Konwersatorium Kobiety w przedhiszpańskiej i wczesnokolonialnej Ameryce

ogólnouniwersyteckie

Znajomość języka angielskiego i hiszpańskiego na poziomie wystarczającym do samodzielnej lektury tekstów.

Założenia wstępne:

Zainteresowanie kulturą latynoamerykańską, w szczególności zagadnieniem roli kobiet w dawnych i współczesnych społecznościach.

Konwersatorium przeznaczone jest dla studentów (w tym takżedoktorantów) zainteresowanych kwestią kobiet i ich rolą w społeczeństwach Ameryki Łacińskiej w okresie przedhiszpańskim i wczesno kolonialnym (XVI-XVII w.). Celem zajęć jest ukazanie złożonej problematyki rekonstrukcji wizerunku kobiet w kontekście społeczno-kulturowym szczególnie w odniesieniu do prehistorii andyjskiej. W trakcie zajęć poruszane będą wybrane zagadnienia związane z tożsamością płci/gender, koncepcją dwoistości płci w korelacji z koncepcją płci biologicznej oraz takimi zjawiskami jak władza, dystrybucja dóbr i usług, zasada wzajemności oraz podział ról społecznych, kulturowych i ceremonialnych. Analiza tekstów z różnych regionów, w tym także z obszaru Mezoameryki, pozwali uczestnikom na lepsze i głębsze poznanie szeroko rozumianej problematyki gender studies dla badanego obszaru.

Konwersatorium poświęcone będzie problematyce statusu i roli kobiet w społeczeństwach Ameryki Łacińskiej w okresie przedhiszpańskim i wczesno kolonialnym (XVI-XVII w.). Szczególny nacisk zostanie położony na omówienie tożsamości i wizerunku kobiet w Andach Środkowych skąd pochodzi największy i najbogatszy korpus źródeł dla tego kontynentu. W tym kontekście istotne znaczenie będzie miało omówienie

koncepcji dwoistości płci (żeńskiej/męskiej) i jej korelacji z płcią biologiczną, która w Andach ze względu na binarny i komplementarny charakter przedstawia się bardzo skomplikowanie. Jest to kwestia o tyle ważna, iż tego powodu do tej pory dochodzi wielokrotnie do przekłamywania i wypaczania obrazu kobiet andyjskich i ich tożsamości w społecznościach tubylczych. Poza tym, w trakcie zajęć poruszane będą również

wybrane zagadnienia związane z różnymi zjawiskami społecznymi i kulturowymi, z którymi związane były kobiety, jak władza, zasada wzajemności, dystrybucja dóbr i usług, podział pracy i specjalizacji, rodzina. Analiza wybranych tekstów pozwoli uczestnikom zapoznać się ze

specyfiką warsztatu badawczego w zakresie rekonstrukcji wizerunku kobiety w czasach przedhiszpańskich, jak również jego

transformacji podczas konkwisty i kolonizacji europejskiej. Materiałem uzupełniającym i wzbogacającym wiedzę na ten temat będą przykłady z obszaru Mezoameryki, zwłaszcza ze świata Indian Nahua, co przyczyni się do lepszego i głębszego poznania szeroko rozumianej problematyki gender studies dla badanego obszaru. Z uwagi na materiał źródłowy analizowane teksty będą dostępne w języku angielskim i hiszpańskim.

Zajęcia mają charakter fakultatywny i stanowią przedmiot komplementarny do wykładów z cyklu „Historia kultury iberoamerykańskiej” (część pierwsza i druga) oraz wykładu „Przedhiszpańskie kultury Ameryki Południowej w perspektywie badań archeologicznych” (semestr letni).

Zakres tematów

• charakter i zakres podstawowych źródeł odnoszących się do problematyki tematu zajęć;

• przykłady różnych podejść badawczych w studiach nad rekonstrukcją przedhiszpańskich tradycji, w tym wizji kobiety w kontekście społeczno-kulturowym;

• kobieta w ikonografii przedhiszpańskiej z obszaru Andów Środkowych;

• status i rola kobiet tubylczych po podboju europejskim;

• kobiety a ekonomia kolonialna;

• strategie i sposoby przekazywania tradycyjnych elementów kulturowych we wczesnym okresie kolonialnym (obszar Andów Środkowych i Mezoameryki);

• kobiety indiańskie w malarstwie kolonialnym z obszaru Andów i Mezoameryki.

Na rozpoczęciu każdego, nowego tematu rozdawany będzie materiał, który posłuży do omawiania i analizowania podczas kolejnych zajęć. Ocenie podlega regularne, aktywne uczestnictwo w zajęciach oraz przygotowanie do zajęć. Ważnym elementem zajęć jest samodzielna praca nad wybranymi tekstami źródłowymi i prezentowanie jej wyników.

Literatura (wybór):

Bruhns, Karen Olsen and Stothert Karen E., Women in Ancient America. University of Oklahoma Press, 2014.

Castillo, Luis Jaime, and Ulla Holmquist. “Mujeres y poder en la sociedad mochica tardía”, in Henríquez, Narda (ed.), El hechizo de las imágenes: estatus social, género y etnicidad en la historia peruana. Lima: Fondo Editorial de la Pontificia Universi- dad Católica del Perú, pp. 13-34, 2000.

Cordy-Collins, Alana, “Labretted Ladies: Foreign Women in Northern Moche and Lambayeque Art”, in Pillsbury, Joanne (ed.),

Moche Art and Archaeology in Ancient Peru. Washington, D.C: National Gallery of Art, pp. 246-257, 2001.

Donnan, Christopher, and Luis Jaime Castillo. “Excavaciones de tumbas de sacerdotisas moche en San José de Moro,

Jequetepeque”, in Uceda, Santiago and Elías Mujica (eds.). Moche propuestas y perspectivas. Actas del Primer Coloquio sobre la Cultura Moche, Trujillo, 12 a 16 de abril de 1993. Trujillo-Lima:

Universidad Nacional de La Libertad-Institut Français d’Études Andines, pp. 415-424, 1994.

Etienne, Mona and Eleanor Leacock (eds.), Women and Colonizations. Anthropological Perspectives. Praeger Soecial

Studies, New York, 1980.

Gero, Joan M., and Margaret W. Conkey (eds.), Engendering

Archeology: Women and Prehistory. Oxford: Blackwell Publishing, 1991.

Graubart, Karen B, With Our Labor and Sweat: Indigenous Women and the Formation of Colonial Society in Peru, 1550 – 1700.

Stanford, CA: Stanford University Press, 2007.

Klein, Cecelia F. and Jeffrey Quilter (eds.), Gender in Pre-Hispanic America. Washington DC: Dumbarton Oaks, 2001.

Mujica Barreda, Elías, et al. El Brujo: Huaca Cao, centro ceremonial moche en el valle de Chicama. Lima: Fundación Augusto N. Wiese, 2007.

Prządka Giersz, Patrycja, “Ajuar personal: las mujeres de la élite wari y su atuendo”, in Castillo de Huarmey. El mausoleo Wari,

Milosz Giersz, Cecilia Pardo (eds.). Editorial: Museo de Arte de Lima – MALI, 2014.

Prządka Giersz, Patrycja, „Supervivencia de las tradiciones prehispanicas en la sociedad colonial del Peru: testamentos de mujeres indigenas en la elite y clase media de los siglos XVI y XVII”, Temas Americanistas, No 34:124-138, 2015.

Silverblatt, Irene, Moon, Sun, and Watches: Gender Ideologies and Class in Inca and Colonial Peru. Princeton University Press, 1987.

2003, Śniadecka-Kotarska, Magdalena, Być kobietą w Ekwadorze”, „Studia i Materiały” 32. Cesla UW, Uniwersytet Łódzki, Warsaw.

2006, Śniadecka-Kotarska, Magdalena, Być kobietą w Peru (1980- 2005), „Studia i Materiały” 32. Cesla UW, Uniwersytet Łódzki,

Po ukończeniu przedmiotu student:

‒ ma uporządkowaną, pogłębioną, szczegółową wiedzę na temat statusu i roli kobiet przedhiszpańskiej i wczesnokolonialnej Ameryce, szczególnie z obszaru andyjskiego (K_W02, K_W03, K_W04);

- potrafi samodzielnie interpretować i analizować teksty dotyczące tematu z obszaru Ameryki Łacińskiej (K_W02, K_W03, K_U01, K_U02);

- swobodnie potrafi komunikować się w obrębie tematyki kursu (K_U01, K_U02, K_K04, K_K05);

- potrafi prezentować wybrane zagadnienia z omawianej tematyki (K_W04, K_U01, K_K05);

- wykorzystuje wiedzę o kulturze danego obszaru kulturowego, zdobytą na zajęciach (K_W04, K_U01, K_U02, K_K02, K_K04);

- identyfikuje własny styl uczenia się i wybiera sposoby dalszego samokształcenia (K_U05, K_K02, K_K04, K_K05).

Odniesienie do efektów uczenia się programu studiów:

Wiedza: po ukończeniu kursu student(ka) zna i rozumie:

K_W02, K_W03, K_W04

- główne trendy rozwojowe i powiązania dyscyplin naukowych z zakresu kulturoznawstwa i badań recepcji kultury antycznej oraz związane z nimi współczesne metodologie i terminologie.

- zaawansowane metody analizy i interpretacji wytworów kultury oraz wybranych tradycji, teorii i szkół badawczych.

- temat kultury i języka wybranego regionu Śródziemnomorza, prowadzącą do specjalizacji, dostrzega historyczne i współczesne związki oraz interakcje w obrębie kultur Śródziemnomorza.

Umiejętności: po ukończeniu kursu student(ka) potrafi:

K_U01, K_U02, K_U05,

- samodzielnie formułować problemy badawcze, dokonuje właściwego doboru źródeł, przeprowadza ich krytyczną analizę i ocenę według uświadomionych uprzednio kryteriów, potrafi dostosować metodologię do przedmiotu badań, formułuje wnioski ze świadomością różnych punktów widzenia, potrafi prezentować wyniki swoich badań, wykorzystując nowoczesne narzędzia techniczne i multimedialne.

- przeprowadzić krytyczną analizę i interpretację wybranych wytworów i zjawisk kultury oraz ich ocenę, uwzględniając ich znaczenie a także oddziaływanie w procesie historyczno-kulturowym.

- zaplanować i realizować proces własnego rozwoju i uczenia się oraz ukierunkowywać proces uczenia się innych poprzez planowanie pracy zespołowej.

Kompetencje społeczne: po ukończeniu kursu student(ka) jest gotowa(-ów) do:

K_K02, K_K04, K_K05

- zrozumienia odpowiedzialności za zachowanie i rozwijanie kultury, inicjuje działania uwzględniające potrzeby środowiska społecznego w sposób kreatywny.

- świadomego uczestniczenia w życiu kulturalnym i korzystania z jego różnych form.

- uczestniczenia w dyskusji: szanuje poglądy partnerów i używa argumentów merytorycznych; rozumie zasady tolerancji i różnic kulturowych.

Ocenie podlega regularne, aktywne uczestnictwo w zajęciach oraz

przygotowanie do zajęć. Ważnym elementem zajęć jest samodzielna

praca nad wybranymi tekstami źródłowymi i prezentowanie jej wyników.

Kryteria oceny:

– związek wypowiedzi z tematem,

– wnikliwość analizy i interpretacji tekstów literackich,

– kompozycja wypowiedzi (celowość, logika, przejrzystość)

Dopuszcza się dwie nieusprawiedliwione nieobecności.

Sposób zaliczenia Zajęcia zaliczane będą na podstawie listy obecności oraz końcowego zaliczenia na ocenę