Syndrom oblężonej twierdzy [2102-MON-SOTW-OG] Semestr zimowy 2020/21
Konwersatorium, grupa nr 1

Podręcznik: J. Ziółkowski, Syndrom oblężonej twierdzy, Warszawa 2019.

Do każdych zajęć jest dedykowana literatura.

Treści programowe:

1. Zajęcia wprowadzające. Konceptualizacja przedmiotu. Program. Warunki zaliczenia.

2. Charakterystyka syndromu oblężenia. Metafora oblężonej twierdzy. Pojęcie syndromu w naukach medycznych i społecznych. Wymiary oblężonej twierdzy. Syndrom oblężenia a mechanika i optyka wojenna. Oblężone: jednostki, grupy, systemy.

Literatura:

• J. Ziółkowski, Syndrom oblężonej twierdzy, Warszawa 2019, roz. 1.

• Syndrom oblężonej twierdzy [w:] Leksykon pojęć politycznych, M. Karwat, J. Ziółkowski (red.), Warszawa 2013.

3. Wróg i wrogość w syndromie oblężenia. Kiedy „Inny” staje się „wrogiem”? Typy i formy wrogów życiu publicznym. Wróg rzeczywisty a wróg nierzeczywisty. Socjotechniczne funkcje atmosfery osaczenia. Polityka, jako sfera rozładowywania i eskalacji wrogości.

Literatura:

• J. Ziółkowski, Syndrom oblężonej twierdzy, Warszawa 2019, roz. 2.

• J. Ziółkowski, Konceptualizacja pojęcia wroga, Dialog Edukacyjny ZESZYT: nr 1(24) 2014, (plik)

• C. Schmitt, Teologia polityczna i inne pisma, Kraków 2000.

• J. Ziółkowski, Wrogość w stosunkach politycznych. Modelowa analiza funkcjonalna, Warszawa 2013- roz. 1 (plik)

• Wróg polityczny [w:] Leksykon pojęć politycznych, M. Karwat, J. Ziółkowski (red.), Warszawa 2013. (plik)

• E. Karolczuk, O wrogu. Szkice filozoficzno-historyczne, Warszawa 2010.

• J. A. Aho, This thing of darkness: A sociology of the enemy, Seattle 1995.

• Keen S., Faces of the enemy: reflections of the hostile imagination, San Francisco 1986.

4. Natura wrogiej agresji w polityce. Geneza agresji w relacjach społecznych i politycznych. Wyjaśnienie ewolucyjne, ekologiczne, kulturowe, komunikacyjne, polityczne, psychologiczne, teoria gier.

Literatura:

• J. Ziółkowski, Polityka wrogości a ludzkie zoo - rozważania o biologicznej genezie agresywności w polityce, Studia Politologiczne TOM: 37, (plik)

• J. Reykowski, Antagonizm i walka – nieusuwalne składniki ludzkiej kondycji? „Nauka”, 4/2005.

• K. Lorenz, Tak zwane zło, Warszawa 1972.

• E. Fromm, Anatomia ludzkiej destrukcyjności, Poznań 1998;

• D. Peterson, Demoniczne samce: małpy człekokształtne i źródła ludzkiej przemocy, Warszawa 1999;

• Pierre L. van den Berghe Bestia wraca do łask: w stronę biospołecznej teorii agresji [w:] Człowiek zwierze społeczne, B i J. Szaccy, red., Warszawa 1991;

5. Syndrom oblężenia jako konflikt społeczno-polityczny. Antagonizm i polaryzacja. Dynamika relacji międzygrupowych Teorie konfliktów społecznych a wyjaśnienie syndromu oblężenia. Syndrom oblężenia jako konflikt nierozwiązywalny. Syndrom oblężenia jako permanentny kryzys. Dynamika konfliktu z wrogiem - model inercji.

Literatura:

• J. Ziółkowski, Syndrom oblężonej twierdzy, Warszawa 2019, s. 135-174.

• J. Ziółkowski, O naturze polaryzacji społeczno-politycznej, „Dialog Edukacyjny” Nr 1-2 (30-31) 2016. (plik)

• L. Coser, Funkcje konfliktu społecznego, Kraków 2009.

• J. Ziółkowski, Wrogość w stosunkach politycznych. Modelowa analiza funkcjonalna, Warszawa 2013- roz. 3 (plik)

• Bar-Tal D., Przekonania społeczne w czasie nierozwiązywalnych konfliktów, „Studia psychologiczne”, 37.

• J. Ziółkowski, Wróg w politycznych narracjach antagonizmu manichejskiego (plik)

6. Syndrom oblężenia w systemach demokratycznych i niedemokratycznych. Rola wrogości w różnych systemach politycznych. Syndrom oblężenia a system polityczny: struktury, elity, władza. Syndrom oblężenia jako narzędzie demontażu demokracji. Prawa i wolności człowieka i obywatela a atmosfera osaczenia.

Literatura:

• Jacek Ziółkowski, Demokracja liberalna wobec zagrożeń syndromu oblężonej twierdzy (plik).

• P. Tyler, Twierdza Izrael, Poznań 2014.

• J. Ziółkowski, Wrogość w stosunkach politycznych. Modelowa analiza funkcjonalna, Warszawa 2013- roz. 6 (plik)

• J. Ziółkowski, Paradoksy syndromu oblężonej twierdzy w reżimach niedemokratycznych, [w:] Paradoksy Polityki 2, Warszawa 2013. (plik).

• D. Bar-Tal D., Antebi, Siege mentality in Israel, “International Journal of Intercultural Relations”, 16, 1992.

• V. Volkan, The Need to Have Enemies and Allies, Northvale 1988.

• S. Keen, Faces of the enemy: reflections of the hostile imagination, San Francisco 1986.

• Ksenofont, Ustrój polityczny Sparty, R. Kulesza (red.) Warszawa 2008.

• D. Finley, O. Holsti, R. Fagen, Enemies in Politics, Chicago 1967.

• Ch. L. Schilling, The Masada Complex. Jewish identity constructions and Israeli foreign policy, w: http://www.aisisraelstudies.org/papers/ais2010_schilling.pdf

• Korea Północna za zasłoną, A. Rzepliński, J. Hosaniak (red.), Warszawa 2004.

• B. R. Myers, Najczystsza rasa. Propaganda Korei Północnej, Warszawa 2011.

• Izaak Babel, Dziennik 1920, ftp://onyx.motronik.com.pl/Temp/Babel_Izaak_-_Dziennik_1920.pdf

7. Mechanizmy syndromu oblężonej twierdzy. Katalizatory oblężonej twierdzy: poziom biologiczno-ewolucyjny, geopolityczny, historyczny, kulturowy, religijny itp. Dynamika syndromu oblężonej twierdzy. Inercja i eskalacja syndromu oblężenia. Infrastruktura syndromu oblężenia.

Literatura:

• J. Ziółkowski, Syndrom oblężonej twierdzy, Warszawa 2019, roz. 3.

• D. Bar-Tal, Y. Teichman, Stereotypes and Prejudice in Conflict, Cambrigde 2005.

• J. Ziółkowski, Wrogość w stosunkach politycznych. Modelowa analiza funkcjonalna, Warszawa 2013, Roz. 2.

8. Emocjonalne aspekty syndromu oblężenia. Syndrom oblężenia jako mechanizm afektywny. Rola emocji pozytywnych i negatywnych - adresat, funkcje. Lęk, strach, nienawiść, zemsta jako katalizatory syndromu oblężenia.

Literatura:

• J. Ziółkowski, Syndrom oblężonej twierdzy, Warszawa 2019, s. 280-299.

• Barber B. R., Imperium strachu, Warszawa 2005.

• Z. Zaleski, Od zawiści do zemsty. Społeczna psychologia kłopotliwych emocji, Warszawa 1998.

• J. Ziółkowski, Wrogość w stosunkach politycznych. Modelowa analiza funkcjonalna, Warszawa 2013- roz 4, str. 137-147 (plik)

• J. Delumeau, Strach w kulturze zachodu XIV-XVIII w. Oblężony gród, Warszawa 2011.

• J. Ranschburg, Lęk, gniew, agresja, Warszawa 1993.

• A. Kępiński, Lęk, PZWL, Warszawa 1977.

• Źródła nienawiści. Konflikty etniczne w krajach postkomunistycznych, K. Janicki, (red.), Kraków-Warszawa 2009.

• J. Czapiński, Przesłanki ustosunkowań wobec innych ludzi, [w:] Psychologia postrzegania społecznego, Warszawa 1985.

• A. Jakubik, Histeria: metodologia, teoria, psychopatologia, Warszawa 1979.

• B. Glassner, The Culture of Fear. Why Americans Are Afraid of the Wrong Things, Basic Books, New York 1999.

9. Społeczne i kulturowe uwarunkowania syndromu oblężenia. „Kultura wojny”. Mitologizacja i stereotypizacja wrogów. Skutki polaryzacji społeczno-politycznej. Antagonizacja z otoczeniem. Socjalizacja w duchu wrogości. Rola izolacji. Społeczeństwo zamknięte. Empiryczne indykatory stanu oblężenia.

Literatura:

• J. Ziółkowski, Syndrom oblężonej twierdzy, Warszawa 2019, roz. 5.

• J. Ziółkowski, Wrogość w stosunkach politycznych. Modelowa analiza funkcjonalna, Warszawa 2013, Roz. 4, str. 148-174.

• D. Bar-Tal, Podstawy kulturowe i dynamika nierozwiązywalnych konfliktów. Podejście socjopsychologiczne, w: „Psychologia społeczna”, Tom 8, 1 (24).

10. Syndrom oblężenia, jako narracja społeczna. Rola Wielkiego Narratora. Cele komunikacji w syndromie oblężenia. Cechy języka wrogości. Język agresji i jego konsekwencje. Narracje dogmatyczne. Propagandowe narzędzia kreacji atmosfery osaczenia i katalizowania wrogości.

Literatura:

• J. Ziółkowski, Syndrom oblężonej twierdzy, Warszawa 2019, s. 234 i nast.

• I. Jakubowska-Branicka, O dogmatycznych narracjach. Studium nienawiści, Warszawa 2013.

• J. Ziółkowski, Wróg polityczny w narracjach politycznych antagonizmu manichejskiego, (plik)

• V. Klemperer, LTI. Notatnik filologa. Język Trzeciej Rzeszy, Kraków 1983.

11. Psychologiczne uwarunkowania syndromu oblężenia. Mentalność oblężonych. Wróg jako katalizator tożsamości zbiorowej. Osobowość, jako składnik mentalności oblężonych (autorytarna, dogmatyczna, paranoiczna, narcystyczna, neurotyczna). Empiryczne osobowościowe wskaźniki podatności na atmosferę oblężenia. Casus Polski.

Literatura:

• J. Ziółkowski, Syndrom oblężonej twierdzy, Warszawa 2019, roz. 4.

• T. Adorno, Osobowość autorytarna, Warszawa 2010.

• K. Horney, Neurotyczna osobowość naszych czasów , Warszawa 1982.

• M. Rokeach, The open and closed mind: investigations into the nature of belief systems and personality systems. New York 1960.

12. Paranoja i konspiracjonizm jako katalizator syndromu oblężenia. Osobowość paranoiczna: model teoretyczny a badania empiryczne. Nieufność jako wskaźnik podatności do narrację oblężenia. Geneza paranoi w relacjach społecznych. „Paranoja przy władzy”: obraz, skutki. Zarządzanie paranoją. Konspiracjonizm, przykłady, wykorzystywanie. Casus Polski.

Literatura:

• J. Ziółkowski, Syndrom oblężonej twierdzy, Warszawa 2019, roz. 4, str. 262 i nast.

• R. S. Robins, J. M. Post, Paranoja polityczna. Psychologia nienawiści, Warszawa 2007.

• L. Zdybel, Idee spisku i teorie spiskowe w świetle analiz krytycznych i badań historycznych, Lublin 2002.

• D. Pipes, Potęga spisku. Wpływ paranoicznego myślenia na dzieje ludzkości, Warszawa 1998.

• R. J. Hofstadter, The Paranoid Style in American Politics, and Other Essays, Cambridge 1996.

• Film: Good Night and Good Luck, reżyseria G. Clooney.

13. Społeczno-polityczne skutki syndromu oblężenia. Poziom wewnątrzgrupowy (np.: procesy decyzyjne). Relacje międzygrupowe. Skutki społeczno-kulturowe. Funkcje syndromu oblężenia w wymiarze: jednostki, grupy, ekonomicznym, politycznym. Efunkcje i dysfunkcje syndromu oblężenia. Paradoksy syndromu oblężenia.

Literatura:

• J. Ziółkowski, Syndrom oblężonej twierdzy, Warszawa 2019, roz. 6.

• J. Ziółkowski, O konsekwencjach społecznych „syndromu oblężonej twierdzy” (plik)

• K. Popper, Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, Warszawa 2006.

• W. Paźniewski, "Kultura strachu" w: http://culture.pl/pl/artykul/wlodzimierz-pazniewski-kultura-strachu

14. Polityczny wymiar syndromu oblężenia: geneza, cele, skutki. Władza w oparach oblężenia. Wymiar socjotechniczny i propagandowy zjawiska. Przywództwo doby oblężenia. System garnizonowy. Kultura polityczna stanu oblężenia.

Literatura:

• J. Ziółkowski, Syndrom oblężonej twierdzy, Warszawa 2019, roz. 6.

• J. Ziółkowski, Syndrom oblężonej twierdzy, jako mechanizm socjotechniczny, [w:] „Socjotechnika lęku w polityce”, Bydgoszcz 2016 (plik)

• J. Ziółkowski, Zarządzanie syndromem oblężenia w demokracji liberalnej, [w:] Studia politologiczne vol. 41. Wpływ i władza w systemie demokratycznym. Warszawa 2016 (plik)

• K. Pałyska, Socjotechnika lęku: wyobraźnia i potrzeby w służbie perswazji, w: Nowe spojrzenia w naukach o polityce, Tom 2, Redakcja naukowa: W. Jakubowski, A. Krawczyk, J. Szczepański, Warszawa 2012.

15. Zajęcia podsumowujące.

Literatura i inne źródła natury ogólnej:

• G. Orwell, Rok 1984, różne wydania.

• A. Camus, Dżuma, tłum. J. Guze, Warszawa 1995.

• H. Ibsen, Wróg ludu, różne wydania.

• Malleus maleficarum. Młot na czarownice. http://www.historycy.org/index.php?act=Attach&type=post&id=6254

• Film: Czarownice z Salem, reż. Nicholas Hytner 1996.

• A. Reid, Leningrad. Tragedia oblężonego miasta 1941-1944, Kraków 2012.

• Nachman Ben-Yehud, The Masada Myth. Collective Memory and Mythmaking in Israel, Madison 1995.

• M. Warneńska, Śladami Pol Pota, Warszawa 1999.

Wykład multimedialny, elementy konwersacji, dyskusji. Zajęcia w trybie zdalnym na platformie zoom lub google meet.

Przygotowanie prezentacji z zakresu Syndromu oblężonej twierdzy