Antropologia etniczności i nacjonalizmu1

ogólnouniwersyteckie

Zajęcia są przeznaczone zarówno dla studentów kierunków humanistycznych takich etnologia, czy kulturoznawstwo, jak i wszystkich innych kierunków uniwersytetu. Oprócz podstawowowej zdolności do analizy tekstów z dziedziny humanistyki uczestnicy nie muszą posiadać żadnych szczególnych kompetencji.

w sali

Celem zajęć jest wprowadzenie studentów w problematykę etnologii i antropologii etniczności. Będą one służyć omówieniu podstawowych szkół antropologicznych i etnologicznych podejmujących problematykę tożsamości etnicznej i narodowej, w tym prac czołowych ich przedstawicieli wywodzących się z tradycji anglosaskiej, środkowoeuropejskiej i rosyjskiej/radzieckiej.

1. Wprowadzenie. Etnologia i antropologia etniczności w kontekście pokrewnych dyscyplin (badania narodowościowe, socjologia, historia, kulturoznawstwo).

2. Szkoły etnologiczne i antropologiczne wobec kwestii etnicznych.

3. Badania narodu i nacjonalizmu. Podejścia badawcze: modernizm, prymordializm, neo-perenializm, etnosymbolizm. Naród etniczny a naród polityczny. Odmiany nacjonalizmów.

4. Etnologiczne obrazy „obcego” w XVI-XVIII wiekach. Filorientalizm. Mit „szlachetnego dzikusa”.

5. Prekursorzy etnologii i antropologii kulturowej. Giambattista Vico, Joseph François Lafitau.

6. XIX-wieczni prekursorzy studiów nad nacjonalizmem: Heinrich von Treitschke, Friedrich Meineke, John Dalberg Acton, John Stuart Mill, Jules Michelet, Ernest Renan.

7. XIX-wieczna folklorystyka w Europie. Pieśni Osjana James Macphersona. Słowo o wyprawie Igora hrabiego Aleksieja Musina-Puszkina. Volksgeist a baśnie braci Grimm.

8. Badania ludoznawcze w Polsce. Dzieło Oskara Kolberga.

9. Problematyka tożsamości narodowej w polskiej etnologii i socjologii. Florian Znaniecki, Jan Stanisław Bystroń, Józef Obrębski.

10. Koncepcja grupy etnicznej oparta na kryterium tożsamościowym: Józef Obrębski i Frederik Barth.

11. Od stereotypu do symbolu. Zbigniew Benedyktowicz i fenomenologiczne studium obrazów „obcego”.

12. Marks i marksizm wobec kwestii narodu.

13. Związek Radziecki wobec narodów i nacjonalizmów. Teoria i praktyka. „Naród sowiecki”.

14. Dziedzictwo imperialne a radziecki problem narodowościowy w ujęciu Romana Szporluka.

15. Etnologia radziecka: od marksizmu do teorii Lwa Gumilowa.

G. Cochiara, Dzieje folklorystyki w Europie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1971, J. Obrębski, Dzisiejsi ludzie Polesia i inne eseje, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2005, Z. Benedyktowicz, Portrety „obcego”. Od stereotypu do symbolu, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000, P. Lawrence, Nacjonalizm. Historia i teoria, Książka i Wiedza, Warszawa 2007, E. Hobsbawm, T. Ranger, Tradycja wynaleziona: rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008, B. Anderson, Wspólnoty wyobrażone, wyd. Znak, Kraków 1997, R. Benedict, Wzory kultury, Warszawskie Wydawnictwo Literackie, Warszawa 2011, E. Gellner, Narody i Nacjonalizm, Difin, Warszawa 2009, A. D. Smith, Etniczne źródła narodów, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009, A. Kłoskowska, Kultury narodowe u korzeni, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, R. Paradowski, Euroazjatyckie imperium Rosji. Studium idei, Warszawa 2003, R. Szporluk, Imperium, komunizm i narody. Wybór esejów, Wyd. Arcana, Kraków 2003, W. Zajączkowski, Rosja i narody. Ósmy kontynent. Szkic dziejów Eurazji, Warszawa 2009, H. Münkler, Mity Niemców, Sic!, 2013, U. Altermatt, Sarajewo przestrzega. Etnonacjonalizm w Europie, Wyd. Znak, Kraków 1998, I. Colovic, Polityka symboli. Eseje o antropologii politycznej, Universitas, Kraków 2001, S. Zapaśnik, „Walczący islam” w Azji centralnej. Problem społecznej genezy zjawiska, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2009.

Wiedza:

K_W02 ma uporządkowaną wiedzę ogólną (obejmującą terminologię, teorię i metodologię) z zakresu etnologii, w szczególności jej subdyscyplin antropologii etniczności i antropologii nacjonalizmu.

K_W05 ma uporządkowaną wiedzę na temat literatury przedmiotu; potrafi nazwać i scharakteryzować najważniejsze zjawiska/prądy w etnologii, antropologii etniczności i antropologii nacjonalizmu.

K_W10 potrafi nazwać i scharakteryzować podstawowe zjawiska kulturowe będące przedmiotem badań antropologii etniczności i antropologii nacjonalizmu.

Umiejętności:

K_U03 posługuje się podstawowymi pojęciami z dziedziny etnologii, antropologii etniczności i antropologii nacjonalizmu.

K_U04 potrafi zastosować wiedzę z zakresu antropologii etniczności do analizy i interpretowania współczesnych problemów etnicznych/narodowych.

- bieżąca ocena umiejętności studenta.

- egzamin pisemny.

- kontrola obecności.