Ewolucja ustrojów państwowych i instytucji prawnych [2200-1P006S] Rok akademicki 2021/22
Ćwiczenia, grupa nr 5

Podręczniki:

J. Bardach, B. Leśnodorski, M. Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 2010.

M. Wąsowicz, Historia ustroju państw Zachodu, Warszawa 2012.

M. Sczaniecki, Powszechna historia państwa i prawa, Warszawa 1993 i następne.

K. Sójka-Zielińska, Historia prawa, Warszawa 1996 i kolejne.

Teksty źródłowe:

M. Sczaniecki, Wybór źródeł do historii państwa i prawa w dobie nowożytnej, poszerzenie i oprac. wyboru Marek Wąsowicz, Warszawa 1996,

G. Bałtruszajtys, J. Kolarzowski, M. Paszkowska, K. Rajewski, Wybór źródeł do historii prawa sądowego czasów nowożytnych, Warszawa 1996.

USTRÓJ

1) Wprowadzenie do problematyki przedmiotu – podstawowe zagadnienia ustrojowe

• konstytucja i jej zasady (na przykładzie konstytucji amerykańskiej i angielskiej)

• odpowiedzialność polityczne i odpowiedzialność prawna

• trójpodział władzy

• modele ustrojowe i ich podstawowe zasady

- system parlamentarno-gabinetowy (republika parlamentarno-

gabinetowa i monarchia parlamentarno gabinetowa)

- system „prezydencki” (republika prezydencka a monarchia

konstytucyjna)

- system „półprezydencki”/orleański (konstytucja lipcowa a V Republika

Francuska

- systemy postsowieckie

- systemy oparte o zasadę jednolitości władzy państwowej (absolutyzm

a państwo totalitarne – faszyzm, jakobinizm/komunizm)

2) Zasady prawa wyborczego i ich wpływ na model ustrojowy państwa – możliwości i zagrożenia. Cenzusy i inne ograniczenia powszechności prawa wyborczego – geneza i współczesność

3) Ewolucja ustroju państwa – zagadnienia ogólne, przyczyny: społeczne, ekonomiczne i polityczne przemian ustrojowych.

monarchia patrymonialna – rozdrobnienie feudalne – monarchia stanowa – monarchia absolutna – monarchia absolutna oświecona – monarchia konstytucyjna – monarchia parlamentarno-gabinetowa

Ze wskazaniem różnić w rozwoju ustroju na przykładach konkretnych państw (Francja, Niemcy, Polska, Rosja, Anglia).

4) Konstytucjonalizm francuski, od monarchii konstytucyjnej do V Republiki – wielki eksperyment konstytucyjny i jego oddziaływanie na konstytucjonalizm europejski (jakobinizm, konstytucja cesarska, Karta konstytucyjna, system orleański, republika parlamentarno-gabinetowa) ze szczególnym uwzględnieniem Polski

5) Kształtowanie się systemu parlamentarno-gabinetowego – angielski model ewolucji ustrojowej i jego recepcja na kontynent

6) Republikański model monarchii konstytucyjnej – narodziny i ewolucja ustroju Stanów Zjednoczonych. Dlaczego klasyczna monarchia konstytucyjna nie jest konstytucyjna (demokratyczna)

7) Polski konstytucjonalizm – oryginał czy kopia. Od Konstytucji 3 Maja do Konstytucji 1997 roku – od sasa do lasa)

8) Ewolucja ustroju i państwowości Niemiec od konfederacji do państwa federalnego – koncepcja państwa złożonego. Czy demokracja może być niebezpieczna? – od Republiki weimarskiej do III Rzeszy – przykład totalitaryzmu w XX wieku.

9) Rosja –przykład spóźnionej reformy konstytucyjnej. Zasada jednolitości władzy państwowej, od XIX absolutyzmu do XX wiecznej totalitarnej republiki socjalistycznej

PRAWO SĄDOWE

1) Geneza i program kodyfikacji prawa w epoce Oświecenia

2) Podstawowe instytucje prawa cywilnego i ich ewolucja w najważniejszych kodyfikacjach XIX/XX wieku – część ogólna:

• osoby fizyczne

• osoby prawne

• zdolność prawna

• zdolność do czynności prawnych

3) Podstawowe instytucje prawa cywilnego i ich ewolucja w najważniejszych kodyfikacjach XIX/XX wieku (od liberalizmu do solidaryzmu) – prawo rzeczowe oraz prawo zobowiązań

• prawo własność i jego ograniczenia

• ograniczone prawa rzeczowe

• zasada swobody umów i jej ograniczenia

• najważniejsze umowy z zakresu prawa zobowiązań (np. umowa kupna-sprzedaży)

• zasady odpowiedzialności cywilnej

4) Podstawowe instytucje prawa cywilnego i ich ewolucja w najważniejszych kodyfikacjach XIX/XX wieku – prawo spadkowe oraz prawo małżeńskie

• dziedziczenie testamentowe i ustawowe

• zachowek a rezerwa

• prawo małżeńskie osobowe

• prawo małżeńskie majątkowe

• formy zawarcia małżeństwa

5) Prawo handlowe – instytucje i źródła prawa handlowego XIX/XX wiek

• założenia systematyki kodeksów handlowych

• najważniejsze źródła prawa handlowego (np. HGB, polski KH)

• najważniejsze instytucje prawa handlowego (giełdy, spółki, itp.)

6) Prawo karne Oświecenia.

• program reformy humanitarnej

• doktryny penalistyczne: szkoła klasyczna, antropologiczna i socjologiczna.

7) Najważniejsze instytucje prawa karnego:

• pojęcie przestępstwa (czyn zabroniony, wina jej rodzaje, społeczna szkodliwość czynu, publicznoprawny charakter przestępstwa, przestępstwa ścigane z urzędu i na wniosek, ewolucja katalogu przestępstw)

• pojęcie kary (istota kary, cele kary, rodzaje kar – systemy)

• zasady odpowiedzialności karnej (odpowiedzialność na zasadnie winy, kontratypy, inne koncepcje odpowiedzialności)

8) Program humanitarnej reformy procesu karnego. Proces karny "mieszany".

9) Zasady postępowania cywilnego

Praca w grupie połączona z wykładem. Dyskusja ze studentami.

Obecność na zajęciach - dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Zaliczenie dla całej grupy przeprowadzone po pierwszym semestrze - kolokwium pisemne. Dla osób ubiegających się o zerówkę dodatkowe kolokwium pisemne lub ustne zaliczone przynajmniej na ocenę dobrą.

Warunki dopuszczenia do egzaminu w terminie zerowym:

1. Obecność na ćwiczeniach.

2. Zaliczenie kolokwium dopuszczającego na ocenę co najmniej dobrą.