Nauki pomocnicze historii średniowiecza [3104-L3NPHSR] Semestr zimowy 2020/21
Ćwiczenia, grupa nr 4

J. Szymański, Nauki pomocnicze historii (wiele wydań)

W. Semkowicz, Encyklopedia nauk pomocniczych historii, oprac. B. Wyrozumska, Kraków 1999

A. Gieysztor, Zarys dziejów pisma łacińskiego, wyd. II, Warszawa 2009

Dyplomatyka staropolska, red. T. Jurek, Warszawa 2015

Chronologia polska, red. B. Włodarski, reprint wydania z 1957, Warszawa 2007

1. Paleografia: kronika Galla Anonima w kodeksie Zamoyskich – legenda piastowska (ks. I, rozdz. 1-3)

http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=21732&from=&from=generalsearch&dirids=1&lang=pl

Galli Anonymi Cronica et gesta ducum sive principum Polonorum, wyd. K. Maleczyński, Monumenta Poloniae Historica, seria II, t. II, Kraków 1952

W. Drelicharz, Annalistyka małopolska XIII-XV wieku, Kraków 2003, s. 24-33 (o kodeksie Zamoyskich)

2. Teoria literatury – strukturalna interpretacja legendy piastowskiej (Gall Anonim, ks. I, rozdz. 1-3)

J. Banaszkiewicz, Podanie o Piaście i Popielu. Studium porównawcze nad wczesnośredniowiecznymi tradycjami dynastycznymi, Warszawa 1986 (wyd. II, 2010)

3. Paleografia i dyplomatyka: dokumenty Leszka Czarnego dla biskupa Wolimira i dla arcybiskupa Janusza

Z. Mazur, Studia nad kancelarią księcia Leszka Czarnego, Wrocław 1975

4. Chronologia: formuły datacyjne dokumentów Leszka Czarnego dla biskupa Wolimira i arcybiskupa Janusza: data roczna, kalendarz rzymski, kwestia początku roku, dni tygodnia

5. Sfragistyka, heraldyka: pieczęcie Leszka Czarnego, ze sceną walki i ze św. Stanisławem

Zenon Piech, Ikonografia pieczęci Piastów, Kraków 1993

6. Ikonografia – Drzwi Gnieźnieńskie: ikonograficzny zapis gestów.

Porta Regia, Drzwi Gnieźnieńskie, fot. A. Bujak, tekst A. Labuda, Gniezno 1988

Żywoty św. Wojciecha: Vita prior, Vita altera, Pasja z Tegernsee, Tempore illo – W kręgu żywotów św. Wojciecha, red. J. A. Spież, Kraków 1997 (Tempore illo, tłum. J. Pleziowa, [w:] Średniowieczne żywoty i cuda patronów Polski, Warszawa 1987).

7. Geografia historyczna: Dagome iudex

B. Kürbisówna, Dagome iudex – studium krytyczne, [w:] Początki państwa polskiego. Księga tysiąclecia, Poznań 1962, t. I, s. 363-424

J. Banaszkiewicz, Jedność porządku przestrzennego, społecznego i tradycji początków ludu. (Uwagi o urządzeniu wspólnoty plemienno-państwowej u Słowian), „Przegląd Historyczny”, LXXVII, 1986, z. 3 (o civitas Schinesghe cum pertinentiis)

8. Ikonografia i epigrafika: tympanon z kościoła NMP na Piasku, tympanon Jaksy, tympanony fundacyjne z kościołów strzelneńskich: św. Prokopa i norbertanek.

Sztuka polska przedromańska i romańska do schyłku XIII w., t. I-II, red. M. Walicki, Warszawa 1971

Z. Świechowski, Sztuka romańska w Polsce, Warszawa 1990; idem, Architektura romańska w Polsce, Warszawa 2000

9. Numizmatyka

R. Kiersnowski, Moneta w kulturze wieków średnich, Warszawa 1988

S. Suchodolski, Moneta polska i obca w średniowieczu, Warszawa 2017 (Czy moneta polska ma już tysiąc lat? i Jeszcze o brakteatach Bolesława Krzywoustego)

dukat Władysława Łokietka; grosz krakowski; brakteat Bolesława Krzywoustego ze św. Wojciechem

Cosmae Pragensis Cronica Boemorum, ks. I, rozdz. 33 [Dilige denarium, sed parce, dilige formam. Res enim publica, licet sit nimis adaucta, per formam nummismatis falsam cito erit ad nihilum redacta. Est aliquid, fili mi, quod Karolus, rex sapientissimus et manu potentissimus, haud equipperandus nobis, hominibus valde humilibus, cum filium suum Pippinum post se in solio sublimandum disponeret, cur terribili eum sacramento constringeret, ne in regno suo subdola et prava taxatio ponderis aut monete fieret. Certe nulla clades, nulla pestilentia nec mortalitas nec non, si hostes totam terram rapinis, incendiis devastarent, magis populo Dei nocerent quam frequens mutacio et fraudulenta peioratio nummi. Que pestis aut que infernalis Herinis inclementius spoliat, perdit et attenuat christicolas quam fraus in nummo herilis? Atqui post hec senescente iusticia et invalescente nequicia surgent non duces, sed fures, non rectores populi Dei, sed nequam exactores, avarissimi sine misericordia homines, Deum omnia cernentem non timentes, qui ter vel quater in anno monetam mutando erunt in laqueum diaboli ad perdicionem populi Dei. Talibus enim nequam artibus et per legum insolentiam coangustabunt huius regni terminos, quos ego dilatavi usque ad montes, qui sunt ultra Krakov, nomine Tritri per Dei gratiam et populi opulentiam. Nam Divicie plebis sunt laus et gloria regis, Nec sibi sed domino gravis est, que servit, egestas]

10. Genealogia: He sunt generaciones ducum et regum Polonie, wyd. W. Kętrzyński, [w:] Monumenta Poloniae Historica, t. V, Warszawa 1961, s. 992-994

W. Drelicharz, Genealogia płocka. Źródła, funkcje i treści ideowe, [w:] Venerabiles, nobiles et honesti. Studia z dziejów społeczeństwa Polski średniowiecznej, Toruń 1997, s. 433-466

K. Jasiński, Genealogia pierwszych Piastów, Warszawa b.d.; idem, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań 2001; idem, Rodowód Piastów śląskich, t. I, Wrocław 1973

Wspólna lektura źródeł tekstowych. Wspólne oglądanie, opisywanie i komentowanie źródeł ikonograficznych. Wspólne dyskutowanie problemów źródłoznawczych i interpretacyjnych.

Oceniana będzie merytoryczna aktywność na zajęciach, która powinna być konsekwencją przygotowania się do zajęć. Uczestnicy muszą liczyć się z koniecznością napisania niewielkich prac pisemnych.

prof. Paweł Żmudzki. (GRUPA DO ZAMKNIĘCIA)