Ewolucja ustrojów państwowych i instytucji prawnych [2200-1P006] Rok akademicki 2020/21
Ćwiczenia, grupa nr 9

Michał Sczaniecki, Wybór źródeł do historii państwa i prawa w dobie nowożytnej, poszerzenie i oprac. wyboru Marek Wąsowicz, Warszawa 1996,

Grażyna Bałtruszajtys, Jerzy Kolarzowski, Marzena Paszkowska, Karol Rajewski, Wybór źródeł do historii prawa sądowego czasów nowożytnych, Warszawa 1996,

J. Bardach, B. Leśnodorski, M. Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 2010,

M. Wąsowicz, Historia ustroju państwa Zachodu, Warszawa 2012.

M. Szczaniecki, Powszechna historia państwa i prawa, Warszawa 1993 i nast.

K. Sójka-Zielińska, Historia prawa, Warszawa 1996 i nast.

ZAJĘCIA wprowadzające

U S T R Ó J:

ZAJĘCIA 1-2 Ustrój Stanów Zjednoczonych Ameryki

• Zasady ustrojowe w USA (suwerenność Narodu, podział władzy, checks and balances, federalizm)

• Pozycja Prezydenta (sposób wyboru, kompetencje i ograniczenia)

• Pozycja Kongresu (sposób wyboru, kompetencje, relacje pomiędzy izbami)

• Sądownictwo federalne (zasady powoływania sędziów, gwarancje niezawisłości judicial review)

• Sądownictwo stanowe (wybrane przykłady)

• Społeczna geneza amerykańskiego systemu politycznego

Podręcznik:

1) M. Wąsowicz, Historia ustroju państw Zachodu, Warszawa 2011, z rozdz. IV Państwo w dobie konstytucjonalizmu podrozdział Stany Zjednoczone Ameryki,

lub

2) M. Sczaniecki, Powszechna historia państwa i prawa, Warszawa 1997, rozdz. XXII Powstanie Stanów Zjednoczonych Ameryki… oraz rodz. XXX Stany Zjednoczone Ameryki w XIX i XX w.

Źródło: Konstytucja USA

Literatura dodatkowa:

1) M. Wiszowaty, Sprawa Marbury przeciwko Madisonowi http://www.konstytuty.pl/bibliografia/sprawa-marbury-przeciwko-madisonowi-sad-najwyzszy-usa-24-lutego-1803-r-marbury-v-madison-5-u-s-137-1803

2) A. Tocqueville, O demokracji w Ameryce, Warszawa 1976 lub 2005, rozdział II O początkach Stanów Zjednoczonych i o ich znaczeniu dla przyszłości Angloamerykanów.

3) H. Zinn, Ludowa historia Stanów Zjednoczonych. Od roku 1492 do dziś, przeł. Andrzej Wojtasik, wstęp Artur Domosławski, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2016.

ZAJĘCIA 3. Ustrój Anglii

• Geneza angielskiego parlamentaryzmu,

• Ewolucja pozycji ustrojowej angielskiego parlamentu od XVII w.,

• Pozycja monarchy w Anglii,

• System parlamentarno-gabinetowy

• Reformy systemu wyborczego w Anglii od XIX w.,

• Kapitalistyczne podstawy angielskiego systemu politycznego.

Podręcznik: M. Wąsowicz, Historia ustroju państw zachodu. Zarys wykładu, wyd. III, Warszawa 2011: rozdział pt. „Ewolucja ustroju Anglii od XVII do XX wieku”.

Źródła:

• Wielka Karta Wolności z 1215 r.

• Bill o prawach z 1689 r.

• Ustawa o następstwie tronu z 1701 r.

• Ustawa o Parlamencie z 1911 r.

• Ustawa o Izbie Lordów z 1999 r.

• Ustawa o reformie konstytucyjnej z 2005 r.

Literatura dodatkowa:

1) M. Wąsowicz, Prawo i obywatel, Warszawa 2015, podrozdział: Król w parlamencie: przykład równowagi między władcą i zgromadzeniem stanowym,

2) N. Ferguson, Imperium. Jak Wielka Brytania zbudowała nowoczesny świat, Kraków 2013, Rozdział I Dlaczego Wielka Brytania? Podrozdział Na holenderską modłę.

ZAJĘCIA 4. Absolutyzm we Francji

• Charakter władzy królewskiej,

• Instytucjonalne i pozainstytucjonalne ograniczenia władzy królewskiej,

• Legitymizacja absolutyzmu,

• Absolutyzm francuski a inne absolutyzmy europejskie.

Podręcznik:

1) M. Wąsowicz, Historia ustroju państw zachodu. Zarys wykładu, wyd. III, Warszawa 2011: rozdział pt.: „Ustrój Francji w okresie XVI-XVIII wieku”.

2) J. Baszkiewicz, Powszechna historia ustrojów państwowych, Gdańsk 2001, rozdział IX Absolutyzm „klasyczny”.

Literatura dodatkowa:

1) M. Wąsowicz, Prawo i obywatel, Warszawa 2015, podrozdziały: Król jako władca absolutny, Król jako wyłączny prawodawca – przykład Francji i Administracja w dobie absolutyzmu,

2) M. Sczaniecki, Powszechna historia państwa i prawa, wyd. 11, Warszawa 2016, rozdział. XX, Charakterystyka feudalnej monarchii absolutnej oraz rozdział. XVI, Francja w okresie monarchii absolutnej.

Zajęcia 5-6. Konstytucjonalizm we Francji

• Deklaracja praw człowieka i obywatela z 1789 r.

• Konstytucja wrześniowa z 1791 r.

• Konstytucja jakobińska,

• Konstytucja konsularna,

• Karta konstytucyjna Ludwika XVIII,

• Konstytucja III Republiki,

• Konstytucja V Republiki.

Podręcznik:

1) M. Wąsowicz, Historia ustroju państw zachodu. Zarys wykładu, wyd. III, Warszawa 2011: rozdział pt.: „Francja początków konstytucjonalizmu” oraz „Francja konstytucyjna”.

Źródła: wybrane konstytucje francuskie.

ZAJĘCIA 7. Ustrój Niemiec - tradycja i współczesność

• Święte Cesarstwo Rzymskie w czasach nowożytnych

• Związek Reński

• Związek Niemiecki

• Związek Północno–Niemiecki

• II Rzesza

• Republika Weimarska

• III Rzesza

• RFN

Podręcznik:

1) M. Wąsowicz, Historia ustroju państw zachodu. Zarys wykładu, wyd. III, Warszawa 2011: rozdział pt. "Formy państwowości niemieckiej w XIX i XX wieku".

Źródło: Konstytucja Republiki Weimarskiej

ZAJĘCIA 8. Ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów (demokracja szlachecka)

• Ewolucja pozycji monarchy

• Pozycja ustrojowa stanu szlacheckiego

• Sejmiki ziemskie

• Sejm

Podręcznik:

J. Bardach, B. Leśnodorski, M. Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, (liczne wydania):

z rozdziału III "Monarchia stanowa" podrozdziały "Organizacja i prawo stanów" oraz "Władza królewska i reprezentacja stanowa",

z rozdziału V "Rzeczpospolita szlachecka" podrozdział "Sejmiki i sejmy", "Forma państwa, Inkorporacje i unie" oraz "Władza królewska".

Źródło: artykuły henrykowskie z 1573 r.

ZAJĘCIA 9. Konstytucja 3-ego maja 1791 r.

• Pozycja Króla

• Pozycja sejmu oraz charakterystyka izb

• Proces legislacyjny

• Straż Praw

• Znaczenie konstytucji

Podręcznik:

J. Bardach, B. Leśnodorski, M. Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, (liczne wydania), z rozdziału VII podrozdział "Konstytucja 3 Maja i dalsze ustawodawstwo Sejmu Czteroletniego".

Źródło: Konstytucja 3 Maja.

ZAJĘCIA 10. Ustrój Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego

ZAJĘCIA 11. II RP: Konstytucja marcowa z 1921 r.

ZAJĘCIA 12. II RP: Konstytucja kwietniowa z 1935 r.

ZAJĘCIA 13. PRL: Konstytucja lipcowa z 1952 r.

P R A W O:

ZAJĘCIA 14. Ogólna charakterystyka prawa i jego rozwój w średniowiecznej Europie

ZAJĘCIA 15. Prawo prywatne w średniowieczu i czasach nowożytnych

ZAJĘCIA 16. Prawo karne w średniowieczu i czasach nowożytnych

ZAJĘCIA 17. Postępowanie sądowe średniowieczu i czasach nowożytnych

ZAJĘCIA 18. System prawa anglosaskiego: Common Law i Equity Law

ZAJĘCIA 19. Program kodyfikacji prawa w Oświeceniu

ZAJĘCIA 20. Prawo karne od XVIII do XX w.

ZAJĘCIA 21. Landrecht Pruski

ZAJĘCIA 22. Kodeks Napoleona

ZAJĘCIA 23. ABGB i BGB

ZAJĘCIA 24. Prawo prywatne i handlowe w XIX i XX w.

ZAJĘCIA 25. Postępowanie sądowe w XIX wieku

ZAJĘCIA 26. Prawo państw socjalistycznych

ZAJĘCIA 27. Kolokwium końcowe

Prezentacja podstawowych instytucji oraz zagadnień połączona z analizą odpowiednich źródeł w formie dyskusji z grupą. Istotnym elementem zajęć są interakcje między prowadzącym a uczestnikami. Korzystanie z prezentacji multimedialnych oraz platformy nauczania zdalnego UW (jako udogodnienie dla studentów, a nie obowiązek).

Znajomość problematyki zawartej w zalecanej literaturze i omówionych źródłach, aktywne uczestnictwo w zajęciach, wyniki kolokwium.

Przewidywane są dwa kolokwia pisemne: po jednym na każdy semestr.

AC

Dla osób zainteresowanych egzaminem zerowym odbędzie się na przełomie kwietnia i maja specjalne kolokwium pisemne lub ustne zaliczające drugi semestr.

Liczba możliwych nieobecności: po 2 na każdy semestr. Przy większej liczbie konieczne jest zaliczenie nadmiarowych nieobecności na dyżurze. Nieobecność na połowie zajęć (lub więcej) uniemożliwia zaliczenie semestru.