Literatura dziecięca z perspektywy animal studies

ogólnouniwersyteckie

Bierna znajomość języka angielskiego umożliwiająca lekturę tekstów artystycznych i naukowych.

Przedmiot dyskusji stanowić będą przykłady publikowanej w XXI w. polskiej i obcej twórczości dla młodych czytelniczek i czytelników, które ukazują zjawiska znaczące z perspektywy animal studies. Twórczynie i twórcy literatury dziecięcej od jej zarania wykorzystują zwierzęta jako nośniki znaczeń symbolicznych lub mało ważny element świata przedstawionego, jednak w ostatnich dekadach zauważyć można zwrot ku zwierzętom i podejmowanie tematów związanych z ich dobrostanem, etycznym traktowaniem czy wymieraniem gatunków. Prowadzone dyskusje poświęcone będą rozwiązaniom artystycznym w warstwie werbalnej i wizualnej, a analiza wybranych publikacji pozwoli na ukazanie współczesnej książki dla dzieci jako nośnika treści ważnych z perspektywy animal studies.

Przedmiot dyskusji stanowić będą przykłady publikowanej w XXI w. polskiej i obcej twórczości dla młodych czytelniczek i czytelników, które ukazują zjawiska znaczące z perspektywy animal studies. Twórczynie i twórcy literatury dziecięcej od jej zarania wykorzystują zwierzęta jako nośniki znaczeń symbolicznych lub nieważny element świata przedstawionego, jednak w ostatnich dekadach zauważyć można zwrot ku zwierzętom i podejmowanie tematów związanych z ich dobrostanem, etycznym traktowaniem czy wymieraniem gatunków. Każde ze spotkań dotyczyć będzie wybranego problemu (stereotypy gatunkowe, cyrk i ogród zoologiczny, zwierzęce ofiary wojny i zwierzęcy uchodźcy, prawa zwierząt i kwestie etyczne, itd.) omówionego na kilku różnych przykładach, wskazujących na różnorodność w sposobie podejmowania tych zagadnień w najnowszej literaturze dziecięcej.

Prowadzone dyskusje poświęcone będą również rozwiązaniom artystycznym, zarówno na poziomie języka (retoryka, ideologia), jak i ilustracji, a książka traktowana będzie jako całość łącząca tekst i obraz (zwłaszcza w odniesieniu do książek obrazkowych). Wieloaspektowa analiza wybranych publikacji – zakorzeniona głównie w literaturoznawstwie – czytanych w nurcie studiów nad zwierzętami pozwoli na ukazanie współczesnej książki dla dzieci jako istotnego medium przekazującego treści ważne z perspektywy animal studies.

W trakcie konwersatorium omówione zostaną między innymi następuje tytuły:

– I. Bunnell, „Znikające zwierzęta”, tłum. T. Oziewicz, Warszawa 2017;

– G. Duprat, „Zooptique”, Paris 2015;

– J. Durr, „Skąd pochodzi nasze jedzenie”, tłum. A. i R. Jończyk, Racibórz 2021;

– M. Figura, A. i D. Mizielińscy, „Wilki”, Warszawa 2022;

– P. George, „Uratuj mnie!”, Warszawa 2017;

– W. i J. Grimm, „Czerwony Kapturek”, tłum. Ł. Musiał, il. J. Concejo, Toruń 2015;

– R.M. Groński, „Szlemiel”, il. K. Figielski, Warszawa 2010;

– N. Kucharska, „Zwierzęta, które zniknęły”, Warszawa 2018;

– D. Marfiak, J. Rey, „Mamo, tato – dlaczego nie jemy zwierząt?”, Kraków 2014;

– J. Mikołajewski, „Zoo”, il. E. Wasiuczyńska, Warszawa 2019;

– E. Nowak, „Kot, który zgubił dom”, il. A. Pękalski, Warszawa 2016;

– M. Pałasz, „Sposób na Elfa”, il. O. Reszelska, Kraków 2012;

– R. Roth, „Dlatego nie jemy zwierząt”, tłum. M. Mikita, Warszawa 2013;

– J. Rothman, „Anatomia farmy”, tłum. B. Burger, Warszawa 2014.

– T. Samojlik, „Ryjówka przeznaczenia”, Warszawa 2012;

– O. Woldańska-Płocińska, „Zwierzokracja”, Poznań 2018.

Lista wybranych opracowań znajduje się w części „Literatura”. Pełna lista lektur zostanie przedstawiona na pierwszych zajęciach, a wszystkie materiały zostaną udostępnione przez prowadzącego.

Na osiągnięcie zdefiniowanych dla przedmiotu efektów uczenia się student/ka musi przeznaczyć 90 godzin (30h zajęć w sali, 60h przygotowania do zajęć).

Wybrana literatura

Utwory dla dzieci:

– L. Bardijewska, „Kot Karima i obrazki”, il. A. Sędziwy, Łódź 2016;

– I. Bunnell, „Znikające zwierzęta”, tłum. T. Oziewicz, Warszawa 2017;

– L. Crawford, „Jasnopióra. Uratowana kura”, il. S. Stangl, tłum. M. Rykowska, Łódź 2019;

– L. Crawford, „Jaśminka. Uratowana świnka”, il. S. Stangl, tłum. M. Rykowska, Łódź 2019;

– G. Duprat, „Zooptique”, Paris 2015;

– J. Durr, „Skąd pochodzi nasze jedzenie”, tłum. A. i R. Jończyk, Racibórz 2021;

– M. Figura, A. i D. Mizielińscy, „Wilki”, Warszawa 2022;

– P. George, „Uratuj mnie!”, Warszawa 2017;

– W. i J. Grimm, „Czerwony Kapturek”, [w:] ciż, „Baśnie dla dzieci i dla domu”, tłum. E. Pieciul-Karmińska, Poznań 2010;

– W. i J. Grimm, „Czerwony Kapturek”, tłum. Ł. Musiał, il. J. Concejo, Toruń 2015;

– R.M. Groński, „Szlemiel”, il. K. Figielski, Warszawa 2010;

– E. Keret, „Tata ucieka z cyrkiem”, il. R. Modan, Warszawa 2011;

– N. Kucharska, „Zwierzęta, które zniknęły”, Warszawa 2018;

– D. Marfiak, J. Rey, „Mamo, tato – dlaczego nie jemy zwierząt?”, Kraków 2014;

– M. Marotta, „Znikające królestwo”, tłum. J. Wajs, Warszawa 2019;

– J. Mikołajewski, „Zoo”, il. E. Wasiuczyńska, Warszawa 2019;

– E. Nowak, „Kot, który zgubił dom”, il. A. Pękalski, Warszawa 2016;

– M. Pałasz, „Sposób na Elfa”, il. O. Reszelska, Kraków 2012;

– S. Pennypacker, „Pax”, tłum. D. Dziewońska, il. J. Klassen, Kraków 2016;

– R. Roth, „Dlatego nie jemy zwierząt”, tłum. M. Mikita, Warszawa 2013;

– J. Rothman, „Anatomia farmy”, tłum. B. Burger, Warszawa 2014;

– T. Samojlik, „Ryjówka przeznaczenia”, Warszawa 2012;

– O. Woldańska-Płocińska, „Zwierzokracja”, Poznań 2018.

Opracowania:

– A. Butrymowicz, Canis lupus – dziki i oswojony, realny i antropomorfizowany, czyli ponad sto lat wilka w literaturze dziecięcej i młodzieżowej (wybrane problemy), „Dzieciństwo. Literatura i Kultura”, 2/2020.

– Czytanie menażerii. Zwierzęta w literaturze dziecięcej, młodzieżowej i fantastycznej, red. A. Mik, P. Pokora, M. Skowery, Warszawa 2016;

– S.I. Dobrin, K. Kidd, Introduction: Into the Wild, [w:] Wild Things: Children's Culture and Ecocriticism, red. S.I. Dobrin, K. Kidd, Detroit 2004;

– A. Jarzyna, Szlemiele. Zwierzęta wobec Zagłady w literaturze dla dzieci, „Narracje o Zagładzie”, 2/2016;

– W. Kostecka, Baśń postmodernistyczna. Przeobrażenia gatunku, Warszawa 2014;

– M. Kubisz, Leo zmienia świat. Wegańska literatura dziecięca wobec wyzwań antropocenu, „Zoophilologica” 1/2022;

– E. Rąbkowska, From Empathy to Ethical Reflection: Polish Children’s and Young Adult Literature (19th–21st Century) in a Cultural Animal Studies Perspective – Selected Problems, „Dzieciństwo. Literatura i Kultura”, 2/2020;

– E. Rąbkowska, Zwierzęta i ich dzieci – poznanie, empatia, etyka. Perspektywa ekokrytyczna w literaturze dla dzieci i młodzieży, [w:] Literatura i jej natury. Przewodnik ekokrytyczny dla nauczycieli i uczniów szkół średnich, red. P. Czapliński, J. B. Bednarek, D. Gostyński, Poznań 2017;

– K. Sinkowska, Literackie zwierzę poza stereotypami? Analiza wizerunku lisa w powieści Pax Sary Pennypacker z perspektywy animal studies oraz posthumanizmu, „Dzieciństwo. Literatura i Kultura”, 2/2020;

– A. Suchańska, Komiks w perspektywie edukacyjnej, czyli o formalnej budowie komiksu, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” 4/2021.

Odniesienie do kierunkowych efektów uczenia się dla przedmiotu:

W zakresie wiedzy:

• zna podstawy nauk o zwierzętach prezentowane w literaturze dziecięcej (K_W01);

• rozumie rolę literatury dziecięcej w kształtowaniu postaw wobec zwierząt (K_W06);

• wykazuje się znajomością postaw etycznych i kulturowych wobec zwierząt w historii cywilizacji ukazanych w literaturze dziecięcej (K_W07);

• zna podstawową terminologię i metodologię nauk humanistycznych, zwłaszcza literaturoznawstwa (K_W10);

• zna ikonografię animalistyczną prezentowaną w publikacjach dla dzieci (K_W12);

• orientuje się w zasobach literatury dziecięcej w zakresie refleksji nad zwierzętami i zwierzęcością (K_W13).

W zakresie umiejętności:

• potrafi z perspektywy literaturoznawczej analizować zjawiska dotyczące relacji człowiek-zwierzę ukazane w literaturze dziecięcej (K_U01);

• potrafi w kontekście społecznym i etycznym analizować i interpretować utwory literatury dziecięcej dotyczące zwierząt (K_U05);

• potrafi komunikować się w języku angielskim i korzystać z anglojęzycznych materiałów źródłowych (K_U06);

• potrafi interpretować teksty naukowe i publicystyczne dotyczące relacji człowiek-zwierzę ukazanych w literaturze dziecięcej (K_U07);

• potrafi wykorzystywać Google Classroom i inne narzędzia internetowe w pracy akademickiej (K_U09).

W zakresie kompetencji społecznych:

• jest gotów/gotowa do krytycznego analizowania postaw wobec zwierząt ukazanych w literaturze dziecięcej (K_K01);

• jest gotów/gotowa do wykorzystania uzyskanej wiedzy i umiejętności w działaniach publicznych związanych z wykorzystaniem literatury dziecięcej do krzewienia wiedzy o relacjach ludzko-zwierzęcych (K_K05);

• jest gotów/gotowa do wykorzystania umiejętności myślenia dedukcyjnego w analizie literatury dziecięcej (K_K08).

Przez cały semestr punktowane są różnego rodzaju aktywności, z których student/ka realizuje tylko wybrane, aby zebrać liczbę punktów wymaganą do zaliczenia przedmiotu. Ocenie podlegają: przygotowanie do zajęć (prace domowe), aktywne uczestnictwo w zajęciach (udział w dyskusji, wypowiedzi na platformie Google Classroom, prezentacja dodatkowych przykładów) oraz krótkie (6-7 tys. ZZS) response papers (maks. 2 w ciągu semestru).

Skala ocen: 3.0 dostateczny (65–70%), 3.5 dostateczny plus (71–76%), 4.0 dobry (77–82%), 4.5 dobry plus (83–88%), 5.0 bardzo dobry (89–94%), 5! bardzo dobry plus (95–100%).

Szczegółowa tabela aktywności i punktów zostanie udostępniona studentkom i studentom na pierwszych zajęciach.

Dopuszczalna jest jedna nieobecność w semestrze. Drugą należy nadrobić krótką (3 tys. zzs) pracą pisemną dotyczącą zajęć, podczas których student/ka był/a nieobecny/a. Trzy nieobecności i więcej skutkuje niedopuszczeniem do zaliczenia. Zwiększenie liczby dopuszczalnych nieobecności jest możliwe na podstawie decyzji KJD o przyznaniu Indywidualnej Organizacji Studiów. Liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu wynosi zero.