucyjna

A.P.: Ustroje państw współczesnych, r. IV Francja.

Zajęcia 9-10. Ewolucja ustroju II Rzeczypospolitej: od demokracji parlamentarnej do modelu autorytarnego

• •Rozwiązania ustrojowe w początkach II RP

• Zasady ustroju politycznego w konstytucji marcowej

• Nowela sierpniowa i system rządów po roku 1926

• Konstytucja kwietniowa – zasady ustroju politycznego i ich ideologiczne podstawy

• Pozycja władzy wykonawczej i ustawodawczej w systemie ustrojowym wedle konstytucji kwietniowej

Źródła: tzw. Mała konstytucja z 20 lutego 1919 r.; Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 17 marca 1921 r.; Ustawa o zmianie konstytucji z dnia 2 sierpnia 1926 (nowela sierpniowa); Ustawa konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1935; wybór z pamiętników polityków (H. Lieberman, M. Rataj, F. Sławoj-Składkowski)

Podręcznik: BLP: część III rozdział II Ustrój państwowy podrozdziały III – V; AA:

Zajęcia 11. Ustrój państwa demokracji ludowej na przykładzie PRL

• Mała Konstytucja z 1947 r.

• konstytucja z 1952 a praktyka ustrojowa

• „Solidarność” i stan wojenny

Źródła: ustawa konstytucyjna z 1947; konstytucja 1952

Podręcznik: AA: W dobie obowiązywania małej konstytucji z 1947 r., Konstytucja PRL z 1952 roku, Praktyki konstytucyjne

Zajęcia 12-13. Ewolucja zasad organizacji sądownictwa

• Sądownictwo stanowe i powszechne

• Przykłady dawnych sądów stanowych: Trybunał Koronny

• System common law i sądownictwo

• Zasada niezależności władzy sądowej

• Od arbitralności do niezawisłości: ewolucja pozycji sędziego

• Udział społeczeństwa w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości

• Prawotwórcza rola sądownictwa

Źródła: ordonans Karola VI 1413, konstytucja o Trybunale Koronnym 1578, fragment pamiętników J. Kitowicza i K. Koźmiana o Trybunale Koronnym

Podręcznik: M. Wąsowicz, Prawo i obywatel, r. V: Wymiar sprawiedliwości; MS, r. IX, podrozdział Sądownictwo i sądy przysięgłych

Zajęcia 14. Od procesu skargowego do cywilnego – zasady i ewolucja

• Kolokwium (tematy 7-13)

• Omówienie podstawowych zasad procesu skargowego i cywilnego

• Ewolucja środków dowodowych

Żródla: Formula processus 1523; kodeks postępowania cywilnego 1930

Podręcznik: KSZ: cz. I, r. IV, 1 Proces sądowy w średniowieczu; 2 A Proces cywilny; cz. II r. IV 1 Proces cywilny; BLP cz. I, rozdz. III, pkt. III Postępowanie sądowe; rozdz. VI, pkt IV Postępowanie sądowe; AM, rozdz. 6 Postępowanie sądowe

Zajęcia 15-16. Ewolucja procesu karnego: od procesu inkwizycyjnego do procedury mieszanej

• Zasady procesu inkwizycyjnego

• Przykład procesu o czary

• Postulaty humanitarystów w zakresie procedury karnej

• Zasady procesu mieszanego na przykładzie polskiego kpk 1928

Źródła: Constitutio Criminalis Carolina 1532, Theresiana 1740, K. Filangieri, Nauka prawodawstwa (fragm.), polski kodeks postępowania karnego 1928

Podręcznik: KSZ: cz. I r. IV, 2 B Proces karny; cz. II, r. IV, 2 Proces karny

Zajęcia 17-18. Ewolucja zasad prawa karnego

• Etapy rozwoju prawa karnego

• Założenia szkoły humanitarnej (klasycznej), antropologicznej, socjologicznej

• Ewolucja pojęcia przestępstwa

• Pojęcie winy i jego ewolucja

• Funkcje i cele kary. Rodzaje środków karnych

Źródła: B. Groicki, Porządek sądów; Artykuły prawa majdeburskiego; III Statut litewski; C. Beccaria, O prztestępstwach i karach (fragm.); C. Lombroso, Człowiek zbrodniarz (fragm..), J. Makarewicz, Źródła przestępności (fragm..); polski kodeks karny 1932

Podręcznik: KSZ: Cz. I r. III 2B Rozwój prawa karnego w XVI – XVII wieku; cz. II, r. III Historia prawa karnego; AM: r. 5, prawo karne.

Zajęcia 19-21. Prawo ziemskie i ewolucja instytucji prawa prywatnego.

• Charakterystyka prawa ziemskiego

• Ius commune i wielkie kodyfikacje prawa cywilnego

• Systemy osobowego i majątkowego prawa małżeńskiego XIX-XX w.

• Prawo własności – ewolucja pojęcia od feudalizmu do kapitalizmu

• Hipoteka – ewolucja zasad XVI-XIX w.

• Zobowiązania – podstawowe pojęcia

• Ewolucja zasad prawa spadkowego

• Powstanie i rozwój prawa handlowego

Źródła: konstytucja O ważności zapisów 1588, ustawa hipoteczna 1825; Kodeks Napoleona Kodeks Cywilny Królestwa Polskiego 1825 (części dot. Małżeństwa, własności), ABGB (dożywocie, własność), Landrecht, BGB

Metody dydaktyczne: analiza źródeł, pogadanka, prezentacje multimedialne, elementy pracy grupowej; rozwiązywanie stanów faktycznych

Warunki zaliczenia ćwiczeń

• Obecność na zajęciach

Bez żadnych konsekwencji dopuszczalne są trzy nieobecności na zajęciach w ciągu całego roku. 4-5 nieobecności wymaga zaliczenia ich na dyżurze lub przygotowania stanów faktycznych do rozwiązania, powyżej 5 nieobecności – zaliczenie całości materiału ćwiczeń

UWAGA! Nieobecność na więcej niż połowie zajęć – poza szczególnymi przypadkami losowymi – powoduje brak zaliczenia ćwiczeń

• Zaliczenie kolokwiów

W trakcie zajęć planowane są dwa kolokwia, z obu trzeba uzyskać co najmniej 50%

Dopuszczenie do egzaminu w terminie zerowym (co najmniej ocena dobra z ćwiczeń):

1. Obecność na zajęciach i zaliczenie kolokwiów

2. Regularna aktywność na zajęciach (ocena bieżąca).

3. Zaliczenie kolokwium dopuszczającego, które odbędzie się w drugiej połowie kwietnia. Zakres: całość przerobionego do tej chwili materiału na ćwiczeniach.

Studia niestacjonarne