Epicureanism in the European Culture. Durability and Changes

Epikureizm to wyrazisty nurt filozoficzny, którego powstanie było ściśle uwarunkowane zmianą sytuacji politycznej w okresie hellenizmu i zmierzchem greckich poleis. Idea założyciela Ogrodu stała się inspiracją dla różnych kultur, najpierw basenu Morza Śródziemnego, a następnie tych, które pozostawały pod ich wpływem. Swoisty ekskluzywizm epikureizmu, a także brak jego systemowej spójności sprzyjały zarówno powstawianiu jego różnorodnych odmian, jak i rozbieżności interpretacyjnych. Odmiany epikureizmu rozumianego nie tylko jako filozofia, ale również jako styl życia będą celem prezentacji i dociekań w trakcie cyklu zajęć.

Celem zajęć jest badanie tekstów źródłowych myśli epikurejskiej oraz usystematyzowanie wiedzy poprzez korzystanie z literatury naukowej dotyczącej tego zagadnienia. Będziemy śledzić dzieje epikureizmu od założenia Ogrodu Epikura w 306 p.n.e poprzez rzymską recepcję Lukrecjusza. Zmierzch starożytności do średniowiecza. Przyjrzymy się rękopisom z Murbach zawierającym rękopiśmienną kopię dzieła Lukrecjusza. Zobaczymy tez jaki nurt epikureizmu przetrwał średniowiecze, a jaki popadł w zapomnienie aż do odkrycia w epoce humanizmu XV wieku. Przyjrzymy się neopoganizmowi Academia Romana. Będziemy śledzić ekspansję tego nurtu w renesansie oraz bogactwo jego odmian i interpretacji. Przyjrzymy się rodzimej recepcji epikureizmu w XVI wieku oraz analogicznemu zjawisku we Francji. Dowiemy się dlaczego Inkwizycja Rzymska nie przykładała wagi do materializmu epikurejskiego i postaramy się odpowiedzieć na pytanie czy filozofia epikurejska oddziałała na mistykę katolicką. Zbadamy różne stanowiska myśli siedemnastowiecznej francuskiej odnośnie Epikura i Lukrecjusza oraz poznamy przedstawicieli epikureizmu i anty-epikureizmu w wieku Oświecenia.

Szacowana całkowita liczba godzin, jaką student powinien przeznaczyć, by osiągnąć zdefiniowane dla zajęć efekty uczenia się wynosi 120 godzin, z czego 30 godzin wynosi uczestniczenie w zajęciach, 20 godzin – czas potrzebny na przyswojenie treści lektur oraz, 30 godzin na przygotowanie wystąpienia w formie referatu, 40 godzin na napisanie pracy zaliczeniowej.

Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy sławnych filozofów, przekł. I, Krońska, K. Leśniak, W. Olszewski, warszawa 1992.

Lukrecjusz, O naturze rzeczy, tłum. G. Żurek, Warszawa 1994.

Lorenzo Valla,De voluptate ac vero bono libri III, Cratandrus Basileae 1519.

Antonio Possevino, Bibliothecae Saelcectae de ratione studiorum, Altobellum Salicatium, Venetiis 1603.

Tadeusz Sinko, Zarys historii literatury greckiej, t. 1-2. Warszawa 1959.

Adam Krokiewicz, Zarys filozofii greckiej, Warszawa 2000.

Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, t. 3, Lublin 1999.

Pierre Hadot, Czym jest filozofia starożytna, przeł. P. Domański, Warszawa 2000.

Pierre Hadot, Filozofia jako ćwiczenie duchowe, przeł. P. Domański, Warszawa 2003

Pierre Hadot, La voile d'Isis, Gallimard 2008.

Norman W. de Witt, Epicurus and his philosophy, Minnesota 1954.

Charles E. Trinkaus, In Our Image and likeness. Humanity and divinity in Italian Humanist Thought, Constable, London 1970.

Alison Brown, Lucretius and the Epicureans in the Social and Political Context of Renaissance Florence, w: I Tatti Studies: Essays in the Renaissance, nr 9 (2001).

Ettore Bignone, Epicurea in memoriam Hectoris Bignone, Miscellanea philologica, Genova 1959.

Marie Delcourt, Marcelle Derwa,, Trois aspects humanistes de l’epicurisme chrétien, w: Colloqium Erasmianum. Actes du Colloque International réuni à Mons du 26 au 29 octobre à l‘occasion du cinquième centenaire de la naissance d’Erasme, Mons 1968.

Marie-Luce Demonet-Launay, Du désir de nommer, ou le rôle du corps dans la première nomination et la place de la conception épicurienne du langage au XVIe siècle, w: Le corps à la Renaissance. Actes du XXXe Colloque de Tours 1987, sous la dir. J. Céard, M.M. Fontaine, J.-C. Margolin. Aux amateurs du livres, Paris 1990.

Actes du VIIIe Congrès d’Assotiation Guillaume Budé, (Grenoble-Chambery, 26-28 mai 1966), ed. G. Mirandola, Les Belles Lettes, Paris 1969.

Filozofia francuskiego odrodzenia, red. A. Nowicki, Warszawa 1973.

Susanna Giambino Longo, Savoir la nature et poesie des choses. Lucrèce et Epicure à la Renaissance italienne, Champion, Paris 2004

R. Bultot, Érasme et Épicure, w: Scrinium Erasmianum, J. Coppens (red.), Leiden 1969.

Estera Lasocińska, Epikurejska idea szczęścia w literaturze polskiej renesansu i baroku : od Kallimacha do Potockiego, Warszawa 2014.

L'épicurisme des Lumières, ed. Anne Deneys-Tunney , Pierre-François Moreau, Presses Universitaires de France, 2003.

The Cambridge Companion to Epicureanism, ed. J. Warren Cambridge – New York 2009.

Tadeusz Sinko, Polski Anti-Lukrecyusz, PAU, Kraków 1911.

"Kronos" nr 4, 2020. [kwartalnik]

Wiedza.

Absolwent:

K_W06: zna i stosuje różne metody analizy i interpretacji dzieł artystycznych

K_W07: zna zasady komunikacji naukowej w zakresie nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych

K_W08: zna współcześnie stosowane metody interpretacji tekstów kultury

Umiejętności.

Absolwent:

K_U02: potrafi samodzielnie dobrać i zastosować odpowiednie narzędzia badawcze.

do analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów wizualnych.

K_U03: potrafi samodzielnie opracować (z zachowaniem zasad ochrony własności intelektualnej) i zaprezentować wyniki swojej pracy naukowej i badawczej.

K_U05: wykorzystuje interdyscyplinarne metody i narzędzia badawczych do analizy zjawisk kultury.

K_U010: potrafi przygotować wystąpienie ustne, uwzględniając potrzeby odbiorców.

Kompetencje społeczne.

Absolwent.

K_K02: jest gotów do dynamicznego rozwoju naukowego w obrębie nauk.

humanistycznych, społecznych i przyrodniczych oraz śledzi nowe metody i paradygmaty badawcze.

K_K03: ma kompetencje w zakresie wyboru najwłaściwszych środków służących do realizacji samodzielnie podjętych zadań.

K_K05: szanuje zasady tolerancji i wykazuje wrażliwość wobec różnic kulturowych.

Ocenę końcową kształtują następujące kryteria:

10% - aktywność podczas zajęć

40% - prezentacja wybranego zagadnienia w formie referatu/prezentacji

50% - praca semestralna w formie pisemnej

Maksymalna liczba nieobecności: trzy w semestrze.