Kontrakt rysownika. Sztuka rysunku w filozofii i praktyce artystycznej

ogólnouniwersyteckie
seminaria monograficzne

Status rysunku w historii sztuki, filozofii i praktyce artystycznej jest złożony i ambiwalentny. Żywe są nadal dyskusje na temat jego definicji i usytuowania w kulturowym kontekście. Przyjrzymy się różnym praktykom artystycznym wykorzystującym rysunek, poddamy je analizie z perspektywy historii sztuki wydobywając filozoficzne aspekty teorii i praktyki rysunku. Przedmiotem naszego zainteresowania będzie również materialny kontekst związany z warsztatem rysownika, w zakresie w jakim rzutuje on na istotne teoretyczne rozstrzygnięcia. Przyjrzymy się procesowi autonomizacji rysunku w sztuce renesansowej, usytuowaniu rysunku w hierarchii sztuk oraz jego statusowi narzędzia kształcenia artystów. Poddamy analizie kategorie: szkicu, studium, projektu, dzieła autonomicznego, konturu, diagramu, autorstwa, gestu. Przedmiotem zainteresowania będą równie rubieże rysunku: rysunek kaligraficzny i mikrograficzny. Część zajęć z wykorzystaniem oryginalnych dzieł sztuki w Gabinecie Rycin BUW.

Status rysunku w historii sztuki, filozofii i praktyce artystycznej jest złożony i często ambiwalentny. W konsekwencji żywe są nadal dyskusje na temat definicji rysunku, jego usytuowania w szerszym, kulturowym kontekście. Podczas seminarium przyjrzymy się różnym praktykom artystycznym wykorzystującym rysunek, poddamy je analizie z perspektywy historii sztuki wydobywając również filozoficzne aspekty teorii i praktyki rysunku. Przedmiotem naszego zainteresowania będzie również materialny kontekst związany z warsztatem rysownika, w zakresie w jakim rzutuje on na istotne teoretyczne rozstrzygnięcia. Przyjrzymy się procesowi autonomizacji rysunku w sztuce renesansowej, ale także jego usytuowaniu w hierarchii sztuk. Zbadamy jego status jako narzędzia kształcenia artystów. W tym kontekście interesować nas również będzie relacja pomiędzy patrzeniem a rysowaniem, korelacja między aktem rysowania a treningiem oka. Skontrastujemy ją z rysunkiem spontanicznym, ekspresyjnym, czy automatycznym. Interesować nas będzie zarówno rysunek jako podstawowy akt obrazowy, jako ontologiczny gest wyznaczający granicę pomiędzy istnieniem a nieistnieniem, jako obraz idei, ale też jako uwolniony od opisu rzeczy, zapis „wewnętrznego dźwięku”. Podejmiemy również temat szczególnej ambiwalencji rysunku, który nie jest ani tylko medium ani tylko komunikatem. Omówimy zagadnienia praktyki warsztatowej i problematykę autorstwa dzieła rysunkowego. Poddamy analizie związki rysunku i pamięci, rysunek w tym kontekście można potraktować zarówno jako spontaniczny zapis tego, co minione, ale również jako efekt nieobecności, utraty, ślad.

Poddamy analizie kategorie: szkicu, studium, projektu, działa autonomicznego, konturu, diagramu, gestu. Przedmiotem naszego zainteresowania będą równie rubieże rysunku: rysunek kaligraficzny i mikrograficzny.

Szczegółowy sylabus zostanie przekazany uczestnikom seminarium na pierwszym spotkaniu.

Część zajęć z wykorzystaniem oryginalnych dzieł sztuki odbędzie się w Gabinecie Rycin BUW.

Podczas seminarium czytać będziemy między innymi fragmenty tekstów:

G. Vasariego, Leonarda da Vinci, Albertiego, J. Reynoldsa, J. Ruskina, D. Diderota, J. Derridy, G. Deleuze’a, J. Butler, J. L. Nancy’ego, T. Ingolda,

Wybrana literatura uzupełniająca:

J. Berger, „Drawing on Paper”, w: „Berger on Drawing”, Jim Savage (Ed.), Cork: Ireland Occasional Press, 2005,

„Writing on Drawing Essays on Drawing Practice and Research” Edited by Steve Garner Series Editor: John Steers, Intellect Books, The University of Chicago Press 2008.

„Disegno-Rysunek u źródeł sztuki nowożytnej”, red. Tadeusz Żuchowski, Sebastian Dudzik, Toruń 2001

„Drawing 1400-1600. Invention and innovation”, ed. Stuart Currie, Aldershot/Vermont 1998

Student:

Nabyta wiedza:

- posiada wiedzę o zależność między kształtowaniem się idei filozoficznych a zmianami w kulturze i w społeczeństwie;

- rozumie fundamentalną rolę, jaką idee filozoficzne odgrywają w powstawaniu dzieł i instytucji kultury.

- posiada podstawową wiedzę na temat roli i funkcji dzieł rysunkowych w okresie nowożytnym.

- posiada podstawowe informacje o zasobach artystycznych Uniwersytetu Warszawskiego.

Nabyte umiejętności:

- potrafi samodzielnie interpretować tekst filozoficzny, twórczo i innowacyjnie komentować i konfrontować tezy pochodzące z różnych tekstów.

- potrafi wykrywać zależności pomiędzy kształtowaniem się idei filozoficznych a procesami społecznymi i kulturalnymi oraz określać relacje między tymi zależnościami.

- posiada podstawowe umiejętności badawcze pozwalające rozpoznać główne rodzaje i techniki rysunkowe.

- potrafi wykorzystać odpowiednie narzędzia badawcze z zakresu filozofii i historii sztuki do analizy i interpretacji rysunkowych dzieł sztuki.

Nabyte kompetencje społeczne:

- jest gotów do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i kulturalnym; interesuje się nowatorskimi koncepcjami filozoficznymi w powiązaniu z innymi częściami życia kulturalnego i społecznego i zachęca do wdrażania tych koncepcji

- jest gotów do aktywnego uczestnictwa w działaniach na rzecz zachowania dziedzictwa filozoficznego i wykorzystywania go w rozumieniu wydarzeń społecznych i kulturalnych

- ma świadomość znaczenia nowożytnego rysunku w kulturze i sztuce

- ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie i poznanie światowego i krajowego dziedzictwa kulturowego.

- znajomość tekstów będących podstawą do dyskusji.

- aktywny udział w dyskusjach.

- wypowiedź w formie ustnej dotycząca wybranego zagadnienia analizowanego podczas seminarium w oparciu o literaturę obowiązkową oraz uzupełniającą. Temat wypowiedzi powinien zostać uzgodniony w osobami prowadzącymi seminarium.

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2