Narody i nacjonalizm. Teoria, historia i bieżące sprawy

ogólnouniwersyteckie

zdalnie

Teoria: definicje narodu i nacjonalizmu; prymordializm, etnosymbolizm, konstruktywizm; narodowość a obywatelstwo, naród a państwo, naród, „wschodnioeuropejskie” i „zachodnioeuropejskie” rozumienie pojęcia narodu i nacjonalizmu; propozycja „całościowej teorii narodu”.

Historia: przednowoczesne korzenie narodu, nacjonalizm a uniwersalizm chrześcijański; wczesnonowoczesne korzenie nacjonalizmu, Oświecenie a nacjonalizm, nowoczesność a nacjonalizm, romantyczna idea narodu, imperializm a nacjonalizm, islamizm a nacjonalizm arabski, liberalizm a nacjonalizm, komunizm a nacjonalizm, darwinizm a nacjonalizm, faszyzm a nacjonalizm; europejski postmodernizm a nacjonalizm, integracja europejska a nacjonalizm.

Wybrane przypadki nacjonalizmu: USA, Polska, Francja, Zjednoczone Królestwo, Rosja, Niemcy, Chiny, Japonia, Izrael i in., nacjonalizmy bezpaństwowe.

Bieżące problemy: etno-narodowe konflikty w post-zimnowojennej Europie, imigracja i nacjonalizm w USA i Europie, i inne.

1. Teoria narodu i nacjonalizmu

1.1. definicje narodu i nacjonalizmu (tożsamości narodowej) – wielość podejść

- prymordializm (esencjalizm) – narody jako zjawisko odwieczne, biologiczne

- konstruktywizm – narody „konstruktem” lub „wynalazkiem” grup sprawujących

władzę w XIX wieku (Ernest Gellner, Eric Hobsbaum, Benedict Anderson)

- etnosymbolizm – narody jako wytwór historii o korzeniach etnicznych (Anthony

D. Smith)

- narody „z krwi” i „z woli”, spór o renanowską (Renan) definicję narodu

1.2. wyjaśnienie relacji między pojęciami narodu i nacjonalizmu a innymi pojęciami

w różnych kręgach kulturowych

- narodowość a obywatelstwo

- naród a państwo

- naród i nacjonalizm obywatelski a naród i nacjonalizm etniczny,

- „wschodnioeuropejskie” i „zachodnioeuropejskie” rozumienie pojęcia narodu

i nacjonalizmu

1.3. propozycja „całościowej teorii narodu” (model)

2. Historia (geneza i ewolucja) narodów i nacjonalizmu

2.1. przednowoczesne korzenie narodów

- korzenie etniczne

- korzenie polityczne

- nacjonalizm a przednowoczesny uniwersalizm chrześcijański

2.2. wczesnonowoczesne korzenie nacjonalizmu

- dezintegracja uniwersalizmu chrześcijańskiego

- reformacja a nacjonalizm

- Traktat Westfalski (1648) a kwestia narodowa

- Oświecenie a nacjonalizm

2.3. nowoczesność a nacjonalizm

- wielka rewolucja francuska i wojny napoleońskie a kwestia narodowa w Europie

i Ameryce (USA i Ameryka Łacińska)

- koncepcja „budowy narodu”, państwa narodowego i nowoczesności

- liberalizm a nacjonalizm

- nacjonalizm państwowy i nacjonalizm bezpaństwowy

- polski ruch narodowy w XIX w. i jego wpływ na definiowanie pojęcia narodu

i ruchy narodowe w Europie środkowo-wschodniej

- romantyczna idea narodu

- „chłopskie przebudzenie” a ruchy narodowe w Europie (w XIX w.)

- imperializm a nacjonalizm

- darwinizm, rasizm a nacjonalizm

- wpływ europejsko-amerykańskiej idei narodu, imperializmu i nowoczesności

na ruchy narodowe i modernizacyjne w Azji i Afryce (XIX-XX w.)

- islamizm a nacjonalizm arabski

- komunizm a nacjonalizm

- faszyzm a nacjonalizm

- wilsonowska idea prawa narodów do samostanowienia i geopolityczne skutki I wojny

światowej

2.4. europejski postmodernizm a nacjonalizm,

- integracja europejska a nacjonalizm

- czy powstaje naród europejski?

3. Wybrane przypadki narodów i nacjonalizmu (idei narodowej):

3.1. narody państwowe: USA, Polska, Francja, Zjednoczone Królestwo, Rosja, Niemcy,

Chiny, Japonia, Izrael i in.,

3.2. narody i nacjonalizmy bezpaństwowe. Szkoci, Walijczycy, Katalończycy, Baskowie,

Flamandowie i in.

4. Problemy bieżące:

4.1. etno-narodowe konflikty w post-zimnowojennej Europie

- b. ZSRR

- b. Jugosławia

- Ukraina

4.2. nacjonalistyczne wyzwanie Unii Europejskiej

- migracje i nacjonalizm

- europejskie „zderzenie cywilizacji” a nacjonalizm

4.3. imigracja a nacjonalizm w USA

4.4. inne bieżące problemy w miarę jak będą się pojawiać.

1.Szul R., (2009) Język, Naród, Państwo. Język jako zjawisko polityczne, PWN Warszawa

2. Smith A. (2007) Nacjonalizm, Wydawnictwo Sic!, Warszawa, oryginał Nationalism, tłumaczyła Ewa Chomicka

3. Lawrence P. (2007) Nacjonalizm. Historia i teoria, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa, oryginał: Nationalism. History and Theory, tłumaczył Paweł Frankowski

4. Beyond Imagined Uniqueness; Nationalism in Contemporary Perspective, ed. by Joan Burbick and William Glass, Cambridge Scholars Publishing, Newcastle upon Tyne, 2010,

5. Anderson B. (1985), Imagined Communities. Reflections on the Origins and Spread of Nationalism, Verso, London

6. Tibi B. (1999), Arab Nationalism, Between Islam and the Nation State, PalgraveMacmilan, Basingstoke

7. Bruilly J. (1993), Nationalism and the State, Manchester University Press, Manchester (2nd ed.)

8. Castells M. (2004), The Power of Identity, Blackwell Publishing (2nd ed.)

9. Gellner E. (1997), Nationalism, Weinfeld and Nicolson, London

10. Greenfield L. (1992), Nationalism. Five Roads to Modernity, Harvard University Press, Cambridge,

11. Greenfield L (2016) Advanced Introduction to Nationalism,dward Elgar Publishing, Cheltenham UK, Nothampton USA

12. Grosby S. (1999), The Chosen People of Ancient Israel and the Occident: Why Does Nationality Exist and Survive?, „Nations and Nationalism”, No. 5

13. Hearn J. (2006), Rethinking Nationalism. A Critical Introduction, PalgraveMacmillan

14. Hobsbawm E. (1990), Nations and nationalism since 1780. Programme, Myth, Reality, Cambridge University Press, Cambridge

15. Hobsbawm E. (ed.) (1992), The Invention of Tradition, Cambridge University Press, Cambridge

16. Joseph J.E. (2004), Language and Identity. National, Ethnic, Religious, Palgrave Macmillan

17. Judt T., Lacorne D. (eds.) (2004), Language, Nation, and State. Identity Politics in a Multilingual Age, Palgrave Macmillan

18. Keating M. (2001), Nations against the State: the New Politics of Nationalism in Quebec, Catalonia and Scotland, Baingstoke, Palgrave Macmillan (2nd ed.)

19. Smith A. (1986), The Ethnic Origin of Nation. Oxford, Blackwell

20. Smith A. (1989) The Origins of Nations, „Ethnic and Racial Studies, No. 12

21. Smith A. (1998), Nationalism and Modernism, Routledge, London

22. Smith A. (2003), Chosen Peoples: Sacred Sources of national Identity. Oxford University Press, Oxford

W zakresie wiedzy student:

(1) Ma wiedzę na temat idei narodowej i przestrzennego zróżnicowania jej manifestacji.

(2) Ma pogłębioną wiedzę na temat historii niektórych narodów, zwłaszcza USA i Europy.

(3) Ma podstawową wiedzę na temat głównych współczesnych konfliktów narodowościowych w ich wymiarze przestrzennym.

W zakresie umiejętności student:

(1) Rozumie i wyjaśnia relacje między wybranymi narodami/grupami etnicznymi w ich wymiarze przestrzennym

(2) Potrafi dobierać i interpretować dane z literatury na temat konfliktów narodowościowych w ich przestrzennym wymiarze

W zakresie kompetencji społecznych student:

(1) jest gotów samodzielnie i krytycznie uzupełniać wiedzę i umiejętności, stosując interdyscyplinarność podejść badawczych.

Szczegółowe wymagania dotyczące zaliczenia: Egzamin pisemny i obecność na wykładach

Egzamin: test składający się z 10 pytań, za każde można uzyskać 0, 0,5 lub 1 pkt., w sumie 10 pkt.)

Obecność: nieobecność na każdym wykładzie (dwie godziny wykładowe) zmniejsza ilość punktów o 1.

Maksymalna ilość punktów do uzyskania wynosi 10. Liczba punktów podzielona przez dwa daje ocenę końcową. Najmniejsza liczba punktów potrzebna do zaliczenia przedmiotu wynosi 5 (ocena 3 minus).