Historia Kultury Iberyjskiej: wyzwania nowoczesności. Wieki XVIII-XX

ogólnouniwersyteckie

Obowiązkowa znajomość języka angielskiego na poziomie min. B2. Mile widziana znajomość języka hiszpańskiego.

Celem zajęć jest dostarczenie szerokiego i w miarę wyczerpującego przeglądu zagadnień związanych z historią idei i kultury w orbicie Półwyspu Iberyjskiego od wieku XVIII do XXI z uwzględnieniem relacji kolonialnych oraz ich postkolonialnych konsekwencji, zjawisk migracyjnych i wielokulturowości. Dzieje zachodniej części obszaru śródziemnomorskiego postaramy się ukazać jako odpowiedź dla szerszych zjawisk nowoczesności i ponowoczesności Europy nowożytnej.

Zajęcia w formie wykładów zdalnych podejmują zagadnienia złożoności kulturowej świata Iberyjskiego od początków nowoczesności do pierwszej dekady XXI wieku. Tematyka kursu obejmuje analizę kluczowych zagadnienień z historii idei i kultury w orbicie Półwyspu Iberyjskiego z uwzględnieniem postkolonialnych konsekwencji imperialnej przeszłości Hiszpanii, zjawisk migracyjnych i wielokulturowości. Mówiąc o zachodnim obszarze basenu Morza Śródziemnego odniesiemy się z jednej strony do teorii długiego trwania i krytyki postmodernistycznej gł. studiów postkolonialnych, krytyki feministycznej i literackiej, z drugiej zaś do różnych definicji człowieka nowoczesnego, naznaczonego przez tęsknotę za innością. Dzieje zachodniej części obszaru śródziemnomorskiego postaramy się ukazać jako odpowiedź, dla szerszych zjawisk nowoczesności i ponowoczesności Europy nowożytnej.

Celem zajęć jest dostarczenie możliwie szerokiej panoramy zjawisk związanych z zachodnią częścią Śródziemnomorza, rozumianą w tym okresie jako złożony układ, którego punktem centralnym jest Półwysep Iberyjski uwikłany w konsekwencje swojej ekspansji morskiej.

Kluczowe miejsce na zajęciach zajmować będzie literatura i sztuki wizualne rozumiane z perspektywy studiów kulturowych: jako społecznych artefaktów, które są odbiciem, a zarazem miejscem negocjacji kluczowych prądów myślowych dla danej wspólnoty. Literaturę piękną, ale też teksty paraliterackie (jak listy, pamiętniki czy periodyki), sztuki wizualne jak malarstwo, teatr i film potraktujemy jako papierki lakmusowe zmian społecznych, a także miejsca napięć na osi władza-społeczeństwo; tego co normatywne i co marginalizowane. Zwrócimy uwagę na rolę artysty w społeczeństwie jako „głosu intelektualnego epoki”, jego implikacje ideologiczne i margines swobody twórczej. Zajmiemy się także wewnętrzną złożonością kulturową Hiszpanii (odrębnością Katalonii, kraju Basków, Galicji, Walencji), jej korzeniami sięgającymi początków unii królestw za czasów Królów Katolickich, jej przemianami i wreszcie współczesnym obrazem.

Literatura przedmiotu:

Bauman, Zygmunt (2000). Ponowoczesność jako źródło cierpień. Warszawa.

Bartkowiak, Danuta (1993). „Autonomia po hiszpańsku”, Sprawy Narodowościowe, 7(1), s.243-259.

Charnon-Deutsch, Lou (2003). „Gender and Beyond: Nineteenth Century Spanish-Women Writers” w: The Cambridge Companion to The Spanish Novel. From 1600 to the Present. Turner, Harriet & Adelaida López de Martínez, Cambridge: Cambridge University press. ss. 122-137.

Chartier, Roger. “Lectores y lecturas populares”. Co-herencia, 4 (7), s. 103-117.

Clúa, Isabel. “La morbidez de los textos: literatura y enfermedad en el fin de siglo”, Frenia, IX, s. 33-52.

Deacon, Philip (2008). “Spain and Enlightenment”, w: The Cambridge History of Spanish Literature, David T. Gies (ed.), Cambridge: Cambridge University Press, s. 293-306.

Domańska, Ewa (2005). Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 129-162.

Gies, David T. (ed.) (2008). The Cambridge History of Spanish Literature. Cambridge: Cambridge University Press.

González Fernández, Helena (2009). “La mujer que no es sólo metáfora de la nación. Lecturas de las viudas de vivos de Rosalía de Castro”. Lectora. Revista de dones i textualitat, 15, s. 99-115.

Haidt, Rebecca (2003). “The Enlightenment and fictional form” w: The Cambridge Companion to The Spanish Novel. From 1600 to the Present. Turner, Harriet & Adelaida López de Martínez, Cambridge: Cambridge University press, s. 31-49.

Husar, Wioletta. „Decentralizacja niesymetryczna w Hiszpanii- implikacje polityczne i ustrojowe”, Annales (Universitatis Mariae Curie Skłodowska), XXI (2), s. 45-63.

Johnson, Roberta (2003). “From the Generation of 1989 to the Vanguard” w: The Cambridge Companion to The Spanish Novel. From 1600 to the Present. Turner, Harriet & Adelaida López de Martínez, Cambridge: Cambridge University press. ss. 155-171.

Labanyi, Jo (2011). “Modernidad y representación” w: Género y modernización en la novela realista española. Madrid: Ediciones Cátedra-Universitat de València-Instituto de la Mujer.

Sawicka A. (2003). Paryż-Barcelona-Sitges: modernistyczny "genius loci" w Katalonii. Kraków.

Stephanie Sieburth, Stephanie (2008). “What does it mean to study Spanish culture?”, w: The Cambridge History of Spanish Literature, David T. Gies (ed.), Cambridge: Cambridge University Press, ss. 11-20.

Shubert, Adrian (1990). A Social History of Modern Spain. Routledge.

Smith Rousselle, Elizabeth (2014). Gender and Modernity in Spanish Literature. 1789-1920. NY: Palgrave, Macmillan.

Tuñon de Lara et al. (1997). Historia Hiszpanii. Kraków: Universitas.

Turner, Harriet & Adelaida López de Martínez (eds.) (2003). The Cambridge Companion to the Spanish Novel: From 1600 to the Present. Cambridge, UK: Cambridge University Press.

Po ukończeniu przedmiotu studentka/student:

1. rozumieją na czym polega analiza zjawisk społecznych, kulturowych i politycznych z perspektywy studiów kulturoznawczych, a w szczególności procesów migracyjnych, wielokulturowości, ruchów niepodległościowych i separacyjnych w osi Półwyspu Iberyjskiego od XVIII do XX wieku (K_W05)

2. znają i potrafią zastosować odpowiednie do analizowanych źródeł tekstowych i wizualnych narzędzia metodologiczne i wybrane ujęcia teoretyczne z zakresu studiów kulturoznawczych w badaniach nad różnorodnością kulturową w procesie historycznym oraz są świadomi dynamicznego rozwoju dyscypliny (K_W02; K_U05; K_U06; K_K02)

3. znają najważniejsze szkoły myśli, nurty estetyczne, literackie i polityczne i ich przedstawicieli w obszarze Półwyspu Iberyjskiego od XVIII do XX wieku i rozumieją współzależność zjawisk politycznych, społecznych i kulturowych (K_W08; K_W09; K_W19)

4. umieją formułować ustne i pisemne opinie na temat zjawisk kulturowych w odniesieniu do procesów historycznych i politycznych, indywidualnie i grupowo, wskazując na trudności i kwestie sporne i argumentując swoje stanowisko w odniesieniu do najważniejszych tez przedstawionych w wykładzie (K_U07; K_U08; K_U13; K_U11; K_K03)

5. są gotowi do świadomego uczestnictwa w dyskusjach dotyczących różnorodności kulturowej Hiszpanii i Portugalii i jej historycznych przemian z zachowaniem zasad tolerancji wobec różnic kulturowych i znaczenia wieloreligijności i wieloetniczności dla Półwyspu Iberyjskiego w kontekście europejskim i światowym (K_K10; K_K06; K_K08)

6. samodzielnie, w sposób twórczy i pogłębiony potrafią wyszukiwać, analizować i interpretować różne źródła tekstowe (literatura piękna, paraliteratura, parateksty) i wizualne (film, malarstwo, rzeźba, architektura) (K_U01; K_K04)

Odniesienie do efektów uczenia się programu studiów:

Zna i rozumie:

K_W02 podstawową terminologię z zakresu literaturoznawstwa i kulturoznawstwa

K_W05 teorie i metodologie dyscyplin, które zajmują się studiami nad kulturą

K_W08 kulturę i język wybranego regionu Śródziemnomorza kulturę i język wybranego regionu Śródziemnomorza

K_W09 najważniejszych twórców kultury europejskiej

K_W19 zależności między rozwojem kultury a przemianami społecznymi

Potrafi

K_U01 wyszukiwać oraz interpretować informacje z wykorzystaniem różnych źródeł, w tym źródeł łacińskich i nowołacińskich, tekstów literackich i historycznych, źródeł antropologicznych

K_U05 zdobyć umiejętności badawcze pozwalające na formułowanie i rozwiązywanie problemów badawczych w zakresie kulturoznawstwa; potrafi w tym celu przeprowadzić podstawowe analizy z wykorzystywaniem interdyscyplinarnych metod i narzędzi badawczych

K_U06 zastosować w rozwiązywaniu problemów i opracowywaniu tematów badawczych podstawowe ujęcia teoretyczne i paradygmaty właściwe wiedzy o kulturze, w tym antropologii kulturowej, filologii, historii i semiotyce kultury

K_U07 uczestniczyć w dyskusji na tematy kulturoznawcze, w tym przedstawiać logiczną argumentację i wyciągać krytyczne wnioski

K_U08 zaprezentować wyniki samodzielnej analizy prostego problemu badawczego w formie pisemnej i ustnej

K_U11 samodzielnie wyodrębnić podstawowe tezy wysłuchanej prezentacji / przeczytanego tekstu w języku polskim oraz w wybranym języku Śródziemnomorza

K_U13 przygotować prezentację pisemną oraz ustną z uwzględnieniem różnych potrzeb potencjalnych odbiorów, posługując się podstawowymi narzędziami cyfrowymi oraz przydatnymi do tych celów zasobami Internetu.

Jest gotów do:

K_K02, uświadomienia sobie dynamicznego rozwoju kultury i pojawiania się nowych metod i paradygmatów badawczych

K_K03, pracy w grupie zarówno jako jej moderator, jak i wykonawca powierzonego zadania

K_K04, realizowania planu pracy własnej, będącej wkładem w dane zajęcia, zgodnie z wytycznymi prowadzącego

K_K06, zrozumienia zasady tolerancji i różnic kulturowych

K_K08, zrozumienia wagi zachowania bogactwa, integralności oraz świadomości dziedzictwa kulturowego Europy, w tym poszczególnych tradycji Śródziemnomorza

K_K10 aktywnego uczestnictwa w dyskusji w języku polskim oraz wybranym języku Śródziemnomorza, szanując poglądy partnerów

Wykład prowadzony w formie zdalnej częściowo asynchronicznej zaliczany jest na ocenę.

Na wartość oceny składają się: obecność i aktywność sprawdzana w formie zadań pisemnych z bloku zajęciowego 60%; kolokwium 40%

Student/Studentka ma prawo do niezłożenia pracy domowej z jednych zajęć, co równa się jednej nieobecności.

Przy niezłożeniu dwóch i trzech prac domowych, konieczne jest skonsultowanie z prowadzącą formy dodatkowej pracy.

Przy niezłożeniu czterech i więcej prac domowych, co równa się czterem i więcej nieobecnościom zajęcia nie mogą zostać zaliczone.