Analiza tekstu literackiego

ogólnouniwersyteckie

Struktura tekstu literackiego. Metodologie badań literackich. Analiza tekstu.

w sali

Celem zajęć jest pogłębienie znajomości teorii literatury (ww. zajęcia są uzupełnieniem i kontynuacją bloku metodologia badań literackich, na którym wykładowca prezentował podane niżej kategorie teoretyczno-literackie). Omawiane są podstawowe kategorie literackie, ilustrowane przykładami wybitnych dzieł literatury hispanoamerykańskiej (J.L. Borges, A. Carpentier, J. Cortázar, G.García Márquez, M.Vargas Llosa, J. Rulfo, L. Sepúlveda). Studenci nabywają umiejętność analizy tekstu literackiego oraz zapoznają się ze współczesnymi metodologiami badań literackich, a także z różnymi nurtami literatury Ameryki Łacińskiej.

1. Teoria. Struktura tekstu narracyjnego

2. Analiza

2.1. Poziomy tekstu narracyjnego

• J.L.Borges “Śmierć i busola” (“La muerte y la brújula”)

• J.L.Borges, “Opowiadanie kryminalne” (“El cuento policial” w: Borges oral)

2.2. Narrator i perspektywa narracyjna

Teoria: Seymour Chatman, rozdz. “Covert versus Overt Narrator” w: Story and Discourse

• Julio Cortázar “Ciągłość parków” (“Continuidad de los parques”)

• Julio Cortázar “Bóstwo z Cyklad” (“El ídolo de las Cícladas”)

• Julio Cortázar “Aksolotl” (“Axolotl”)

2.3. Czas

Teoria: Seymour Chatman, Story and Discourse, Ithaca and London 1978, s. 62-79.

• Alejo Carpentier “Podobny do nocy”, Wojna czasu; Czytelnik, Warszawa 1974 ( “Semejante a la noche”, Guerra del tiempo)

• Alejo Carpentier “Powrót do ziarnka”, Wojna czasu (“Viaje a la semilla”, Guerra del tiempo)

2.4. Przestrzeń

Teoria: Janusz Sławiński, “Przestrzeń w literaturze” w: M.Głowiński i A.Okopień-Sławińska, Przestrzeń i literatura, Wrocław 1978 ((https://pl.scribd.com/document/369095271/Janusz-S%C5%82awi%C5%84ski-Przestrze%C5%84-w-Literaturze).

• Julio Cortázar “Zajęty dom” (“Casa tomada”)

2.5. Fabuła

Teoria: Roland Barthes „Wstęp do analizy strukturalnej opowiadań” (http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Pamietnik_Literacki_czasopismo...)

• J.L. Borges „Ogród o rozwidlających się ścieżkach’(„El jardin de senderos que se bifurcan”).

3. Kategorie i koncepcje literackie

3.1. Intertekstualność

Teoria: Gérard Genette, Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia, Gdańsk 2014, rozdz. I-II. Wersja ang.: https://books.google.pl/books?id=KbYzNp94C9oC&printsec=frontcover&hl=pl#v=onepage&q&f=false

• J.L.Borges “Pierre Menard, autor Don Kichota” (“Pierre Menard, autor del Quijote”)

• Alejo Carpentier Koncert barokowy, Czytelnik, Warszawa 1977 (Concierto barroco): fragmenty

3.2. Realizm

Teoria: Philippe Hamon Un discours contraint. (pol. wersja: Ograniczenia dyskursu realistycznego: https://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwiX8NO1irbgAhUsmYsKHT-aCjwQFjAAegQIAxAC&url=http%3A%2F%2Fbazhum.muzhp.pl%2Fmedia%2F%2Ffiles%2FPamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej%2FPamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1983-t74-n1%2FPamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1983-t74-n1-s221-262%2FPamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1983-t74-n1-s221-262.pdf&usg=AOvVaw3qIf0FYbOSCgoHc2JOwiPn

• J.L.Borges “Emma Zunz”

3.3. Fantastyka

Teoria: Adam Elbanowski, Fantastyka: wstępne definicje i określenia (ksero)

Teoria: Tzvetan Todorov, Introduction à la littérature fantastique (The Fantastic: A Structural Approach to a Literary Genre, http://mylovelibrabry.com/epdflibraryus/free1.php?asin=0801491460).

• Luis Sepúlveda “Zmiana trasy” („Cambio de ruta”) w: L.Sepúlveda Przegapienia, Noir sur Blanc, Warszawa 2005.

• J. Cortázar „W nocy, twarzą ku niebu” („La noche boca arriba”).

3.4. Ironia narracyjna

Teoria: Piotr Łaguna, Ironia jako postawa i jako wyraz, Kraków-Wrocław 1984.

Teoria: Herbert H. Clark and Richard J. Gerrig “On the Pretense Theory of Irony”:

https://web.stanford.edu/~clark/1980s/Clark,%20H.H.%20_%20Gerrig,%20R.J.%20_On%20the%20pretense%20theory%20of%20irony_%201984.pdf

Teoria: Wayne C. Booth A Rhetoric of Irony: https://archive.org/details/rhetoricofirony00boot

• Gabriel García Márquez “Bardzo stary pan z ogromnymi skrzydłami” (“Un señor muy viejo con unas alas enormes”)

3.5. Pojęcie fikcji: Kontrakt prawdziwości i kontrakt fikcyjności w literaturze hispanoamerykańskiej: analiza z perspektywy przedmowy.

Teoria: Adam Elbanowski , rozdz. „Między dokumentem a fikcją” w: A. Elbanowski, Świadectwa, metafory, fabulacje, CESLA, Warszawa 2013.

Teoria: Gerard Genette Fiction and diction: https://archive.org/details/GerardGenetteFictionDictionCornellUniversityPress1993

• M.Vargas Llosa “Prawda kłamstw” („La verdad de las mentiras”) w: Prawda kłamstw, Rebis, Poznań 1999.

3.6. Poezja: elementy wersyfikacji

• J. L. Borges “Poemat o darach” (“Poema de los dones”)

• J.L. Borges „Ars poetica” („Arte poética”).

3.7. Dyskurs historyczny

Teoria: Hayden White, Tekst historiograficzny jako artefakt literacki, Znak, Kraków 2006 (The Historical Text as Literary Artifact: http://yunus.hacettepe.edu.tr/~jason.ward/ied485britnovel4/HaydWhitHistTextArtifact.pdf

• Alejo Carpentier Królestwo z tego świata; PIW, Warszawa 2018 (El reino de este mundo): fragmenty

• Álvaro Mutis “Ostatnie oblicze” (“El último rostro”)

• G. García Márquez Generał w labiryncie; Muza, Warszawa 1998 (El general en su laberinto): fragmenty.

3.8. Język i styl

• Juan Rulfo Pedro Páramo; Znak, Kraków 2010; rozdz. I.

UWAGA: opowiadania J. Cortazara w wydaniach Muzy; opowiadania J.L.Borgesa – Wyd. Prószyński. Skany opowiadań będą przesyłane studentom.

Nakład pracy studenta:

1. Lektura tekstów teoretycznych i analizowanych tekstów literackich.

2. Udział w dyskusji nad wybranym tekstem.

• Adam Elbanowski, Świadectwa, metafory, fabulacje: współczesna literatura Ameryki Łacińskiej, Wyd. CESLA UW, Warszawa 2013 (rozdz. I, s. 7-37).

• Seymour Chatman, Story and Discourse, Ithaca and London 1978 (s. 15-33) (http://books.google.com/books?id=ewrOp9uPjYUC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false); całość: https://archive.org/details/storydiscoursena00chat?q=Story+and+discourse

• Gérard Genette, Narrative Discourse, Cornell University Press, 1980 (https://archive.org/details/NarrativeDiscourseAnEssayInMethod)

• Michał Głowiński (wyd.), Narratologia, Gdańsk 2004.

Wiedza:

Po zakończeniu zajęć student:

• Zna najważniejsze pojęcia teoretycznoliterackie.

• Zna współczesne metodologie badań literackich, ze szczególnym uwzględnieniem narratologii.

• Potrafi rozpoznać podstawowe kategorie w dyskursie literackim.

• Zna teorie powieści i innych gatunków prozatorskich sformułowane przez badaczy literackich oraz pisarzy i krytyków z kręgu literatury latynoamerykańskiej.

Umiejętności

Po ukończeniu zajęć student:

• Czyta, rozumie i interpretuje dzieła literackie zarówno w ich warstwie formalno-językowej jak i formalno-gatunkowej i treściowej, a zwłaszcza zwraca uwagę na szczegóły, niuanse językowe, formalne i znaczeniowe, odnajduje ironię, wieloznaczności, metafory i gry językowe.

• Interpretuje tekst i dyskurs z wielu perspektyw, dokonuje jego pogłębionej analizy.

• Stosuje zdobytą wiedzę teoretycznoliteracką do analizy konkretnych dzieł.

• Rozpoznaje w czytanych tekstach literackich znane z prac teoretycznych techniki literackie.

• Prezentuje własne stanowisko i wyniki własnych analiz w sposób właściwy dla tekstu i dyskursu akademickiego.

Kompetencje społeczne

Po zakończeniu kursu:

• Potrafi formułować i prezentować własne poglądy

• Potrafi dyskutować ze stanowiskami innych osób w sposób właściwy dla dyskusji akademickiej

• Szanuje cudze zdanie i cudzą własność intelektualną

Zaliczenie na ocenę: zaliczenie ustne, obejmujące materiał z zajęć (podstawowe kategorie teoretycznoliterackie oraz umiejętność zastosowania ww. kategorii do konkretnych tekstów).