Ewolucja ustrojów państwowych i instytucji prawnych [2200-1P006S] Rok akademicki 2021/22
Ćwiczenia, grupa nr 12

Literatura podstawowa:

A. Ajnenkiel, Konstytucje polskie 1791 – 1997, wyd. 2 [AA]

J. Bardach, B. Leśnodorski, M. Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, wyd. VI [BLP]

A. Moniuszko, Wstęp do staropolskiego prawa sądowego, Warszawa 2017 [AM]

Historia ustroju i prawa polskiego. Testy i kazusy, red. A. Rosner, wyd. 2, Warszawa 2014

K. Sójka – Zielińska, Historia prawa, wyd. 10 i poźn. [KSZ]

M. Wąsowicz, Historia ustroju państw Zachodu, wyd. 3 [MW]

M. Wąsowicz, Prawo i obywatel, Warszawa 2015

Wybór źródeł do historii prawa sądowego czasów nowożytnych, oprac. G. Bałtruszajtys i in., Warszawa 2002

Wybór źródeł do powszechnej historii państwa i prawa w dobie nowożytnej, oprac. M. Sczaniecki, M. Wąsowicz, Warszawa 2001

Literatura dodatkowa wskazana przy poszczególnych zajęciach

SEMESTR ZIMOWY

Zajęcia 1. Zajęcia wstępne.

• Kwestie organizacyjne (podręczniki, zasady zaliczania ćwiczeń, zakres egzaminu)

• Ewolucja ustrojów państwowych i instytucji prawnych – cele i założenia przedmiotu

• Omówienie podstawowych pojęć.

Zajęcia 2-3. Polska droga do monarchii konstytucyjnej

• Ustrój Rzeczypospolitej szlacheckiej – podstawowe zasady

• Kryzys ustrojowy i reformy w II poł. XVIII w.

• Konstytucja 3 Maja

Źródła: Artykuły henrykowskie 1576 (fragm..); Ustawa Rządowa z dnia 3 Maja 1791

Zajęcia 4-5. Konstytucjonalizm anglosaski

• Ewolucja ustroju Anglii XVII-XX w.

• Konstytucja Stanów Zjednoczonych 1787

• Ewolucja ustroju USA w XIX i XX w.

Źródła: ustawa o prawach 1689, ustawa o parlamencie 1911, konstytucja Stanów Zjednoczonych 1787 z poprawkami

Zajęcia 6. Ewolucja ustroju Francji w XVI-XVIII w

• Monarchia absolutna i jej kryzys

• Zasady konstytucji francuskiej z 1791. Prawa obywatelskie

• Podstawowe zasady konstytucji jakobińskiej i dyrektorialnej

Źródła: Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 1789 r.; konstytucja francuska z 1791 (fragm.)

Zajęcia 7. Ustrój monarchii ograniczonej: przykłady

• Zasady ustroju państwa we francuskiej Karcie Konstytucyjnej 1814.

• Zasady ustroju Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego

Źródła: Karta Konstytucyjna 1814; konstytucja Księstwa Warszawskiego, konstytucja Królestwa Polskiego.

Zajęcia 8-9. Ewolucja ustroju Francji w XIX-XX w.

• Geneza powstania III Republiki

• Zasady ustroju państwa w konstytucji z 1875 (model parlamentarno - gabinetowy)

• Geneza utworzenia V Republiki i jej podstawowe zasady ustrojowe.

Źródła: konstytucja III Republiki 1875; konstytucja V Republiki 1958

Zajęcia 11. Ewolucja ustroju II Rzeczypospolitej: od demokracji parlamentarnej do modelu autorytarnego

• •Rozwiązania ustrojowe w początkach II RP. Zasady ustroju politycznego w konstytucji marcowej

• Nowela sierpniowa i system rządów po roku 1926

• Konstytucja kwietniowa – zasady ustroju politycznego i ich ideologiczne podstawy

• Pozycja władzy wykonawczej i ustawodawczej w systemie ustrojowym wedle konstytucji kwietniowej. Administracja II RP

Źródła: tzw. Mała konstytucja z 20 lutego 1919 r.; Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 17 marca 1921 r.; Ustawa o zmianie konstytucji z dnia 2 sierpnia 1926 (nowela sierpniowa); Ustawa konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1935;

Zajęcia 12. Ustrój państwa demokracji ludowej na przykładzie PRL

• Mała Konstytucja z 1947 r.

• konstytucja z 1952 a praktyka ustrojowa

• „Solidarność” i stan wojenny

Źródła: ustawa konstytucyjna z 1947; konstytucja 1952 ze zm.

Zajęcia 13. Ustrój Niemiec w XX w.: charakterystyka ustroju III Rzeszy i państwa federacyjnego

• Wprowadzenie ustroju totalitarnego i jego charakterystyka

• Podstawowe zasady konstytucyjne RFN

Zajęcia 14. Demokratyczne państwo prawne

• Powstanie koncepcji państwa prawa w XIX w.

• Ewolucja państwa prawa w XX w.

• Kontrola administracji i rola sądownictwa administracyjnego

SEMESTR LETNI

Zajęcia 1. Program kodyfikacji prawa w Oświeceniu

• Założenia programu kodyfikacji

• Pierwsze próby realizacji programu kodyfikacji,

• Kodeksy epoki przejściowej

• Landrecht z 1794 r. (wybrane zagadnienia)

Zajęcia 2-4. Kodyfikacje i ewolucja wybranych instytucji prawa cywilnego w XIX-XX w.

• Ius commune i wielkie kodyfikacje prawa cywilnego

• Kodeks Napoleona,

• Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch z 1811 r.,

• Bürgerliches Gesetzbuch z 1896 r.,

• Szwajcarski kodeks cywilny (ZGB)

• Systemy osobowego i majątkowego prawa małżeńskiego XIX-XX w.

• Prawo własności – ewolucja pojęcia kapitalizmu

• Zobowiązania – podstawowe pojęcia

• Ewolucja zasad prawa spadkowego

• Unifikacja i kodyfikacja prawa w II RP

Zajęcia 5. Powstanie i ewolucja podstawowych instytucji prawa handlowego w XIX-XXw.

• Systemy prawa handlowego

• Podstawowe wiadomości o spółkach

• Instytucja giełdy

• Prawo wekslowe

Zajęcia 6-7. Kształtowanie podstawowych instytucji nowoczesnego prawa karnego

• Etapy rozwoju prawa karnego

• Założenia szkoły humanitarnej (klasycznej), antropologicznej, socjologicznej

• Ewolucja pojęcia przestępstwa

• Pojęcie winy i jego ewolucja

• Funkcje i cele kary. Rodzaje środków karnych

Zajęcia 8-9. Ewolucja zasad organizacji sądownictwa

• Sądownictwo stanowe i powszechne

• Przykłady dawnych sądów stanowych: Trybunał Koronny

• System common law i sądownictwo

• Zasada niezależności władzy sądowej

• Od arbitralności do niezawisłości: ewolucja pozycji sędziego

• Udział społeczeństwa w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości

• Prawotwórcza rola sądownictwa

Zajęcia 10. Od procesu skargowego do cywilnego – zasady i ewolucja

• Omówienie podstawowych zasad procesu skargowego i cywilnego

• Ewolucja środków dowodowych

Zajęcia 11-12. Ewolucja procesu karnego: od procesu inkwizycyjnego do procedury mieszanej

• Zasady procesu inkwizycyjnego

• Przykład procesu o czary

• Postulaty humanitarystów w zakresie procedury karnej

• Zasady procesu mieszanego na przykładzie polskiego kpk 1928

Zajęcia 13. Prawo prywatne w prawie ziemskim

• Charakterystyka prawa ziemskiego

• Prawo osobowe i małżeńskie

• Własność i ograniczone prawa rzeczowe

• Prawo spadkowe

Zajęcia 14. Podsumowanie.

Semestr zimowy:

Zajęcia w semestrze zimowym prowadzone są zdalnie, w trybie synchronicznym. Metody: pogadanka, analiza tekstu źródłowego przy wykorzystaniu pracy w grupach (pokojach), elementy wykładu z zastosowaniem prezentacji, nauczanie spiralne

Semestr letni (możliwe zmiany w zależności od sytuacji epidemiologicznej):

Analiza źródeł, pogadanka, prezentacje multimedialne, elementy pracy grupowej; rozwiązywanie stanów faktycznych

Obecność (dopuszczalne dwie nieobecności w semestrze). W semestrze zimowym obecność sprawdzana będzie przez zalogowanie się do Google Meet w trakcie spotkania zdalnego

Uzyskanie co najmniej 50% punktów z kolokwiów. W semestrze zimowym kolokwia będą przeprowadzane za pomocą platformy Kampus.

Ocena ciągła (aktywność na zajęciach).