Legal culture of the pre-modern Poland in its social and political context

Przedmiot ukazuje kulturę prawną dawnej Rzeczypospolitej: tworzenie prawa, jego nauczanie, funkcjonowanie, ograniczenia oraz stosunek „narodu politycznego” Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego do prawa (m.in. wymagania wobec niego i projekty „korektury”)

Przedmiot ukazuje: tworzenie prawa, jego funkcjonowanie i ograniczenia w dawnej Rzeczypospolitej. Wyróżnione zostają obydwie części państwa: Korona i Wielkie Księstwo Litewskie, różniące się tradycjami politycznymi i strukturą społeczną, co znacząco wpływało zarówno na tworzenie, jak i działanie prawa oraz stosunek do niego. Inaczej wyglądała tez rola monarchy (króla i wielkiego księcia – hospodara) w obydwu państwach. Zasadniczo wspólny był system – a raczej jego brak – nauczania prawa, wspólne też – ale dopiero w epoce stanisławowskiej – koncepcje reformy prawa. Prawo służyło jednak obrony odrębności prowincji (i to nie tylko Wielkiego Księstwa, ale i Prus Królewskich) przed unifikacją. Uwagę przyciąga też idealizacja dawnego prawa i ustroju w wieku XIX, XX i współcześnie.

1. M. Głuszak, O recepcji prawa w rezolucjach Rady Nieustającej. „XVIII amžiaus studijos” 3: 2016, https://www.istorija.lt/data/public/uploads/2020/11/2016-xviii-a.-studijos-t.-3-13-marcin-guszak-o-recepcji-prawa-p.-268-281.pdf

2. S. Godek, Elementy prawa rzymskiego w III Statucie litewskim (1588), Warszawa 2004

3. St. Grodziski, Z dziejów staropolskiej kultury prawnej, Kraków 2004

4. A. Grześkowiak – Krwawicz, Dyskurs polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Toruń 2018.

5. M. Kuryłowicz, Nauczanie prawa w Akademii Zamoyskiej w świetle wybranych tekstów źródłowych, [w:] Łacina w Polsce Zeszyty Naukowe nr 7-9, Warszawa 1999,

6. J. Matuszewski, Dlaczego nie uczono prawa polskiego na akademii? : prawo zwyczajowe w kulturze oralnej i w kulturze pisma, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” T. 8: 2015, Nr 3. s. 215-228, https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/151325/matuszewski_dlaczego_nie_uczono_prawa_polskiego_na_akademii_2015.pdf?sequence=1&isAllowed=y

7. J. Matuszewski, Prawo sądowe na wsi polskiej lokowanej na prawie niemieckim, „Studia Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” T. II: 1995, s. 40-75. https://bazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_z_Dziejow_Panstwa_i_Prawa_Polskiego/Studia_z_Dziejow_Panstwa_i_Prawa_Polskiego-r1995-t2/Studia_z_Dziejow_Panstwa_i_Prawa_Polskiego-r1995-t2-s40-75/Studia_z_Dziejow_Panstwa_i_Prawa_Polskiego-r1995-t2-s40-75.pdf

8. A. Moniuszko, III Statut a próby kodyfikacji prawa koronnego za panowania Zygmunta III, [w:] Lietuvos Statutas ir Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės bajoriškoji visuomenė, red. I. Valikonytė i L. Steponavičienė, Vilnius 2015.

9. D. Pietrzyk-Reeves, Kontynuacja i zmiany w polskim republikanizmie XVII

i XVIII wieku, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, T. 67: 2015, Nr 1, s. 45-74, https://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/4217/4285

10. B. Rok, Zagadnienia ustrojowe w kalendarzach politycznych czasów saskich, [w:] Studia z dziejów ustroju i skarbowości Rzeczypospolitej, red. K. Matwijowski, Acta Universitatis Wratislaviensis nr 504, Historia XXXIV: 1981

11. H. Rzewuski, O dawnych i teraźniejszych prawach polskich słów kilka przez Autora Listopada, Kraków 1855, https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=9326

12. Wartości polityczne Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Struktury aksjologiczne a granice cywilizacyjne, red. A. Grześkowiak – Krwawicz, wsp. J. Axer, Warszawa 2017, teksty: P. Sapała, Relacja miedzy wolnością a prawem w pismach Stanisława Orzechowskiego (s. 199-241); E. Opaliński, Prawo i wolność w szlacheckim systemie wartości w drugiej połowie XVI i na początku XVII stulecia (s. 242-263); M. Zwierzykowski, ‘”Sine iustitia in libertate żyć nie chcemy”. Prawo i sprawiedliwość w dyskursie politycznym kampanii sejmowych lat 1696-1762, s. 264- 287.

13. A.B. Zakrzewski, O kulturze prawnej Wielkiego Księstwa Litewskiego XVI-XVIII wieku – uwagi wstępne, [w:] Kultura i języki Wielkiego Księstwa Litewskiego, red. T.M. Lizisowa, Kraków 2005

14. A.B. Zakrzewski, Wielkie Księstwo Litewskie (XVI-XVIII w.). Prawo – ustrój – społeczeństwo, Warszawa 2013, Rozdział XIII: Prawo w teorii i praktyce

oraz podawana na zajęciach

WIEDZA. Studentka/Student będzie potrafić:

1. opisać mechanizmy tworzenia się prawa dawnej Rzeczypospolitej – w jego kontekście historycznym, społecznym i kulturowym

2. odróżniać podstawowe instytucje ustrojowe i prawne i zauważać ich przekształcenia.

UMIĘJĘTNOŚCI. Studentka/Student będzie umieć: 1. interpretować proste teksty prawne 2. widzieć nie tylko rozwiązania prawne, ale również ich przesłanki.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE: Studentka/Student: 1. widzi prawo jako element kultury 2. umie samodzielnie poszukiwać opracowań i źródeł związanych z problematyka zajęć 3. umie spokojnie dyskutować, szanuje cudze poglądy, w polemice stosuje argumenty merytoryczne 4. umie pracować w grupie.

Kontrola obecności (dopuszczalne 3 nieobecności), ocena aktywności na zajęciach, dla oceny powyżej dostatecznej: praca pisemna lub - preferowana - prezentacja (oceniana na podstawie: doboru literatury i samodzielności w ujęciu problemu).

nie ma....