(in Polish) Wprowadzenie do literatury latynoamerykańskiej cz. II: poetyka prozy hispanoamerykańskiej

Zajęcia są kontynuacją części I Wprowadzenia do literatury hispanoamerykańskiej, choć oba bloki stanowią odrębną całość. Na zajęciach analizowane są wybrane teksty najwybitniejszych autorów, których twórczość omawiana była na wykładzie (cz. I): m.in. J.L. Borges, A. Carpentier, J. Cortázar, G. García Márquez, M.Vargas Llosa, J. Rulfo, L. Sepúlveda, A. Mutis). Jednocześnie na zajęciach – zgodnie z podtytułem „Poetyka prozy hispanoamerykańskiej” – wprowadzone będą elementy teorii literatury (struktura tekstu) i współczesnych metodologii badań literackich, ze szczególnym uwzględnieniem narratologii. W sylabusie część teoretyczną zapisano na czerwono, zaś analizowane teksty – na czarno.

Na zajęciach studenci nabywają umiejętność analizy tekstu literackiego oraz zapoznają się ze współczesnymi metodologiami badań literackich, a także z różnymi nurtami literatury Ameryki Łacińskiej.

1. Teoria. Struktura tekstu narracyjnego

Teoria:

• Seymour Chatman, Story and Discourse, Ithaca and London 1978 (s. 15-33);

https://archive.org/details/StoryAndDiscourseNarrativeStructureInFictionAndFilm

• Gérard Genette, Discours du récit w: Figures III, Seuil, 1972 (Narrative Discourse, Cornell University Press, 1980;

https://archive.org/details/NarrativeDiscourseAnEssayInMethod

• Michał Głowiński (wyd.), Narratologia, Gdańsk 2004.

• Michał Głowiński, „Narratologia dzisiaj i nieco dawniej” (Teksty drugie, 7, 2001) http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Teksty_Drugie_teoria_literatury_krytyka_interpretacja/Teksty_Drugie_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r2001-t-n5_(70)/Teksty_Drugie_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r2001-t-n5_(70)-s20-30/Teksty_Drugie_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r2001-t-n5_(70)-s20-30.pdf

2. Analiza

2.1. Poziomy tekstu narracyjnego

• J.L.Borges “Śmierć i busola” (“La muerte y la brújula”)

• J.L.Borges, “Opowiadanie kryminalne” (“El cuento policial” w: Borges oral)

2.2. Narrator i perspektywa narracyjna

Teoria: Seymour Chatman, rozdz 5. “Covert versus Overt Narrator” w: Story and Discourse

Gérard Genette, Narrative Discourse (rozdz. 5 “Voice”).

• Julio Cortázar “Ciągłość parków” (“Continuidad de los parques”)

• Julio Cortázar “Bóstwo z Cyklad” (“El ídolo de las Cícladas”)

• Julio Cortázar “Aksolotl” (“Axolotl”)

2.3. Czas

Teoria: Seymour Chatman, Story and Discourse, Ithaca and London 1978, s. 62-79.

Gérard Genette, Narrative Discourse (rozdz 1-3: “Order”, “Duration”, “Frequency”)

• Alejo Carpentier “Podobny do nocy”, Wojna czasu; Czytelnik, Warszawa 1974 (“Semejante a la noche”, Guerra del tiempo)

• Alejo Carpentier “Powrót do ziarnka”, Wojna czasu (“Viaje a la semilla”, Guerra del tiempo)

• J.L.Borges „Tajemny cud” („El milagro secreto”).

2.4. Przestrzeń

Teoria: Janusz Sławiński, “Przestrzeń w literaturze” w: M.Głowiński i A.Okopień-Sławińska, Przestrzeń i literatura, Wrocław 1978 ((https://pl.scribd.com/document/369095271/Janusz-S%C5%82awi%C5%84ski-Przestrze%C5%84-w-Literaturze).

• Julio Cortázar “Zajęty dom” (“Casa tomada”)

2.5. Fabuła

Teoria: Roland Barthes „Wstęp do analizy strukturalnej opowiadań” http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1968-t59-n4/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1968-t59-n4-s327-359/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1968-t59-n4-s327-359.pdf.

Władimir Propp, „Morfologia bajki”, Pamiętnik literacki, 59/4, 1968; http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1968-t59-n4/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1968-t59-n4-s203-242/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1968-t59-n4-s203-242.pdf

• J.L. Borges „Ogród o rozwidlających się ścieżkach” („El jardin de senderos que se bifurcan”).

3. Kategorie i koncepcje literackie

3.1. Intertekstualność

Teoria: Gérard Genette, Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia, Gdańsk 2014, rozdz. I-II. Wersja ang.: https://books.google.pl/books?id=KbYzNp94C9oC&printsec=frontcover&hl=pl#v=onepage&q&f=false

• J.L.Borges “Pierre Menard, autor Don Kichota” (“Pierre Menard, autor del Quijote”)

• Alejo Carpentier Koncert barokowy, Czytelnik, Warszawa 1977 (Concierto barroco): fragmenty

3.2. Realizm

Teoria: Philippe Hamon Un discours contraint. (pol. wersja: Ograniczenia dyskursu realistycznego: https://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwiX8NO1irbgAhUsmYsKHT-aCjwQFjAAegQIAxAC&url=http%3A%2F%2Fbazhum.muzhp.pl%2Fmedia%2F%2Ffiles%2FPamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej%2FPamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1983-t74-n1%2FPamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1983-t74-n1-s221-262%2FPamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1983-t74-n1-s221-262.pdf&usg=AOvVaw3qIf0FYbOSCgoHc2JOwiPn

• J.L.Borges “Emma Zunz”

3.3. Fantastyka

Teoria: Adam Elbanowski, Fantastyka: wstępne definicje i określenia (plik w GoogleClassroom)

Tzvetan Todorov, Introduction à la littérature fantastique (The Fantastic: A Structural Approach to a Literary Genre, http://mylovelibrabry.com/epdflibraryus/free1.php?asin=0801491460).

Dwa modele fantastyki: fantastyka tradycyjna - E.A.Poe (lektura własna) i współczesna (L.Sepúlveda, J. Cortázar):

• E.A.Poe „Zagłada domu Usherów“: https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/zaglada-domu-usherow.html

• Luis Sepúlveda “Zmiana trasy” („Cambio de ruta”) w: L.Sepúlveda Przegapienia, Noir Sur Blanc, Warszawa 2005.

• J. Cortázar „W nocy, twarzą ku niebu” („La noche boca arriba”).

3.4. Ironia narracyjna

Teoria: Piotr Łaguna, Ironia jako postawa i jako wyraz, Kraków-Wrocław 1984.

D. S. Muecke, “Ironia: podstawowe klasyfikacje”, Pamiętnik literacki z 1 1986:

http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1986-t77-n1/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1986-t77-n1-s243-263/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1986-t77-n1-s243-263.pdf

• Gabriel García Márquez “Bardzo stary pan z ogromnymi skrzydłami” (“Un señor muy viejo con unas alas enormes”)

3.5. Pojęcie fikcji: Kontrakt prawdziwości i kontrakt fikcyjności w literaturze hispanoamerykańskiej: analiza z perspektywy przedmowy.

Teoria: Adam Elbanowski , rozdz. „Między dokumentem a fikcją” w: A. Elbanowski, Świadectwa, metafory, fabulacje, CESLA, Warszawa 2013.

Teoria: John R. Searle, “The Logical Status of Fictional Discourse”, New Literary History, 6/ 1975 (“Status logiczny wypowiedzi fikcyjnej”, Pamiętnik Literacki, z. 2, 1980): http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1980-t71-n2/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1980-t71-n2-s307-319/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1980-t71-n2-s307-319.pdf.

Teoria: Gerard Genette Fiction and diction: https://archive.org/details/GerardGenetteFictionDictionCornellUniversityPress1993

• M.Vargas Llosa “Prawda kłamstw” („La verdad de las mentiras”) w: Prawda kłamstw, Rebis, Poznań 1999.

• J.L.Borges “Tlön, Uqbar, Orbis Tertius”.

• G. García Márquez Raport z pewnego porwania (Noticia de un secuestro): fragmenty.

3.6. Poezja: elementy wersyfikacji

• J. L. Borges “Poemat o darach” (“Poema de los dones”)

• J.L. Borges „Ars poetica” („Arte poética”).

3.7. Dyskurs historyczny

Teoria: Hayden White, Tekst historiograficzny jako artefakt literacki, Znak, Kraków 2006 (The Historical Text as Literary Artifact: http://yunus.hacettepe.edu.tr/~jason.ward/ied485britnovel4/HaydWhitHistTextArtifact.pdf

• Alejo Carpentier Królestwo z tego świata; PIW, Warszawa 2018 (El reino de este mundo): fragmenty

• Álvaro Mutis “Ostatnie oblicze” (“El último rostro”)

• G. García Márquez Generał w labiryncie; Muza, Warszawa 1998 (El general en su laberinto): fragmenty.

3.8. Język i styl

• Juan Rulfo Pedro Páramo; Znak, Kraków 2010; rozdz. I.

UWAGA: opowiadania J. Cortazara w wydaniach Muzy; opowiadania J.L.Borgesa – Wyd. Prószyński. Skany wszystkich opowiadań w GoogleClassroom lub Kampus.

Nakład pracy studenta:

1. Lektura tekstów teoretycznych i analizowanych tekstów literackich.

2. Udział w dyskusji nad wybranym tekstem.

• Adam Elbanowski, Świadectwa, metafory, fabulacje: współczesna literatura Ameryki Łacińskiej, Wyd. CESLA UW, Warszawa 2013 (rozdz. I, s. 7-37).

• Seymour Chatman, Story and Discourse, Ithaca and London 1978 (s. 15-33) (http://books.google.com/books?id=ewrOp9uPjYUC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false); całość: https://archive.org/details/storydiscoursena00chat?q=Story+and+discourse

• Gérard Genette, Narrative Discourse, Cornell University Press, 1980 (https://archive.org/details/NarrativeDiscourseAnEssayInMethod)

• Michał Głowiński (wyd.), Narratologia, Gdańsk 2004.

• The living handbook of narratology; https://www.lhn.uni-hamburg.de/.

Wiedza:

Po zakończeniu zajęć student:

• Zna najważniejsze nurty współczesnej literatury hispanoamerykańskiej.

• Zna podstawowe pojęcia teoretycznoliterackie.

• Zna współczesne metodologie badań literackich, ze szczególnym uwzględnieniem narratologii.

• Potrafi rozpoznać podstawowe kategorie w dyskursie literackim.

• Zna teorie powieści i innych gatunków prozatorskich sformułowane przez badaczy literackich oraz pisarzy i krytyków z kręgu literatury latynoamerykańskiej.

Umiejętności

Po ukończeniu zajęć student:

• Czyta, rozumie i interpretuje dzieła literackie zarówno w ich warstwie formalno-językowej jak i formalno-gatunkowej i treściowej, a zwłaszcza zwraca uwagę na szczegóły, niuanse językowe, formalne i znaczeniowe, odnajduje ironię, wieloznaczności, metafory i gry językowe.

• Interpretuje tekst i dyskurs z wielu perspektyw, dokonuje jego pogłębionej analizy.

• Stosuje zdobytą wiedzę teoretycznoliteracką do analizy konkretnych dzieł.

• Rozpoznaje w czytanych tekstach literackich znane z prac teoretycznych techniki literackie.

• Prezentuje własne stanowisko i wyniki własnych analiz w sposób właściwy dla tekstu i dyskursu akademickiego.

Kompetencje społeczne

Po zakończeniu kursu:

• Potrafi formułować i prezentować własne poglądy

• Potrafi dyskutować ze stanowiskami innych osób w sposób właściwy dla dyskusji akademickiej

• Szanuje cudze zdanie i cudzą własność intelektualną

Zaliczenie na ocenę, obejmujące materiał z zajęć (podstawowe kategorie teoretycznoliterackie oraz umiejętność zastosowania ww. kategorii do konkretnych tekstów).