Ethnographic laboratory

To laboratorium zajmie się relacjami ludzi, wody i innych stworzeń na Odrze dotkniętej katastrofą ekologiczną. Jest to zaproszenie do badań etnograficznych nad zmianami klimatycznymi, antropopresją i sytuacją wód w Polsce. Głównymi pytaniami badawczymi są: Co to znaczy śmierć rzeki? Jak i kto (ludzie i inne byty) odpowiadają na zaistniałą sytuację? Czy w obliczu kryzysu można szukać nadziei? Jak kształtują się kulturowe, lokalne aspekty życia w kryzysie ekologicznym? Grupa zajmie się społecznymi konsekwencjami trwającej na Odrze katastrofy, wyobrażeniami rzeki, sposobami radzenia sobie z kryzysem (np. samoorganizacją, aktywizmem, planami ekologicznej odbudowy Odry przeciwstawianymi dalszej jej regulacji, tworzonymi na temat Odry opowieściami). Istotną kwestią będzie refleksja nad transformacyjnymi aspektami kryzysu. Prace będą miały charakter antropologiczny i trans-dyscyplinarny.

Laboratorium czerpać będzie z narzędzi błękitnej antropologii i humanistyki, etnograficznych badań trans-relacyjnych (K.Majbroda) nad zmianami klimatycznymi, antropopresją i życiem (ludzkim i nie-ludzkim) nad i w rzece dotkniętej katastrofą ekologiczną. Zamieszkiwanie kryzysu ekologicznego zdaje się stawać codziennością, w której stan wód, jej jakość i cyrkulacja odgrywają kluczową rolę, zwłaszcza w naszych szerokościach geograficznych. W dużej mierze ludzki, kulturowo skonstruowany stosunek do wody oraz praktyki „zarządzania” nią powodują pustynnienie Polski, czy prowadzą do utraty odporności rzeki jak miało to miejsce na Odrze. Taki stan rzeczy nie może pozostać bez odpowiedzi antropologicznej polegającej na zgłębianiu tych ludzko-wodnych relacji, ich dokumentowaniu oraz śledzeniu ich zmian lub stagnacji w obliczu katastrofy. Tak rozumianą odpowiedź wypracowywać będzie laboratoryjna grupa badawcza.

Zajmiemy się ludzko – nie-ludzkimi relacjami, wyobrażeniami rzeki, lokalnymi i państwowymi hydropolitykami, pamięcią o kryzysie, strategiami dyskursywnymi i praktykami radzenia sobie z nim (np. samoorganizacją, aktywizmem, planami renaturyzacji przeciwstawianymi dalszej regulacji Odry).

W trakcie trwania zajęć wprowadzone zostaną elementy teorii postkolonialnej w badaniach środowiskowych, zwrotu ku wodzie, czy posthumanistycznej fenomenologii, etnologii więcej niż ludzkiej i (trans)relacyjnej.

Studenci i studentki, w ramach powyżej zarysowanej problematyki, będą mieli możliwość wybrać własną ścieżkę tematyczną i badawczą. Od badań nad pamięcią i kategorią poniemieckości, przez przyglądanie się transgraniczności rzeki i jej społecznościom, konsekwencjom kryzysu, do badań ściśle związanych z antropologią środowiska, wody, czy infrastruktury rzecznej. Tematy będą dobierane indywidualnie na podstawie tego, co najbardziej zaciekawi studentki/ studentów w trakcie samodzielnych badań terenowych.

Laboratorim ma na celu zbudowanie podstaw warsztatu etnograficznego, naukę podstaw metodologii badań antropologicznych, zaplanowanie i przeprowadzenie własnego projektu badawczego zakończonego analizą zebranych danych.

a) desk research (o danym problemie, regionie, etnograficznej literaturze przedmiotu),

b) sieciowanie ze specjalistami z innych dyscyplin (wywiady eksperckie, wizyty studyjne, konsultacje),

c) planowanie badań (harmonogram i kosztorysowanie),

d) projektowanie narzędzi badawczych,

e) formułowanie pytań badawczych,

f) przeprowadzenie badań terenowych, za pomocą technik jak: indywidulane i grupowe wywiady pogłębione (IDI i FGI), obserwacji uczestniczącej, prowadzenie notatek terenowych, dokumentacji wizualnej i innych,

g) analiza danych w świetle poznanych teorii, formułowanie wniosków,

h) pisanie tekstu etnograficznego.

Zajęcia kształcą umiejętność:

- pracy w grupie;

- komunikacji również w sytuacjach poza strefą osobistego komfortu;

- analizy tekstu akademickiego i operowania pojęciami teoretycznymi;

- analitycznego i krytycznego myślenia;

- wytworzenia, opracowania i analizy materiałów terenowych;

- dyskusji i prezentacji publicznej;

- samodzielnego planowania i prowadzenia projektu badawczego

- formułowania antropologicznej wrażliwości i postaw etycznych sprzyjających bezprzemocowemu, demokratycznemu, równościowemu i włączającemu sposobowi prowadzenia badań i prezentacji materiałów.

Wiedza

a) pozyskanie wiedzy z zakresu teorii nauk społecznych i humanistycznych oraz stosowanych w tych naukach pojęć,

b) podstawy etnograficznych metod badawczych,

c) wprowadzenie do metodologii badań błękitnej antropologii i badań nad relacjami ludzi i nie-ludzi.

Umiejętności

a) samodzielne prowadzenie badań terenowych; (przygotowanie, użycie podstawowych technik badawczych, opracowanie, analiza i interpretacja materiałów źródłowych i wywołanych),

b) pisanie tekstu akademickiego,

c) operacjonalizacja pojęć oraz wiedzy teoretycznej i stosowanie jej do analizy.

Kompetencje społeczne

a) komunikowanie się z otoczeniem społecznym,

b) praca w grupie,

c) dyskusja i prezentacja publiczna,

d) formowanie wrażliwości i akceptacji wobec różnorodności.

a) Udział w zajęciach – prawo do 2 nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze, ponad 3 nieobecności spowodują konieczność dostarczenia krótkiej pracy pisemnej z zaległego materiału.

b) Udział w 4 wyjazdach terenowych

c) Udział i przygotowywanie zadań grupowych i indywidualnych w trakcie trwania laboratorium (w tym krótkie prace pisemne). Zasady ocen będą ustalane w zależności od charakterystyki zadania.

d) Dostarczanie materiałów terenowych np. transkrypcji wywiadów, podsumowania z notatek terenowych.

e) Raport końcowy (praca laboratoryjna) oparty na rezultatach badań terenowych – do oceny będzie brana pod uwagę : struktura pracy; poprawność języka; logika wywodu; rzetelność w analizie użytego materiału; oryginalność i krytyczność stwierdzeń, umiejętność zastosowania poznanej teorii do operacjonalizacji pojęć i analizy materiału badawczego, bibliografia.

Formuła zaliczenia będzie zmieniać się w każdym semestrze i będzie zależała od stopnia zaawansowania projektu:

I semestr (letni 2023)– udział w grupowym zadaniu desk research, udział w wyjeździe terenowym (czerwiec lub lipiec) , przygotowanie wstępnego kwestionariusza, oddanie materiałów terenowych.

II semestr (jesienny 2023/24) - udział w zadaniach grupowych i indywidualnych, udział w 2 wyjazdach terenowym (październik i styczeń), przygotowanie projektu swoich badań (tematu, stanu badań, kosztorysu, harmonogramu, narzędzi badawczych i wyszukanie wstępnej literatury metodologicznej odpowiadającej specyficznym potrzebom projektu), oddanie materiałów terenowych.

III semestr (letni 2024)- udział w zadaniach grupowych i indywidualnych, udział w wyjeździe terenowym (maj lub lipiec), oddanie materiałów terenowych, wykazu zebranych danych, rodzaju źródeł, bibliografii, opis sposobu analizy danych, falsyfikacji źródeł i informacji, wstępnej koncepcji raportu z badań (pracy laboratoryjnej).

IV semestr (jesienny 2024)- udział w zajęciach, prezentacja swojego tematu, wypracowanie i dostarczenie raportu z badań (pracy laboratoryjnej).