Translating films and songs: An introduction to audiovisual translation

Kurs stanowi wprowadzenie do wybranych zagadnień teoretycznych i praktycznych z zakresu przekładu audiowizualnego i tłumaczenia tekstów piosenek z języka angielskiego na język polski.

Kurs poświęcony podstawowym zagadnieniom związanym z przekładem list dialogowych w filmach oraz tekstów piosenek (również filmowych) w parze językowej angielski – polski. Dominować będzie podejście warsztatowo-praktyczne polegające na ocenie istniejących tłumaczeń oraz – w mniejszym zakresie – własnych próbach translatorskich. Ponadto zajęcia dostarczą wprowadzenia historyczno-teoretycznego związanego z przekładem audiowizualnym. Odpowiemy sobie na takie pytania i poruszymy takie zagadnienia, jak np.:

1. Jakie czynniki historyczne (ekonomiczne, polityczne, kulturowe) wpłynęły na preferowanie przez poszczególne państwa napisów czy dubbingu w tłumaczonych filmach?

2. Polisemiotyczna natura dzieł audiowizualnych i jej wpływ na elementy językowe w kodzie wizualnym i kodzie akustycznym;

3. Różne techniki tłumaczenia audiowizualnego: dubbing/napisy/lektor – w ujęciu technicznym, produkcyjnym, recepcyjnym i artystycznym. Audiodeskrypcja dla niewidomych i napisy dla niesłyszących;

4. Przekład elementów obcych kulturowo (udomowienie i egzotyzacja). Przekład czy adaptacja?

5. Przekład gier słownych i komizmu, slangu i wulgaryzmów;

6. Dawne pirackie tłumaczenia (np. „Gwiezdnych wojen”) – nieadekwatność i błędy (językowe, techniczne, funkcjonalne, stylistyczne);

7. Dlaczego przekłady tytułów filmów budzą kontrowersje? (mechanizmy tworzenia i typologia tłumaczonych tytułów filmów);

8. Przekład piosenek w perspektywie teorii skoposu (celu) i funkcjonalności;

9. Dlaczego przekład piosenek z lektorem nie jest dobrym pomysłem?

Proponowany materiał badawczy i ilustracyjny może zostać ustalony w zależności od zainteresowań Studentów i Studentek – m.in. animacja „Shrek” (w tłumaczeniu Bartosza Wierzbięty), skecze Monty Pythona (w tłumaczeniu Tomasza Beksińskiego), piosenki serialowe, piosenki Boba Dylana (w przekładzie Filipa Łobodzińskiego), piosenki Leonarda Cohena (w przekładzie Macieja Zembatego).

(wybrane fragmenty):

G. Adamowicz-Grzyb, „Tłumaczenia filmowe w praktyce”, Warszawa 2013.

“The Routledge Companion to Translation Studies”, red. J. Munday, London-New York 2009 (tu rozdział “Issues in Audiovisual Translation”).

I. Sikora, „Dubbing filmów animowanych: Strategie translatorskie w polskim dubbingu anglojęzycznych filmów animowanych”, Nysa 2013.

A. Szarkowska, „Przekład audiowizualny w Polsce – perspektywy i wyzwania”, „Przekładaniec” 2008 (20).

T. Tomaszkiewicz, „Przekład audiowizualny”, Warszawa 2006.

„Współczesne teorie przekładu. Antologia”, pod red. P. Bukowskiego i M. Heydel, Kraków 2009.

M. Tryuk, „Co to jest tłumaczenie audiowizualne?”, „Przekładaniec” 2008 (20).

A. Urban, „Dubbing i napisy w filmach animowanych a aluzje polityczne”, w: „Scripta manent – res novae”, red. S. Puppel i T. Tomaszkiewicz, Poznań 2013.

A. Urban, “Polish dubbing today as an example of excessive domestication”, w: “New Points of View on Audiovisual Translation and Media Accessibility”, red. A. Jankowska i A. Szarkowska, Oxford 2015.

Student/Studentka:

- potrafi wyjaśnić podstawowe zagadnienia związane z przekładem audiowizualnym;

- krytycznie analizuje przekłady filmów i piosenek;

- proponuje własne przekłady fragmentów dzieł filmowych i wokalnych;

- dostrzega wymogi dotyczące strategii translatorskiej stawiane przez dzieła audiowizualne oraz piosenki;

Ocena bieżącej aktywności Studenta/Studentki – wykonywanie zadań na platformie (analizowanie przekładów wskazanych utworów audiowizualnych i tekstów piosenek).

Krótkie testy/pytania sprawdzające przyswojenie zagadnień teoretycznych.

Ocena wypowiedzi i dyskusji na forum.

Przygotowanie krótkiej pracy zaliczeniowej w wybranej formie: analizy istniejących przekładów lub własnej propozycji przekład utworu (jego fragmentu) lub refleksji teoretycznej poświęconej przekładowi audiowizualnemu.